اختلاف سلیقه حق من است

همواره در حال جدل است و پرخاشجو شده است، کمتر کاری را که به او سپرده می شود بلافاصله انجام می دهد و … این عبارت ها برای پدر و مادری که فرزند ۱۳ و ۱۴ ساله در خانه دارند چندان غریب نیست، نوجوان داشتن این گونه است. کودک شاد دیروز شما اکنون نوجوانی جدی و کمی اخمو شده است. از طرف دیگر، شما نیز نگران هستید که نکند او مشغول کاری شده باشد که عاقبت خوبی ندارد. پس فشار خود را بر او افزایش می دهید. او نیز که خواهان استقلال بیشتری است، واکنش نشان داده و قصد ندارد در محدودیتی که شما ایجاد کرده اید زندانی شود. بدین ترتیب کار به بحث ومشاجره و گاه به دعوا می کشد. مساله اینجاست که در این میان کسی مقصر نیست بلکه باید مهارت های ارتباطی را آموخت.با وجود نوجوان، والدین بیشتر در دهه چهارم یا پنجم زندگی بوده و بسیار محافظه کارانه عمل می کنند و حال آن که نوجوان بی پروا قصد دارد حرکتی سریع به سوی اهدافش داشته باشد و دسترسی به آِرزوهای خود را ممکن و شدنی می بیند. پس اگر دو طرف وضعیت و شرایط را به خوبی درک نکنند، نخواهند توانست ارتباط خوبی با یکدیگر برقرار کنند. این شرایط برای نوجوان نیز سخت است.
● پدر و مادر زیر ذره بین کنجکاوانه نوجوان
در این زمان نوجوان شروع به بررسی رفتارها و نقطه نظرات والدین کرده و با درک تغییرات میان تفکر خود و ووالدین مناقشات آغاز می شود. از طرفی، نوجوان تحت فشار بیشتری نسبت به گذشته از طرف محیط پیرامونش قرار می گیرد و نیاز به حمایت والدین در این دوران بیشتر از هر وقت دیگر احساس می شود.
والدین وقتی با بحران نوجوانی رو به رو می شوند، در بسیاری از موارد می کوشند کنترل امور را به دست بگیرند. در این راه ممکن است دیکتاتور و جدی شوند و با نوجوان درگیر شوند تا ثابت کنند قدرت در دست آنان است. برخی دیگر نیز سعی می کنند به هیچ وجه به کارهای نوجوان کاری نداشته باشند تا از هرگونه مجادله پرهیز شود و نوجوان خودش راهش را پیدا کند. جالب این که هر دو روش بی نتیجه است: نوجوانی که پدر و مادر قدرت طلب دارد، بیشتر به طغیان و سرکشی می پردازد تا ثابت کند که مستقل و دارای قدرت تصمیم گیری است. ممکن است حتی برخی از مسایل را مخفی کند و از والدین فاصله بگیرد. نوجوانی هم که والدین بسیار انعطاف پذیر دارد ممکن است احساس کند بی ارزش است و نادیده گرفته شده و والدین اهمیتی به مسایل و مشکلات او نمی دهند. در هر دو حال، نوجوان حمایت کافی را از والدین نمی گیرد، شما در این زمان وقت دارید تا رابطه ای متفاوت از دوران کودکی فرزندتان با وی برقرار کنید. سرکشی او را یک حمله به قدرت خود تلقی نکنید بلکه مرحله مهمی در استقلال او بدانید. چنانچه کنجکاو هستید که از امور او باخبر باشید می توانید این را با وی در میان بگذارید و از طرف دیگر، به او کمک کنید که درباره ارزش ها و باورهای گوناگون فکر کند. شما می توانید دستاوردهای مثبتی از این دوران فرزندتان داشته باشید که یکی از آنها مشورت است. می توانید به او نزدیک تر شده و صمیمیت خود را افزایش دهید. البته زمانی را برای تنها بودن یا گذراندن با وی نیز به او بدهید و در هنگام لزوم در کنارش باشید. بهترین کار چند لحظه مکث و کشیدن چند نفس عمیق است، با این کار به خود فرصت آرامش و واکنش صحیح می دهید. بهتر است در لحظات بحرانی با نوجوان بحث نکنید و فکر کنید که بهترین و مناسب ترین واکنش شما چه می تواند باشد البته با آرامش.
