پوپولیسم یا مشارکت مردمی

● نگاهی به عقاید نامزد حزب سوسیالیست در انتخابات فرانسه
«سگولن روایال» سرانجام به عنوان نامزد حزب سوسیالیست به دور عملی مبارزات انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۷فرانسه معرفی شد و به این ترتیب به بخشی از مانورهای تبلیغاتی درون این حزب خاتمه داده شد.حزب سوسیالیست فرانسه كه در دور پیشین انتخابات ریاست جمهوری فرانسه قافیه را به حزب دست راستی به رهبری «ژاك شیراك» واگذار كرده بود، این دوره تمامی تلاش خود را بر این گذاشته تا از تنش های درون حزبی كاسته و انرژی و آرزوهای حزب و هواداران آن را فدای جاه طلبی های رهبران نسازند.
با وجود سایه سنگین برخی شخصیتهای مشهور حزب سوسیالیست برای معرفی نامزد این حزب در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه، خانم روایال با قابلیت فزونتری در بین طرفداران سوسیالیستها، توانست اعتماد اعضای حزب را جلب كند و به عنوان نامزد نهایی به مبارزات انتخاباتی قدم بگذارد.
تجربه انشعاب «ژان پی یر شونمان» این بار برای رهبران چپ كافی بود تا با توصیه به رهبران حزبی از آنها بخواهند تا اختلافات را كنار گذاشته، متحد و پیوسته به صف سوسیالیستها بپیوندند وآنها را با نامزدی واحد یاری رسانند.اختلاف های رهبران حزب سوسیالیستها تا آنجا ادامه پیدا كرد كه «فرانسوا اولاند» دبیر اول حزب و همسر خانم روایال و دو نفر دیگر برای نامزدی ریاست جمهوری فرانسه پیش قدم شدند.همین مساله ماهها وقت حزب سوسیالیست را گرفت و رقابت ها منجر به كدورت های سیاسی و حزبی شد.
این روزها خانم روایال ناگزیر است تا برای جلب آرا شهروندان هر چه بیشتر از طرح ها و ایده های نو سخن بگوید و طبیعی است كه در این گفته ها مرتكب خطا شود و یا برخی مصالح كلی نظام سیاسی فرانسه را نادیده بگیرد.
هر چند كه وی از وجود مشاورینی برای تنظیم این مواضع و نطق ها برخوردار است ولی با این وجود نمی تواند خود را از لبه تیز انتقاد مخالفان و رقبا دوربدارد، از همین روی بیشترین انتقاد رقبای هم حزبی او در این مناظرات تلویزیونی متوجه اشتباهاتی بوده كه از نظر آنها نتیجه بی تجربگی روایال است.دو نامزد دیگر حزب سوسیالیستها بر انتخابات ریاست جمهوری آینده فرانسه (فابیوس و استروس كان) تجارب سیاسی بیشتری از روایال دارند و این تجارب را می توان از خلال انتقاداتی كه به او وارد می سازند، دریافت. با این همه روایال اصرار دارد كه این بحث ها درون حزبی است و نباید از آنها به عنوان زمینه اختلافات سوء استفاده كرد.
طرح های مراجع محلی و مردمی، مساله مدارس خصوصی و كمك به مدارس دولتی كه به كارت تحصیلی مشهور شده است، دوران خدمت وظیفه، مهاجرت، خانواده و... از جمله مسایلی است كه در سخنان روایال به آن اشاره شده و او از بدیع بودن طرح های خود انتظار استفاده دارد.انتقاد رقبای روایال این بوده كه وی بیش از اندازه به مسایل جنبه پوپولیستی می دهد و بیم آن می رود از مسایلی كه او طرح می كند اگر نتواند در اقناع افكار عمومی سرفراز خارج شود، راست افراطی سوء استفاده كرده و سوسیالیست ها را باز به آستانه شكست بكشاند.همچنان كه رقبای روایال نیز گفته اند فقط بیان طرح و ابراز عقاید در زمان تبلیغات انتخاباتی كافی نیست و باید بتوان این طرح ها را در وقت لازم به مرحله عمل درآورد.
فعالیت روایال به عنوان نماینده در مجلس فرانسه محدود به سه سوال از هیات دولت و همكاری برای طرح ۳۰۰ سوال از وزیران بوده و عمده این سوال ها نیز مربوط به تسهیلات اعطایی به دانش آموزان، خانواده ها و طرح تمركززدایی دولت بود (روایال به خاطر ریاست بر شورای استان «پواتو شارانت» به این طرح دولت حساس است).بنابراین با وجود اینكه امروزروایال گرایشی به مسایل خانوادگی و اجتماعی حقوق بشری دارد ولی نمی توان در این كارنامه دفاع پرحرارتی از مهاجرین و یا مسایل حومه های شهری دید.
گرایش انتخاباتی و تبلیغاتی او چنان است كه برخی با دیدن برنامه های روایال به یاد «مائو» می افتند و برنامه او را به كتابچه سرخ تشبیه می كنند (یكی از اتهامات محافل سیاسی به رهبران سوسیالیست در این سالها تاثیر پذیری آنها از دكترین مائو رهبر فقید چین است).برخی از راست ها نیز چون «هورتفو» وزیر امور مناطق محلی، طرح «ژوری شهروندان» (مشاركت مردم در تصمیم گیریهای دولتی) روایال را حمله ای به جمهوری فرانسه و تهدید آن بشمار آورده اند و معتقدند، ایراد این سخنان ارزشهای جمهوری را زیر سوال می برد.
روایال در این طرح به انواع دموكراسی متوسل می شود و معتقد است كه دموكراسی سه جنبه دارد و علاوه بر جنبه نمایندگی آن نباید از جنبه های مشاركتی و اجتماعی غافل شد.«داوریهای محلی» و یا «مراجع شهروندی» در واقع الگو برداریهایی از یونان باستان است.الگوی دموكراسی مشاركتی در برابر دمكراسی انتخابی شهروندان است و راهی است تا شهروندان هر جامعه را به میدان های تصمیم گیری مردان سیاسی وارد سازد.
همین عقیده تا جایی روایال را پیش برده كه او طرح مشاركت مردم در تصمیم های هیات دولت فرانسه و حضور موردی آنها را در كابینه مطرح ساخته است، طرحی كه با نیشخند و انتقاد مخالفان وی روبرو شد.صاحب نظران و كارشناسان سیاسی این طرح روایال را فقط نوعی عوام فریبی برای جلب آرای انتخابات عنوان كردند و با منفی و بی معنی دانستن شركت یك شهروند عادی در هیات وزیران طرح او را فاقد وجاهت سیاسی دانسته اند.روایال این طرح را برای برملا ساختن دروغ های دمكراسی و فعال كردن بخشی از مردم كه نسبت به تحولات جامعه خود بی تفاوتند ضروری می داند.
بنابر این طرح، مردم هر محله به تدریج امور محل خود را از نظافت تا بهداشت و آموزش و پست در دست گرفته و با انتخاب نمایندگان خود آنها را با نمایندگان مجلس در ارتباط مستقیم قرار می دهند.پیشنهاد اصلی را البته روایال نداده و این مطلب را كارشناسان به او ارایه كرده اند. «ایو سینتومر» محقق مركز «مارك بلوخ» در برلین طراح اصلی آن است، كسی كه گرداننده سیاستهای تیم روایال است و به آنها خطوط ابتكاری می دهد.
سینتومر معتقد است: این طرح در واقع ریشه در انقلاب فرانسه و آمریكا دارد و حتی پس از انقلاب دانشجویی ماه مه سال ۱۹۶۸ بطور بخشی در فرانسه اجرا شده است.پس از این در دهه ۷۰ میلادی و در جریان «كنفرانس های شهروندان» در كشور آنگلوساكسون مطمع نظر قرار گرفت و پس از آن در جریان جنبش كارگری در برزیل از سال ۱۹۸۸ تكرار شده است.به اعتقاد او، جنبش ضدسرمایه داری در چند سال گذشته اولین نتیجه و محصول این نوع دموكراسی مشاركتی است و از ۲۰ سال پیش تاكنون حدود ۲۰۰ شهر بودجه های مشاركتی برای دخالت مستقیم شهروندان در سرنوشت شان دارند.
