راز کثرت پیامبران

عقل ما, راهی برای تعیین تعداد پیامبران و کتب آسمانی ندارد و اثبات اینگونه مطالب, جز از راه دلیل نقلی, میسر نیست. در قرآن کریم هم با اینکه تاکید شده براینکه خدای متعال برای هر امتی پیامبری مبعوث فرموده است.
پس از پذیرش اصل لزوم نبوت پرسش دیگر آنست که چرا یک برنامه برای تمام انسانها نیآمد به عبارت دیگر راز تعدد انبیا و تجدید نبوت چپست؟
می دانیم که: اولاً عمر هر انسانی ـ و از جمله پیامبران ـ محدود است و مقتضای حکمت آفرینش, این نبوده که نخستین پیامبر تا پایان جهان, زنده بماند و همه انسانها را شخصاً راهنمایی کند.
ثانیاً شرایط و اوضاع و احوال زندگی انسانها در زمانها و مکانهای مختلف, یکسان نیست و این اختلاف و تغییر شرایط و بویژه, پیچیده شدن تدریجی روابط اجتماعی می تواند در کیفیت و کمیت احکام و قوانین و مقررات اجتماعی, موئثر باشد و در پاره ای از موارد, تشریع قوانین جدیدی را می طلبد و اگر این قوانین بوسیله پیامبری که هزاران سال قبل, مبعوث شده بیان می شد کار لغو و بیهوده ای می بود چنانکه حفظ و تطبیق آنها بر موارد خاص, کار بسیار سخت و دشواری می باشد.
ثالثاً در بسیاری از زمانهای گذشته امکانات تبلیغ و نشر دعوت انبیا علیهم السلام بگونه ای نبوده که یک پیامبر بتواند پیامهای خود را به همه جهانیان, ابلاغ نماید.
رابعاً تعالیم یک پیامبر در میان مردمی که آنها را دریافت می داشتند بمرور زمان و تحت تاثیر عوامل مختلفی دستخوش تحریف ۱ و تفسیرهای نادرست قرار می گرفت و پس از چندی تبدیل به یک آیین انحرافی می شد, چنانکه آیین توحیدی عیسی بن مریم علیهماالسلام پس از چندی تبدیل به آیین تثلیث و سه گانگی گردید.
با توجه به این نکات, حکمت تعدد انبیا (ع) و اختلاف شرایع آسمانی در پاره ای از احکام عبادی یا قوانین اجتماعی, روشن می شود۲ با اینکه همه آنها علاوه بر یکسانی در اصول عقاید و مبانی اخلاقی, در کلیات احکام فردی و اجتماعی نیز هماهنگی داشته اند ۳ هر چند کیفیت ادا یا قبله نماز امتها متفاوت بوده است, یا زکو± و انفاق در همه شرایع بوده گرچه مقدار یا موارد آن یکسان نبوده است .
بهر حال, ایمان به همه پیامبران و فرق نگذاشتن بین آنها از نظر تصدیق نبوت, و نیز پذیرفتن همه پیامها و معارفی که بر آنان نازل شده و عدم تبعیض بین آنها, بر هر انسانی لازم است ۴ و تکذیب هیچیک از پیامبران و تکذیب هیچ حکمی از احکام آنان روا نیست بلکه تکذیب یک پیامبر, بمنزله تکذیب همه ایشان, و انکار یک حکم الهی, بمثابه انکار همه احکام خداست .۵ البته وظیفه عملی هر امتی و در هر زمانی, پیروی از دستورالعملهای پیامبر همان امت و همان زمان می باشد.
نکته ای را که باید در اینجا خاطرنشان کنیم این است که هر چند عقل انسان می تواند با توجه به نکات یاد شده, حکمت تعدد انبیا و کتب آسمانی و تفاوت شرایع الهی را درک کند اما نمی تواند فرمول دقیقی برای تعداد پیامبران و شرایع آسمانی بدست بیاورد بگونه ای که بتواند قضاوت کند که در چه زمان و در چه مکانی می بایست پیامبر دیگری مبعوث شود یا شریعت جدیدی نازل گردد. همین اندازه می توان فهمید که هرگاه شرایط زندگی بشر بگونه ای باشد که دعوت پیامبر به همه جهانیان برسد و پیامهای او برای آیندگان, محفوظ و مصون بماند و دگرگونی شرایط اجتماعی, مستلزم تشریعات اساسی جدید و تغییر احکام و قوانین موجود نباشد ارسال پیامبر دیگری ضرورت نخواهد داشت .
● تعداد پیامبران
چنانکه اشاره شد عقل ما, راهی برای تعیین تعداد پیامبران و کتب آسمانی ندارد و اثبات اینگونه مطالب, جز از راه دلیل نقلی, میسر نیست. در قرآن کریم هم با اینکه تاکید شده براینکه خدای متعال برای هر امتی پیامبری مبعوث فرموده ۶, اما شماره امتها و پیامبران ایشان مشخص نگردیده و تنها نام بیست و چند نفر از انبیا الهی (ع) ذکر شده و به داستان چند نفر دیگر ـ بدون ذکر نام ایشان ـ نیز اشاره شده است۷ . ولی در چند روایت منقول از اهل بیت عصمت و طهارت (سلام الله علیهم اجمعین ـ آمده است ۸ که خدای متعال یکصد و بیست و چهار هزار پیامبر, مبعوث فرموده, و سلسله انبیا با حضرت آدم ابوالبشر (ع) آغاز, و با حضرت محمد بن عبدالله (ص) پایان یافته است .
پیامبران خدا علاوه بر عنوان ((نبی)) که نشانه این منصب خاص الهی است دارای صفات دیگری از قبیل ((نذیر)) و ((منذر)) و ((بشیر)) و ((مبشر)) ۹ بوده اند و نیز از ((صالحین)) و ((مخلصین)) بشمار می رفته اند و شماری از ایشان, منصب ((رسالت)) را هم داشته اند و در بعضی از روایات, عده رسولان الهی سیصد و سیزده نفر, تعیین شده است۱۰
منبع:آموزش عقاید, ج ۲
نویسنده:محمد تقی مصباح یزدی

منبع : خبر گزاری فارس