● زنده باد گروه همسالان!
نوجوان تمایل دارد بیشتر با دوستان و همسن و سالان خود باشد اما در عین نیازمند والدین نیز است. این رابطه ظریفی است که در عین حال ارتباط با او و نشان دادن علاقه به امور وی کمی او را راحت و به حال خود بگذارید. تحقیقات نشان داده اند نوجوانانی که با والدین خود درباره مسایلی مانند مواد مخدر و دیگر بزهکاری ها گفت وگو می کنند، ۳۶ درصد کمتر دچار انواع کجروی ها می شوند.
پس فکر نکنید که اگر راجع به این موارد صحبت نکنید، احتمال ابتلای او را کاهش داده اید اما باز هم خاطرنشان می کنیم که به استقلال او احترام بگذارید و اگر نخواست راجع به مورد خاصی صحبت کند، او را تحت فشار قرار ندهید و به عبارت دیگر، سعی در کنترل اجباری وی نکنید که نتیجه عکس خواهید گرفت. از طرف دیگر، یکی از مهم ترین عوامل در برقراری ارتباط با نوجوان این است که برایش وقت بگذارید. گاهی اوقات ترتیب دادن یک فعالیت خاص یا حتی سفر نیز مفید است. البته مشارکت در کارهای عادی مانند تماشای تلویزیون، قدم زدن، چیدن میز یا حتی شستن ظرف ها با یکدیگر نیز بسیار سودمند است. مراقب باشید که صحبت هایتان جنبه دستوری و قضاوتی نداشته باشد. تشویق کننده باشید. دقت کنید تا به موقع او را تشویق و از او تعریف به ویژه در جمع، تحسین کردن اثر بهتری خواهد داشت به شرطی که مصنوعی نباشد. برای مثال، اگر او بیش از پیش در درس خواندن سعی می کند یا اگر در کاری به شما کمک می کند یا اینکه لباس های مرتب و مناسبی را می پوشد، از او تقدیر کنید. یکی از عوامل مهم در صحبت با نوجوان انتخاب وقت مناسب است. در گفت وگوها نیز یک طرفه فقط به انتقاد و موضع گیری نپردازید.
● والدین سه دسته اند
سه دسته از والدین فرزندانی بی مسوولیت برای آینده تربیت می کنند: گروه نخست والدینی که بیش از حد از فرزندان حمایت می کنند و همه کارها را به جای آنها انجام می دهند. دومین گروه والدینی که به شدت سختگیر بوده و دایم در حال ایراد گرفتن، انتقاد کردن و دستور دادن هستند. دسته سوم والدینی هستند که بیش از حد نوجوان را آزاد می گذارند تا هرچه می خواهد اعم از درست یا غلط انجام دهد. نکته قابل توجه این است که شما برای انجام رفتار مناسب و برخورداری از روحیه ای شاد در برخورد با نوجوان نیازمند آرامش هستید، پس برای رسیدن به این آرامش زمانی را نیز برای پرداختن به خود و علایق تان اختصاص دهید.یک نوجوان ممکن است انتظار داشته باشد که مانند فرد بزرگسال با او برخورد کنند اما رفتار خودش مانند کودکان باشد. از سوی دیگر، پدر و مادر نیز ممکن است به فرزند خود نصیحت کنند که مانند افراد بالغ رفتار کند ولی برخورد آنها با او مانند برخورد با کودکان باشد.

زهرا قلی زاده ـ کارشناس ارشد روانشناسی

منبع : روزنامه جوان