فقط تفریح و لذت

زنگ ورزش، زمان بروز خلاقیت کودکان است، کودک با حضور در ساعت ورزش علاوه بر تقویت بعد جسمانی، به بازی، تفریح، پرورش روح تعاون و همکاری و... می پردازد ولی آیا ساعت زنگ ورزش در مدارس ایران با اولویت های اصلی نیازهای دانش آموزان تنظیم شده است رحیم رمضانی نژاد، حمید محبی، مهرعلی همتی نژاد و سعید محمدنیازی در یک کار تحقیقی به مقایسه اولویت های نیازهای جسمانی، مهارتی، شناختی و عاطفی دانش آموزان در درس تربیت بدنی و ورزش مدارس کشور پرداخته اند.
در این تحقیق آمده است توجه به نیازهای چندگانه دانش آموزان و پرهیز از پرورش تک بعدی یا توجه به یک هدف یا یک نیاز اهمیت بسیاری دارد، به ویژه اینکه برخی محققان معتقدند نقش معلمان تربیت بدنی در برآوردن برخی از نیازهای اجتماعی حتی بیشتر از والدین است.
بررسی محتوای درس تربیت بدنی در کشورهای مختلف نشان می دهد که بسیاری از نیازهای آموزشی دانش آموزان مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین در بسیاری از اهداف و استانداردهای درس تربیت بدنی بر نیازهای مختلف دانش آموزان مانند آموزش انواع حرکات و مهارت، بهداشت جسمانی و روانی توسعه مفاهیم شناختی، توسعه مهارت های اجتماعی و استمرار فعالیت جسمانی، توسعه مهارت های ارتباطی، فعالیت های جسمانی خارج از مدرسه، لذت، حرکت، سلامتی و رشد اجتماعی، رفتار احترام آمیز و آمادگی جسمانی، فرد تربیت شده جسمانی، سلامتی و ایمنی، فعالیت جسمانی، مهارت های حرکتی و روانی - اجتماعی برای دوره های مختلف تحصیلی مانند تسلط بر مهارت ها و مفاهیم حرکتی (اوایل دوره ابتدایی)، مهارت های اجتماعی و لذت (اواخر دوره ابتدایی)، شکل دهی مهارت های اجتماعی با توسعه فعالیت های متنوع ورزشی (اوایل دوره راهنمایی)، توسعه مهارت های تخصصی و فعالیت های تفریحی (اواخر دوره راهنمایی)، توسعه آمادگی جسمانی و تمرینات تخصصی (دوره دبیرستان) تأکید شده است.
تدوین اهداف کلی درس تربیت بدنی در حیطه های مختلف تربیتی گسترش زیادی پیدا کرده است که در بسیاری از آنها فعالیت های متناسب با نیازهای لذت، تعامل اجتماعی، مهارت های ورزشی و تفریحی، توسعه حرکتی - ادراکی، الگوهای حرکتی بنیادی، سلامتی و آمادگی جسمانی، مهارت های حرکتی ورزش برای دانش آموزان دوره های مختلف تحصیلی در نظر گرفته شده است. حتی مدل برنامه ورزش و مسابقات از برنامه تربیت بدنی تفکیک شده است. این بررسی ها توجه به نیازهای متنوع دانش آموزان را به خوبی نشان می دهد.
بررسی اولویت نیازهای شناختی نشان می دهد که آشنایی با مبانی علوم زیستی تربیت بدنی از دیدگاه آزمودنی های تحقیق و برای هر سه دوره تحصیلی در اولویت بالاتر و مبانی علوم انسانی در اولویت پایین تری قرار گرفته است البته اولویت برخی از نیازهای آموزشی معتبر است. مثلا نیاز به آموزش اخلاق ورزش از دیدگاه معلمان برای دانش آموزان دوره متوسطه در اولویت دوم، یا نیاز به آموزش تشکیلات و سازمان های ورزشی و همچنین مباحث سیاسی و اقتصادی ورزش از دیدگاه متخصصان برای دوره راهنمایی در اولویت چهارم و ششم قرار دارد اما به طور کلی نتایج نشان می دهد که نیازهای شناختی دانش آموزان در سه دوره تحصیلی از دیدگاه آزمودنی های تحقیق باید با استفاده از مبانی علوم زیستی مانند آشنایی با ساختار و عملکرد بدنی، بهداشت، تغذیه و اصول تمرین و آمادگی جسمانی برآورده شود.
بررسی اولویت نیازهای عاطفی - اجتماعی دانش آموزان در هر سه دوره تحصیلی از دیدگاه آزمودنی های تحقیق نشان می دهد که توافق نظر بیشتری در اولویت نیازها وجود دارد. سرگرمی و لذت بردن از کلاس، تصور بدنی متناسب و آماده، داشتن ظاهری شاداب جزو نخستین نیازهای عاطفی دانش آموزان است و پس از آن نیز به آموزش مهارت های ورزشی و شرکت در مسابقات ورزشی برای پاسخگویی در تیم مدرسه، پیشرفت در ورزش و کسب موفقیت در اولویت آخر قرار گرفته است.
با اینکه در دوره متوسطه علاوه بر ادامه آموزش های دوره راهنمایی بر محتوای فرهنگی و تاریخی ورزش تأکید می شود ولی در تحقیق حاضر، آشنایی با مسائل فرهنگی و اجتماعی ورزش در اولویت ۱۵ و آشنایی با تاریخ ورزش در اولویت ۶ قرار دارد. در برنامه دوره ابتدایی کشورهای مختلف مانند برزیل، چین، ژاپن و کوبا به آموزش دو و میدانی، شنا و ژیمناستیک تأکید شده است که با اولویت این مهارت ها در تحقیق حاضر همخوانی دارد.
براساس نتایج تحقیق حاضر نیز هدف تفریح و لذت (هدف عاطفی) در دوره ابتدایی و آشنایی با مسائل ایمنی، بهداشت و تغذیه در هر دوره از اولویت بالایی برخوردار است در صورتی که آشنایی با مسائل سیاسی و اقتصادی (اجتماعی و فرهنگی) ورزش در دوره راهنمایی و متوسطه اولویت بالایی ندارد. در تحقیق حاضر اولویت تمرینات مربوط به آمادگی جسمانی در دوره راهنمایی و متوسطه بالاتر از دوره ابتدایی است.
بدون تردید، اجرای یک طرح تحقیقی نیازسنجی در سطح ملی و نتیجه گیری از دیدگاه گروه هایی که از نظر دانش، تجربه و تخصص بسیار متفاوتند با دشواری های زیادی روبروست و این موضوع می تواند بر فرآیند اجرا و نتایج تحقیق اثرگذار باشد. امکانات و فضاهای آموزشی ورزشی مدارس عامل دیگری است که ممکن است بر نتایج تحقیق اثر گذاشته باشد.

منبع : روزنامه ایران ورزشی