زن دوم بگیرید

یک پژوهش جدید نشان داده است که مردان در فرهنگ‌هایی که چندهمسری در آنها رواج دارد، بیشتر از مردان در فرهنگ‌های تک‌همسری عمر می‌کنند. ویپی لوما، بوم‌‌شناس رفتاری از دانشگاه شفیلد در انگلیس می‌گوید در یک بررسی پس از در نظر گرفتن تفاوت‌های اقتصادی- اجتماعی، مردان بالای ۶۰ سال از ۱۴۰ کشور که چندهمسری به درجات مختلف در آنها رواج دارد، در مقایسه با مردان از ۴۹ کشوری که تک‌همسری در آنها شیوه غالب است، به طور میانگین ۱۲ درصد بیشتر عمر می‌کنند.لوما این یافته‌ها را در اجلاس «جامعه بین‌المللی بوم‌شناسی رفتاری» در نیویورک ارائه کرد.«این پژوهش بیش از آنکه فراخوانی برای چندهمسری باشد، ممکن است یک معمای قدیمی را در زیست‌شناسی انسان‌ها حل کند، اینکه اصولا چرا مردان این همه عمر می‌کنند؟»این پرسش تنها هنگامی معنا پیدا می‌کند که همین سوال را درباره زنان انجام دهیم- که بر خلاف تقریبا همه گونه‌های جانوری دیگر- مدت درازی پس از یائسگی زنده می‌مانند. ت
● تک‌همسری اجباری
به نظر می‌رسد یک پاسخ پدیده‌‌ای باشد که «اثر مادربزرگ» خوانده می‌شود. لوما می‌گوید به ازای هر ۱۰ سالی که یک زن پس از یائسگی زنده می‌ماند، دو نوه اضافی به دست می‌آورد. به نظر می‌رسد که مراقبت و غذا دادن آنها به نوه‌های‌شان به بقای آنها کمک می‌کند، و نیز منتقل کردن برخی از ژن‌های مادربزرگ.
مردان بر عکس به خوبی می‌توانند تا دهه ۶۰ و حتی دهه ۷۰ و ۸۰ زاد و ولد کنند، و اغلب پژوهشگران گمان می‌کنند که این امر توضیح‌دهنده عمر طولانی آنهاست.
اما لوما و همکارش اندی راسل به دنبال یافتن پاسخ به این سوال بودند که آیا عاملی مشابه با اثر مادربزرگ که در بالا ذکر شد- یعنی «اثر پدربزرگ»، عمر طولانی مردان را توضیح می‌دهد یا نه.
برای آزمودن این احتمال، این گروه به تجزیه و تحلیل پرونده‌های کلیسایی در مورد ۲۵ هزار فنلاندی در قرن هجدهم و نوزدهم پرداختند. این افراد کمتر نقل مکان می‌کردند، از هیچ روش ضدبارداری استفاده نمی‌کردند و کلیسای لوتری شیوه تک‌همسری را اعمال می‌کرد.
تنها مردان بیوه‌شده می‌توانستند دوباره ازدواج کنند، و اگر کودکانی از همسر جدید خود پیدا می‌‌کردند، به طور میانگین نسبت به مردانی که یک‌بار ازدواج کرده بودند، بچه‌های بیشتری را پدری می‌کردند.
لوما می‌گوید اما نهایتا مردان دوباره ازدواج کرده «تعداد بیشتری نوه به دست نمی‌آوردند. و اگر چیزی به حضور پدربزرگ مربوط باشد، کاهش میزان بقای نوه‌هاست.»
لوما می‌افزاید: «شاید کودکان مادر اول، غذا و منابعی را که به فرزندان مادر دوم اختصاص می‌یابد، از دست می‌دهند. این وضعیت شاید نوعی «اثر سیندرلا» باشد.»
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که حتی پدران دارای یک همسر هیچ نفعی از لحاظ بقای نوه‌های‌شان ندارند به امری که پژوهش‌های قبلی هم آن را نشان داده بود.
● انتخاب زیست‌شناختی
هنگامی که وجود «اثر پدربزرگ» کنار گذاشته شد، لوما و راسل به دنبال پاسخ‌دادن به این سوال رفتند که آیا محدودیت‌های فیزیولوژی انسان توضیح‌دهنده طول عمر مردان است یا نه. به همان طریق که مردان دارای سینه‌‌هایی هستند که در آنها نقشی ندارد اما در زنان برای شیردادن به کودکان تکامل یافته است، عمر طولانی مردان ممکن است نتیجه انتخاب زیست‌شناختی برای زنان با عمر طولانی باشد.
برای پاسخ دادن به این پرسش، پژوهشگران به مقایسه طول عمر مردان در کشورهای با چندهمسری با مردان در کشورهای تک‌همسری پرداختند.
لوما و راسل با استفاده از داده‌های سازمان جهانی بهداشت، ۱۸۹ کشور را با یک «مقیاس تک‌همسری» از یک تا چهارـ از کاملا تک‌همسر تا اغلب چندهمسرـ درجه‌بندی کردند. آنها همچنین میزان تولید ناخالص داخلی و میانگین درآمد را در نظر گرفتند تا اثر تغذیه و مراقبت‌های بهداشتی بهتر در کشورهای تک‌همسری غربی را به حداقل برسانند.
«لوما تاکید کرد که مقیاس تک‌همسری آنها، تنها یک ارزیابی خام اولیه است، و آنها در حال کار کردن روی شیوه‌های متعدد برای ارزیابی الگوهای ازدواج هستند. او می‌افزاید نتیجه‌گیری‌های فعلی آنها ممکن است با تجزیه و تحلیل بیشتر به کلی کنار گذاشته شود.»
اگر بقای زنان توضیح اصلی طول عمر مردان باشد، آنگاه مردان چه تک‌همسر و چه چندهمسر باید طول عمر مشابهی داشته باشند. در عوض به نظر می‌رسد که پدری کردن بچه‌های بیشتر به همراه همسران بیشتر است که طول عمر مردان را می‌افزاید. به این ترتیب مردان به این علت عمر طولانی می‌کنند که تا سنین بالا بارور باقی می‌مانند.
دلیل توضیح‌دهنده این پدیده ممکن است هم اجتماعی و هم ژنتیکی باشد. مردانی که به پدری کردن تا دهه ۶۰ و ۷۰ زندگی ادامه ‌می‌دهند، به این علت که باید غذای کودکان‌شان را فراهم کنند، ممکن است بهتر از بدن خود مراقبت کنند.
اما نیروهای تکاملی که در طول هزاران سال عمل کرد‌ه‌اند، ممکن است همچنین مردان با عمر طولانی را در فرهنگ‌های چندهمسری انتخاب کرده باشند.
کریس ویلسون، انسان‌شناس تکاملی در دانشگاه کورنل در این باره می‌گوید: «این فرضیه‌ای معتبر و پیش‌بینی خوبی است. اما مراقبت و توجه از چندهمسر با رتبه اجتماعی شوهر در حال پیرشدن هم دارد، هم بستگی دارد، و ممکن است همین امر توضیح‌دهنده همه این یافته‌ها باشد.»
«برای من تعجب‌آور نیست که مردان در این جوامع طول عمر بیشتری از مردان در جوامع تک‌همسری داشته باشند، جوامعی که در آنها مردانی که بیوه می‌‌شوند، دیگر کسی را ندارند که از آنها مراقبت کند.»

New Scientist, ۱۹ August ۲۰۰۸

منبع : روزنامه کارگزاران