جدای از برخی رهبران سوسیالیست كه با طرح روایال مخالفت كرده اند این طرح در میان راست ها نیز تحركی ایجاد كرده و از نمایندگان مجلس گرفته تا رهبران حزبی و شهرداران درباره موثر بودن این طرح و كارایی آن اظهار نظر می كنند. بسیاری از جمله شهرداران طرفدار احزاب راست گفته اند كه آنها این طرح را عوامانه می دانند و راه مشاركت شهروندان همان انتخابات است كه عصاره آن نمایندگان مجلس و شهرداران محلی هستند كه با رای مستقیم مردم انتخاب می شوند.سینتومر نظریه پرداز سوسیالیستها معتقد است كه این طرح بر خلاف آنچه مخالفان آن می گویند پوپولیسم نیست و ضد آن است چرا كه شما با وارد كردن مردم به جریان اجرایی امور به آنها فرصت می دهید تا از نزدیك و به طور شفاف مسایل را زیر ذره بین گذاشته، مسوولیت پذیرفته و در سرنوشت خویش سهیم باشند.
به گفته سینتومر، اتفاقا این دمكراسی انتخابی و نمایندگی است كه عوام فریب است، چرا كه با نظرسنجی های دروغ سیاسی و انتشار آنها افكارعمومی را گمراه كرده و به سوی انتخاب هدفمند از پیش تعیین شده پیش می برند.از دیگر عبارات انتخاباتی روایال «نظم عادلانه» است. نظم عادلانه بسیار دهان پركن است و استروس كان یكی از رهبران سوسیالستهای فرانسه معتقد است كه نه نظم و نه عدالت كافی نیست، چپ باید پیش رود و از مردم حمایت كند.
روایال معتقد است: این شعار برای آن انتخاب شده كه بخش پایین جامعه فرانسه از مباحث رهبران آن بدور است و در واقع دموكراسی به زمین پر از مینی بدل شده كه مین های آن را باید دروغ های رهبران به حساب آورد.به گزارش ایرنا روایال می گوید: مردم به هیچ انگاشته شده اند و در میان دو انتخابات هیچ كاره اند، فقط زمان انتخابات به آنها نیاز پیدا می شود از همین رو است كه علاقه ای به سیاست ندارند.
وی با دفاع از طرح ژوری شهروندان بر این باور است كه این طرح حس مشاركت در شهروندان را تقویت كرده و به منتخبین ملت نیز اجازه خواهد داد تا با قوت بیشتری سیاست های مورد نظر مردم را عملی كنند.با همه مخالفت های صورت گرفته، نظرسنجی ها نشان می دهد كه طرح روایال اثر خود را برافكار عمومی گذاشته و همه جا در میان مردم سخن از جدی گرفتن شهروندان توسط این نامزد نوگرای سوسیالیست است.
در مورد مسایل آموزشی كه یكی از اركان مورد بحث در میزگردهای رهبران سوسیالیستها بوده نیز سخنان زیادی رد و بدل شده است. مسایل حوزه های آموزشی فرانسه نه كم اند و نه كم اهمیت، از این رو هر نامزدی اگر هم نخواهد مجبور است كه به این حوزه پرداخته و آموزش ابتدایی تا دانشگاهها و حوزه های تحقیقاتی را بررسی كند.
