۹ خرداد ـ ۳۰ می ـ «پله خانوف» اندیشمند روس و نظرات تامل برانگیز او درباره مارکسیسم و مزدکیسم

سی ام ماه مه سالگرد درگذشت اندیشمند بزرگ روس، گئورگی پله خانوفGeorgi Plekhanov است كه در سال ۱۹۱۸ در ۶۲ سالگی فوت شد. وی یك ماركسیست بود ولی جامعه روسیه را «نارس» برای پیاده كردن این فرضیه می دانست.
پله خانوف كه اینك درستی باور او به ثبوت رسیده است بارها به لنین كه به اتفاق نشریه «ایسكرا (جرقه) » را منتشر می كردند تاكید كرده بود كه فعلا باید از مرحله سوسیال دمكراسی آغاز، برایش تبلیغ و انقلاب را بر پایه آن قرار دهند. همین افكار پله خانوف باعث پیدایش و رشد «منشویسم (در برابر بلشویسم)» شد. وی در كنگره سال ۱۹۰۳ چپگرایان انقلابی روسیه با انترناسیونالیسم پرولتاریاییProletarian Internationalism مخالفت كرد و راه منشویك ها و ناسیونالیستی (همان راه سوسیال دمكراتهای روسیه) را در پیش گرفت ولی از حمایت اصولی از ماركسیسم دست برنداشت. او تا پایان عمر كه از بیماری سل درگذشت می گفت: ماركسیسم فرضیه ای است خوب و ایده آل، ولی جوامع بشری و به ویژه جامعه روسیه هنوز به جایی نرسیده اند كه آمادگی پیاده كردن موفقیت آمیز این فرضیه را داشته باشند به همان گونه كه جامعه ایران باستان با همه اشتیاق اولیه اش، فرضیه مزدك را كه تفاوتی با فرضیه ماركس نداشت هضم نكرد.
پله خانوف نیز بمانند لنین سالها به صورت پناهنده در سویس بسر برده بود. از پله خانوف كتابهای متعدد و نیز رسالات فراوان در تعریف انواع سوسیالیسم و «ماركسیسم عملی» باقی مانده است. همین نوشته ها او را در ردیف تئوریسین های بزرگ قرن ۲۰ قرار داده است. مهمترین كتاب های تالیف پله خانوف عبارتند از: «آنارشیسم و سوسیالیسم»، «تاریخ از نگاه یكتاشناسان»، «تاریخ متریالیسم»، «حقایق منطقی»، «اهمیت مطالعه تاریخ از نظر تحولات اندیشه»، «نقش فرد در تطور تاریخ» و آخرین تالیف او «مشكلات ریشه ای ماركسیسم».

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز