ایدز، بلای قرن را بهتر بشناسیم

هنگامی كه دنیا برنامه‏ی «بهداشت‏برای همه تا سال ۲۰۰۰» (HFA/۲۰۰۰) را پیگیری می‏كرد و زمانی كه جهانیان ریشه كنی آبله را جشن گرفتند و غلبه بر بسیاری از بیماری‏های عفونی مانند فلج اطفال، كزاز نوزادان، دیفتری، سرخك و... را نوید می‏دادند، ناگهان در سال ۱۹۸۱ نوعی بیماری عفونی ناشناخته به نام «ایدز» (AIDS) در امریكا، اروپا، استرالیا و افریقا خودنمایی نمود. با گسترش این بیماری به امریكای جنوبی و آسیا، هم اكنون ایدز به عنوان یك بیماری عالم‏گیر در كمین سلامتی بشر می‏باشد، چرا كه با گذشت‏حدود ۲۰ سال و صرف میلیاردها دلار هزینه و علی‏رغم پیشرفت‏های بسیار، هنوز دانشمندان موفق به كشف واكسنی برای پیش‏گیری یا دارویی برای درمان قطعی آن نشده‏اند.
● عامل
عامل بیماری ویروسی است‏به نام «ویروس نقص ایمنی انسان‏» (Human Immuno deficiency Virus) (HIV) كه به سیستم دفاعی بدن حمله كرده و باعث اختلال در فعالیت آن می‏گردد. بیشترین سلول‏هایی كه درگیر می‏شوند، لنفوسیت‏ها هستند كه جزیی از گلبول‏های سفید خون می‏باشند. نام بیماری ایدز از حروف اول كلمات زیر گرفته شده است و به معنای «سندرم نقص ایمنی اكتسابی‏» می‏باشد. (Deficiency Sundrome) (AIDS)
ویروس ایدز به تدریج قدرت دفاعی بدن را كم می‏كند، به طوری كه انسان مبتلا حتی نمی‏تواند در مقابل بیماری‏ها یا عفونت‏های مختصر هم مقاومت كند و در نتیجه از بین خواهد رفت.
طبق آن چه كه در كتاب «ویروس‏شناسی‏» تالیف «آقای دكتر پرویز مالكی نژاد» ذكر شده است، ویروس ایدز در حرارت ۵۶ درجه سانتیگراد به مدت نیم ساعت غیرفعال می‏شود. به طور كلی این ویروس در اثر اتر، فرمالین ۴ درصد، اتانول ۷۰ درصد، هیپوكلریت ۵/ - ۱/ درصد، محیط اسیدی، تبادین ۵/۲ درصد و پراكسید هیدروژن ۱۰ درصد در مدت ۳۰- ۲۰ دقیقه غیرفعال می‏شود. ولی به اشعه‏ی یونیزه‏ی گاما و ماورای بنفش مقاوم است.
● سیر بیماری و علایم بالینی
مرحله‏ی اول عفونت‏حاد: در صورتی كه تعداد كافی ویروس ایدز وارد بدن فرد شود، در ۷۰- ۵۰ درصد موارد بعد از چند هفته علایم حادی به شكل تب، گلودرد، بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات، سردرد، ضعف و بی‏حالی، بی‏اشتهایی، كاهش وزن، تهوع، استفراغ، اسهال و گاهی بثورات جلدی و یا تظاهرات عصبی متنوع ظاهر می‏گردد. این علایم شباهت كاملی با بسیاری از بیماری‏های عفونی دیگر داشته و چون خود به خود ظرف یك الی دو هفته بهبودی حاصل می‏گردد، كمتر اتفاق می‏افتد كه بیماری در این دوره تشخیص داده شود.
مرحله‏ی دوم (بدون علامت) : پس از بهبودی خود به خود از علایم مرحله‏ی حاد (كه در ۵۰- ۳۰ درصد موارد اصلا بروز نمی‏كند)، بیماری وارد مرحله‏ی بدون علامت می‏شود. این دوره به طور متوسط ۱۰ سال طول می‏كشد. در این مدت شخص آلوده هیچ گونه علامتی را بروز نمی‏دهد و ظاهرا كاملا سالم است، ولی برای دیگران آلوده كننده می‏باشد. این مرحله نزد كودكان كوتاه‏تر است.
مرحله‏ی سوم (بزرگی غدد لنفاوی منتشر و پایدار) : در این مرحله غدد لنفاوی بزرگ می‏شوند (به ابعاد نیم تا دو سانتی‏متر) . این تورم به صورت قرینه، بدون درد، با قوام لاستیكی و در بیش از دو نقطه‏ی بدن (به جز ناحیه‏ی مغبنی) ظاهر می‏شود و حداقل ۳ ماه باقی می‏ماند.
مرحله‏ی چهارم (مرحله‏ی قبل از ایدز و مرحله‏ی نهایی ایدز) : قبل از بروز علایم نهایی ایدز، عوارضی ظاهر می‏شود كه اصطلاحا به آن علایم مربوط به ایدز یا كمپلكس ایدز می‏گویند .(AIDS_Related complex) این علایم شامل اسهال به مدت بیشتر از یك ماه، كاهش وزن بیشتر از ۱۰ درصد وزن سابق، تعریق شبانه، خستگی، بی‏حالی و ضعف می‏باشد. این علایم را مقدمه‏ی استقرار كامل ایدز كه پایان طیف بیماری می‏باشد، به حساب می‏آورند.
در نهایت‏به علت كاهش شدید قدرت دفاعی بدن، شخص مستعد، به بسیاری از عفونت‏های فرصت‏طلب و سرطان‏ها مبتلا می‏شود كه علایم بسیار متنوعی دارند و در نهایت فرد را از پای در می‏آورند.
كلمه‏ی ایدز به مرحله‏ی نهایی آلودگی به ویروس ایدز اطلاق می‏شود كه در ۲۵ درصد افراد، حدودا ۵ سال پس از ورود ویروس، در ۲۵ درصد دیگر ۱۰ سال پس از ورود ویروس و در حدود ۲۵ درصد ۱۵ سال پس از ورود ویروس به بدن ظاهر می‏گردد; یعنی در مجموع حدود ۷۵ درصد افراد آلوده، پس از ۱۵ سال به مرحله‏ی ایدز می‏رسند. علل این اختلاف را در نوع ویروس، راه ورود آن، میزان ویروس وارد شده، وضعیت قبلی سیستم ایمنی میزبان، وجود عفونت‏های هم زمان، وضع تغذیه و بهداشت می‏دانند.
در مورد این مساله كه بالاخره ۲۵ درصد باقیمانده چه زمانی وارد مرحله‏ی ایدز می‏شوند، بحث وجود دارد، ولی آن چه مسلم است این است كه فرد آلوده حتی اگر دیرتر وارد مرحله‏ی ایدز شود، همواره برای سایرین آلوده كننده می‏باشد.
پس از رسیدن به مرحله‏ی نهایی، متوسط طول عمر در افراد بالغ حدود ۲ سال است و بیمار در نهایت، به علت‏یكی از عفونت‏های فرصت طلب یا سرطان‏ها، فوت خواهد كرد.

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار