۱۳۰۶ میلیارد دلار سرمایه جهان به کجا می‌رود؟

تازه‌ترین گزارش معتبر بین‌المللی از مبدا و مقصد پول‌های خارجی که به صورت مستقیم در کشورهای مختلف سرمایه‌گذاری می‌شوند (غیر از خرید سهام شرکت‌ها) منتشر شده است.
این گزارش حاکی از آن است که در سال گذشته ۶۰میلیارد دلار از ۱۳۰۰میلیارد سرمایه خارجی به مقصد خاورمیانه حرکت کرده اما ۵۰میلیارد دلار از این ۶۰میلیارد دلار در سه کشور ترکیه، عربستان و امارات فرود آمده است و ایران در رتبه نهم بین ۱۴کشور منطقه جای گرفته است.
البته این گزارش که رتبه جذب سرمایه خارجی ایران را در میان ۱۴۱کشور جهان معادل ۱۳۳ اعلام کرده است، حاکی از بهبود وضعیت ایران نسبت به دو سال ماقبل است که در آن سال‌ها رتبه ایران ۱۳۵ و ۱۳۸ بوده است.
در عین حال، برخی مقامات اقتصادی کشورمان نسبت به اطلاعات این گزارش انتقاد داشته و اعتقاد دارند که رتبه ایران باید به مراتب بهتر باشد. استناد این مقامات به میزان مصوب درخواست سرمایه‌گذاری خارجی در ایران از سوی دستگاه‌های ذی‌صلاح کشورمان است که ظاهرا بین ۷ تا ۱۰میلیارد دلار برای سال گذشته اعلام شده، اما به نظر می‌رسد آمار مورد استناد آنکتاد (وابسته به سازمان ملل) معطوف به عملکرد سرمایه‌گذاری خارجی است نه میزان مصوب کشور مقصد. آنکتاد حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی انجام شده در ایران را طی ۱۷سال اخیر ۵/۴ میلیارد دلار اعلام کرده است، در حالی که ترکیه در همین مقطع زمانی ۷۹میلیارد دلار سرمایه خارجی را جذب کرده است.
سرمایه‌گذاری خارجی در ترکیه همچنان با روند شتابانی رو به صعود است، به طوری که در سال گذشته معادل ۲۰میلیارد دلار (یک‌سوم ۱۶سال ماقبل) سرمایه وارد شده است. آنکتاد با اشاره به جذابیت‌های مختلف ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی امکان صعود ایران را به رتبه‌های عالی بین ۱۰ تا ۱۳ در صورت رفع موانع منتفی ندانسته است.
● صعود ایران به رتبه هشتم از آخر
براساس تازه‌ترین گزارش آنکتاد از سرمایه‌گذاری خارجی ۲۰۰۷، جمهوری اسلامی‌ایران با رشد سه برابری جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و دو پله صعود در جایگاه ۱۳۳ از بین ۱۴۱ کشور جهان جهان ایستاد.
به گزارش خبرگزاری فارس، سازمان کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) با انتشار تازه‌ترین گزارش «سرمایه‌گذاری جهانی ۲۰۰۷ » به ارائه آمار و ارقام مربوط به جذب سرمایه‌گذاری‌ مستقیم خارجی در کشورهای مختلف جهان طی سال ۲۰۰۶ میلادی و مقایسه آن با سال‌های قبل پرداخته است.
● ۱۳۰۶‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی
براساس این گزارش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان با ۳۸‌درصد افزایش در سال ۲۰۰۶ نسبت به سال قبل مواجه شد و به ۳۰۶/۱تریلیون دلار رسید.
این سومین سال متوالی است که رقم سرمایه‌گذاری‌ مستقیم خارجی در جهان افزایش می‌یابد.
رکورد سرمایه‌گذاری خارجی ثبت شده برای جهان مربوط به سال ۲۰۰۰ است که طی آن ۴۱۱/۱تریلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان به ثبت رسید.
کارشناسان افزایش سرمایه‌گذاری‌ خارجی طی سال‌های اخیر را دلیلی بر شرایط مساعد و رو به‌ رشد اقتصادی در کشورهای توسعه یافته، در حال توسعه و سنتی می‌دانند.
کشورهای توسعه یافته همچنان کانون مهم سرمایه‌گذاری‌ مستقیم خارجی در سال ۲۰۰۶ شناخته شده‌اند. حجم سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در این کشورها با افزایش ۴۵‌درصدی در سال ۲۰۰۶ نسبت به سال قبل از آن به ۸۵۷‌میلیارد دلار رسید.
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه نیز طی سال ۲۰۰۶ با رشد ۲۱‌درصدی مواجه شد و به ۳۷۹‌میلیارد دلار رسید. کشورهای سنتی نیز با رشد قابل توجه ۶۸‌درصدی در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی مواجه شدند. حجم سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در کشورهای سنتی طی سال ۲۰۰۶ به ۶۹‌میلیارد دلار رسید.
● ترکیه، عربستان و امارات کانون جذب سرمایه‌گذاری‌
منطقه خاورمیانه یکی از کانون‌های سرمایه‌گذاری در طی سال‌ ۲۰۰۶ بود. حجم سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در این منطقه همچون سال‌های گذشته با افزایش مواجه شد. رشد بالای اقتصادی، تنوع بخشیدن به اقتصاد و انجام اصلاحات اقتصادی و خصوصی‌سازی از جمله علل افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در خاورمیانه عنوان شده است.
در مجموع حجم سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در خاورمیانه با ۴۴‌درصد افزایش در سال ۲۰۰۶ مواجه شد و به ۶۰‌میلیارد دلار رسید.
سه کشور ترکیه، عربستان و امارات کانون جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در این منطقه بوده‌اند. در مجموع ۷۸‌درصد از سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی وارد شده به منطقه وارد این سه کشور شده است.
ترکیه با جذب ۲۰‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در رتبه اول منطقه قرار داشته است. پس از آن عربستان با جذب ۳/۱۸‌میلیارد دلار و امارات با ۹/۱۰‌میلیارد دلار به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم جای گرفته‌اند.
کشورهای منطقه خاورمیانه همچنین در سال ۲۰۰۶ در حدود ۱۴‌میلیارد دلار در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری انجام دادند. این رقم نسبت به سال قبل از آن پنج‌درصد رشد داشته است. کویت بزرگترین کشور سرمایه‌گذار در این منطقه شناخته شده است. این کشور در سال ۲۰۰۶ بالغ بر ۸‌میلیارد دلار در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری مستقیم انجام داد. امارات با ۵/۲‌میلیارد دلار و بحرین با یک‌میلیارد دلار به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند.
نفت و گاز مهمترین هدف سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در خاورمیانه بوده است. بیش از ۵۰‌درصد سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در این بخش انجام شده است. بخش خدمات در رده دوم قرار دارد.
کارشناسان با توجه به تداوم رشد این منطقه، ادامه اصلاحات اقتصادی و بالا بودن قیمت نفت پیش‌بینی می‌کنند روند رشد سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در این منطقه همچنان ادامه یابد.
● وضعیت ایران، ظرفیت رتبه ۱۰، رتبه واقعی ۱۳۳
گزارش آنکتاد به بررسی موردی وضعیت سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در ۱۴۱ کشور مختلف جهان پرداخته است. این گزارش شاخص عملکرد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران طی سال ۲۰۰۶ را ۱۳۳ اعلام کرده است.
در حالی شاخص عملکرد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران طی سال ۲۰۰۶، ۱۳۳ اعلام شده است که این رقم در سال ۲۰۰۵، ۱۳۵ و در سال ۲۰۰۴، ۱۳۸ اعلام شده بود.
بدین ترتیب عملکرد سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در ایران طی سه سال گذشته روندی رو به افزایش را تجربه کرده است.
ایران از نظر عملکرد سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در خود طی سال ۲۰۰۶ رتبه ۱۳۳ را کسب کرده است که بدین ترتیب دو پله نسبت به سال قبل و پنج پله نسبت به دو سال قبل از آن ارتقا داشته است.
سازمان کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل در این گزارش اعلام می‌کند که ایران با تمام قابلیت‌های اقتصادی که دارد از جمله ذخایر عظیم نفت و گاز می‌تواند به رتبه‌های بسیار عالی در حد ۱۰ تا ۱۳ برسد.
● لوکزامبورگ، جذاب‌ترین کشور برای سرمایه‌گذاران
لوکزامبورگ با کسب نمره یک در شاخص عملکرد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی نخستین کشور از نظر عملکرد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۰۶ شناخته شده است. این کشور در سال ۲۰۰۵ رتبه پنجم را به خود اختصاص داده بود. ایرلند نیز با کسب نمره ۱۴۱ در شاخص سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی با پایین‌ترین عملکرد سرمایه‌گذاری در میان ۱۴۱ کشور مورد مطالعه طی سال ۲۰۰۶ مواجه بوده است.
پنج کشور نخست دنیا از نظر عملکرد سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی طی سال ۲۰۰۶ عبارتند از لوکزامبورگ، هنگ کنگ، سورینام، ایسلند و سنگاپور.
● بهبود ۱۹ پله‌ای وضعیت ایران
شاخص «عملکرد سرمایه‌گذاری مستقیم در دیگر کشورها» نیز نشان‌دهنده عملکرد هر کشور در مورد سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر است. نمره ایران در این شاخص طی سال ۲۰۰۶، ۷۶ اعلام شده است. این نمره در سال ۲۰۰۵، ۹۵ و در سال ۲۰۰۴، ۱۱۴ اعلام شده بود.
این شاخص از عملکرد رو به افزایش ایران برای سرمایه‌گذاری مستقیم در دیگر کشورها خبر می‌دهد.
ایسلند با کسب نمره یک در جایگاه نخست جهانی از این نظر قرار دارد. هنگ‌کنگ، لوکزامبورگ، سوئد و بلژیک در رده‌های دوم تا پنجم قرار دارند. کنیا نیز در انتهای جدول رده‌بندی جهانی از این نظر قرار دارد.
● افزایش سرمایه‌گذاری ایران در خارج
حجم کل سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در جهان از ۹۴۵‌میلیارد دلار در سال ۲۰۰۵ به ۳/۱‌تریلیون دلار در سال ۲۰۰۶ رسید.
سهم ایران از این رقم در سال ۲۰۰۶ بالغ بر ۹۰۱‌میلیون دلار بود است. به عبارت دیگر در سال ۲۰۰۶، ۹۰۱‌میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب ایران شد. این رقم نسبت به سال قبل از آن تقریبا افزایشی سه برابری داشته است. در سال ۲۰۰۵ تنها ۳۶۰‌میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انجام شده بود. این رقم برای سال ۲۰۰۴ نیز ۲۸۲‌میلیون دلار اعلام شده بود.
تعداد پروژه‌های جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران از دو پروژه در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ به هشت پروژه در سال ۲۰۰۴، هفت پروژه در سال ۲۰۰۵ و هشت پروژه در سال ۲۰۰۶ رسیده است. پروژه‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی که ایران در دیگر کشورها انجام داده است، طی سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ میلادی به ترتیب ۱۰، ۲۹، ۲۳، ۱۰ و ۹ پروژه بوده است.
● رتبه نهم ایران در خاورمیانه
ایران در میان ۱۴ کشور خاورمیانه از نظر حجم سرمایه‌های جذب شده مستقیم خارجی در رتبه نهم قرار گرفته است. در این منطقه ترکیه با جذب ۲۰‌میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی در سال ۲۰۰۶ در جایگاه اول قرار گرفته است.
میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سایر کشورهای منطقه به شرح زیر بوده است: بحرین ۹/۲‌میلیارد دلار، عراق ۲۷۲‌میلیون دلار، اردن ۱/۳‌میلیارد دلار، کویت ۱۱۰‌میلیون دلار، لبنان ۷/۲‌میلیارد دلار، عمان ۹۵۲‌میلیون دلار، فلسطین ۳۸‌میلیون دلار، قطر ۷/۱‌میلیارد دلار، عربستان ۱۸‌میلیارد دلار، سوریه ۶۰۰‌میلیون دلار، امارات ۸‌میلیارد دلار و یمن ۳۸۵‌میلیون دلار.
● آمریکا، بیشترین جذب کننده سرمایه‌گذاری
آمریکا، انگلیس و فرانسه سه کشور نخست دنیا از نظر میزان جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در سال ۲۰۰۶ هستند. در این سال ۱۷۵‌میلیارد دلار در آمریکا، ۱۳۹‌میلیارد دلار در انگلیس و ۸۱‌میلیارد دلار در فرانسه سرمایه‌گذاری شد.
میزان جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در برخی دیگر از کشورهای جهان به این شرح بوده است: آلمان ۴۲‌میلیارد دلار، ایتالیا ۳۹‌میلیارد دلار، کانادا ۶۹‌میلیارد دلار، ژاپن ۶‌میلیارد دلار، لیبی ۷/۱‌میلیارد دلار، نیجریه ۴/۵‌میلیارد دلار، ونزوئلا ۵۴۳‌میلیون دلار، چین ۶۹‌میلیارد دلار، کره‌جنوبی ۹/۴‌میلیارد دلار، پاکستان ۲/۴‌میلیارد دلار، اندونزی ۵/۵‌میلیارد دلار، سنگاپور ۲۴‌میلیارد دلار، آذربایجان ۶۰۱‌میلیون دلار و روسیه ۲۸‌میلیارد دلار.
● ایران ششمین کشور سرمایه‌گذار در خاورمیانه
براساس این گزارش ایران همچنین ۳۸۶‌میلیون دلار در سال ۲۰۰۶ در دیگر کشورها به طور مستقیم سرمایه‌گذاری کرد. این رقم نسبت به سال قبل از آن در حدود ۶۰‌میلیون دلار کاهش داشته است.
در سال ۲۰۰۵، ۴۲۵‌میلیون دلار توسط ایران در دیگر کشورها سرمایه‌گذاری شده بود.
ایران از نظر میزان سرمایه‌گذاری مستقیم در دیگر کشورها در میان ۱۴ کشور خاورمیانه در جایگاه ششم قرار گرفته است. در این منطقه کویت با ۸/۷‌میلیارد دلار در جایگاه اول قرار گرفته است. این رقم برای سایر کشورهای منطقه عبارت است از بحرین ۹۸۰‌میلیون دلار، لبنان ۷۱‌میلیون دلار، عمان ۲۴۷‌میلیون دلار، فلسطین دو‌میلیون دلار، قطر ۳۷۹‌میلیون دلار، عربستان ۷۵۳‌میلیون دلار، سوریه ۵۵‌میلیون دلار، ترکیه ۹۴۳‌میلیون دلار، امارات ۳/۲‌میلیارد دلار و یمن ۳۶‌میلیون دلار.
امریکا با ۲۱۶‌میلیارد دلار بزرگترین کشور سرمایه‌ گذار در سال ۲۰۰۶ شناخته شده است. فرانسه با ۱۱۵‌میلیارد دلار و اسپانیا با ۸۹‌میلیارد دلار در رتبه‌های دوم و سوم جای گرفته‌اند.