از جمله مسایل پر جنجال ماههای اخیر مساله فضاهای ویژه و خصوصی آموزشی است كه با عنوان «كارت یا نقشه تحصیلی» شناخته می شود. این مساله موضوع تبعیض های طبقاتی در حوزه های آموزشی را به چالش می گیرد و به امتیازاتی می پردازد كه فقط در برخی از مدارس توزیع شده و خانواده های بهره مند از آن استفاده می كنند.روایال كه پیش از این به عنوان وزیر امور خانواده در كابینه فرانسه حضور داشته، خوب به این حوزه آشنا است و می داند كه خانواده ها از این ناحیه چه انتظاراتی دارند.
وی از اینكه همه خانواده ها نمی توانند مدرسه مورد نیاز خود را برای آموزش فرزندانشان انتخاب كنند گله مند است و معتقد است كه آزادی انتخاب باید برای همه فرانسویان باشد.در مورد «مهاجرت و پناهندگان غیرقانونی» به فرانسه روایال به سیاست های «نیكلا ساركوزی» وزیر كشور تاخته و از اینكه بطور انبوه به خارجیان اجازه اقامت داده شود، اظهار نگرانی كرده است. روایال از سیاست اعطای اقامت قانونی به كسانی دفاع كرده كه ۱۰سال مقیم فرانسه بوده اند.وی از سیاستهایی كه مهاجرین را به شهركهای پر مساله می راند، انتقاد كرده است.در مورد حاشیه نشینان شهرك ها، روایال مخالف اعزام دسته های جوانان و نوجوانان به زندان است و معتقد است كه این كار سودی ندارد و از قضا كار مهار این شهرك ها و آشوبها را سخت تر می كند و بجای آن پیشنهاد می كند كه افراد آشوب طلب زیر نظر نیروهای امنیتی و انتظامی به كار گماشته شوند.
روایال همراه با شدت عمل، ایجاد اشتغال و بها دادن به جوانان حومه های شهرهای فرانسه را موثر می داند و معتقد است كه باید كاری كرد كه جوانان احساس حقارت نكنند.شیوه پوشش روایال و رنگ لباس، سخن گفتن، خندیدن، عكس گرفتن، ایستادن و خلاصه همه حركات او زیر نظر تیمی از برجسته ترین طراحان مد و ژست فرانسه در نشریاتی چون «ال» تنظیم می شود و براساس همین برنامه ریزی ها بطور مدام نظر سنجی صورت می گیرد تا نشان دهد كار انجام شده بر روی نامزد مورد نظر سوسیالیستها از چه میزان مقبولیت و مطلوبیت در افكار عمومی برخوردار بوده است.
در مورد امنیت و محافظان نیز جنگی میان پلیس ها در جریان است، هر یك از دو سندیكای بزرگ پلیس فرانسه كه گرایش به راست و چپ دارند در حفاظت از نامزدهای مورد علاقه خود (روایال و ساركوزی نامزد جناح راست فرانسه) سنگ تمام می گذارند و گاه در جریان مراعات مسایل امنیتی برخوردهایی با یكدیگر نیز پیدا می كنند.
این شرایط موجب شد تا سرانجام روایال با كسب ۶۱ درصد از آرای درون حزبی دومینیك استروس كان را با ۲۱ و فابیوس نخست وزیر و سیاستمدار كهنه كار را با ۱۸ درصد شكست داده و یكسره (بدون نیاز به دور دوم رای گیری ) به عنوان نامزد برتر حزب سوسیالیست راهی مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری سال ۲۰۰۷ فرانسه شود. روایال در این مدت توانست با بهره گیری از تیمی مجرب، شگردهایی بزند كه دست رقبا را ببندد. او توانست در این زمان كوتاه ولی فشرده رقابت میان نامزدهای حزب، تصویر متفاوت از خود به مخاطبین نشان دهد به گونه ای كه تصویر سنتی از نامزد حزب سوسیالیست با چرخش های او تغییر كرد.دست رقبای او كه هر كدام به جهت سوابق سیاسی برای مردم شناخته شده بودند، رو شد و آنها نمی توانستند چندان كه باید در رقابت با روایال چهره ای متفاوت از خود نشان دهند.

منبع : روزنامه ابرار