● فعالیت ۵۷ شرکت خارجی در ایران
براساس این گزارش در سال ۲۰۰۶ تعداد شرکت‌های بزرگ فعال در ایران ۴۶ عدد و تعداد شرکت‌های خارجی وابسته به آنها ۵۷ عدد بوده است. به طور کلی در خاورمیانه دو‌هزار شرکت بزرگ و ۱۶هزار شرکت وابسته خارجی در سال ۲۰۰۶ به فعالیت در این منطقه پرداختند‌.
در این منطقه ترکیه بیشترین تعداد شرکت‌های فعال در خود را تجربه کرده است. در سال ۲۰۰۶ تعداد ۱۶۰۰ شرکت بزرگ و ۱۴‌هزار شرکت وابسته خارجی در ترکیه فعالیت داشته‌اند. یمن نیز با کمترین تعداد فعالیت شرکت‌های خارجی مواجه بوده است. در سال ۲۰۰۶ تنها ۶ شرکت بزرگ و ۴ شرکت وابسته خارجی در یمن فعالیت داشته‌اند.
● ۴/۵‌ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در ۱۷ سال
حجم کل سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی انجام شده در ایران از سال ۱۹۹۰ تا پایان سال ۲۰۰۶ به ۵/۴‌میلیارد دلار رسیده و در میان ۱۴ کشور خاورمیانه ایران از نظر حجم جذب سرمایه‌های مستقیم خارجی در این مدت در جایگاه نهم قرار گرفته است. در این منطقه ترکیه با ۷۹‌میلیارد دلار بیشترین رقم و یمن با ۵۶۲‌میلیون دلار کمترین رقم را به خود اختصاص داده‌اند.
در سطح جهان نیز امریکا با ۷/۱‌تریلیون دلار بیشترین رقم و تنگو با یک‌میلیون دلار کمترین رقم را به خود اختصاص داده‌اند.
حجم سرمایه‌گذاری‌های مستقیم ایران در دیگر کشورها نیز به ۱۷/۱‌میلیارد دلار از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۶ رسید. از این نظر ایران در خاورمیانه در جایگاه هفتم قرار گرفته است. در این منطقه امارات با سرمایه‌گذاری ۱۱‌میلیارد دلاری در جایگاه نخست قرار داشته است. عراق نیز کمترین رقم سرمایه‌گذاری مستقیم در دیگر کشورها را داشته است.
امریکا با ۳/۲‌تریلیون دلار بیشترین حجم سرمایه‌گذاری مستقیم در این مدت را در جهان انجام داده است.
براساس این گزارش سهم سرمایه‌گذاری‌های خارجی ورودی به ایران در تشکیل سرمایه‌های ثابت و خالص در این کشور بسیار اندک بوده است. در سال ۲۰۰۶ تنها ۹/۱‌درصد از تشکیل سرمایه‌های ثابت و خالص در ایران از محل سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی تامین شده است. در منطقه خاورمیانه اردن بیشترین وابستگی به سرمایه‌گذاری‌های خارجی را داشته است. بیش از ۹۹‌درصد از تشکیل سرمایه‌ها در این کشور شامل سرمایه‌های خارجی ورودی بوده است.
این رقم برای سایر کشورهای منطقه به ترتیب عبارت است از: بحرین ۹۸‌درصد، عراق ۵/۱۱‌درصد، کویت ۷/۰‌درصد، لبنان ۷۲‌درصد، عمان ۸/۶‌درصد، فلسطین ۴/۳‌درصد، قطر ۱۲‌درصد، عربستان ۳۲‌درصد، سوریه ۶/۱۰‌درصد، ترکیه ۲۳‌درصد، امارات ۳۱‌درصد و یمن ۱۳‌درصد.
بیشترین رقم ثبت شده در جهان مربوط به جزایر انگلیسی ویرجین با دو‌هزار‌درصد و کمترین آن مربوط به اریتره با ۴/۱‌درصد است.

-------------------------------------------------------

نویسنده : مریم خلیلی

منبع : گیگاپارس