۴۹ سال از تاسیس تلویزیون در ایران گذشت

ساعت پنج بعدازظهر جمعه یازدهم تیرماه ۱۳۳۷ تلویزیون ایران كار خود را با پخش برنامه گزارشی زنده آغاز كرد. نخستین كانال تلویزیون در ایران را یك سرمایه گذار خصوصی به نام (حبیب ثابت) با استفاده از امتیاز ویژه مجلس وقت بنیان نهاد. در سال ۱۳۳۷ مجلس شورای ملی لایحه تاسیس یك شبكه تلویزیونی را تصویب كرد.
این سرمایه گذار خصوصی توانست مجوز ایجاد یك كانال تلویزیونی را بگیرد. بدین گونه تلویزیون ایران (TV-I) در محل فعلی شبكه دوم سیما ایجاد شد. تا پیش از گشایش رسمی این تلویزیون، چند ماهی روزی یك ساعت تصاویر آزمایشی پخش می شد، اما همین امر برای چشمان مشتاق عابرانی كه از جلوی مغازه های فروش لوازم برقی و صوتی خیابان های فردوسی و نادری می گذشتند كافی بود كه حیرت زده و با نگاهی حاكی ازتحسین به این جعبه جادویی بنگرند و برای بهره مندی از این پدیده نو، روزشماری كنند. بالاخره انتظار به سرآمد و در ساعت پنج بعدازظهر جمعه یازدهم تیرماه ۱۳۳۷ تلویزیون ایران كار خود را با پخش برنامه گزارشی زنده آغاز كرد. در ابتدا، روزی چهار ساعت برنامه (از ساعت شش بعدازظهر تا ده شب) پخش می شد كه سپس تا پنج ساعت افزایش یافت.
به دلیل گرانی نسبی گیرند ه ها، در ابتدا خرید آن برای تمام طبقات میسر نبود، از این روی طبقه متوسط به بالا خریدار این وسیله تشخص و سرگرمی شدند. اما در عمل به دلیل هجوم همسایگان و خویشاوندان، خانه های هر دارنده تلویزیون به یك سینمایی كوچك تبدیل شد. تكنولوژی ضبط ویدئویی در آن زمان وارد ایران نشده بود و برنامه ها به طور زنده تولید و پخش می شد، میزان این برنامه ها در مقایسه با سریال های آمریكایی بسیار پایین بود. سریال های آمریكایی كه از گونه های مختلف بود به زبان اصلی و با زیرنویس فارسی پخش می شد. بین جوان ها و هم بین مسن ترها طرفدار داشت. ثابت قرار بود از انحصاری پنج ساله استفاده كند ولی عملا هشت سال به طول انجامید.
منبع درآمد (تلویزیون ثابت) آگهی های تجارتی بود.تلویزیون ایران با تخصیص ساعت هشت چهارشنبه شب ها به برنامه های نمایشی اداره هنرهای دراماتیك، اختصاص یافت. این امر كه در دوران فترت تئاتر اصیل و متعهد و پدید آمدن تئاتر موسوم به لاله زاری در اقدامی فرهنگ ساز مخاطبان تلویزیون با بزرگانی از تئاتر اصیل ایران روبرو شدند.
دراین ساعت خاص شش گروه تئاتری به سرپرستی «عباس جوانمرد» و «عزت الله انتظامی»، «علی نصیریان»، «جعفر والی»، «مرحوم خلیل موحد دیلمقانی» و «ركن الدین خسروی» مشغول فعالیت شدند.
نخستین تله تئاتر پخش شده در ایران «مارگریت» نوشته «آرمان سالاگرو» ترجمه شاهین سركیسیان به كارگردانی عباس جوانمرد بود. او كه بنیانگذار «گروه هنر ملی» بود آثاری متعلق به این گروه را بر پرده تلویزیون به نمایش گذاشت.
دراین جا بود كه تماشاگران برای نخستین بار در نمایش تلویزیونی «عزاداران بیل» نوشته غلامحسین هنرنمایی جاودانه عزت الله انتظامی در نقش «مشهدی حسن» شدند همان نقشی كه یك دهه بعد از این بازیگر بزرگ در فیلم «گاو» - اثر داریوش مهرجویی - بازآفرینی كرد.
گذشته از این، برنامه یاد شده، باعث رشد تجربه درام نویسی شد و كسانی مثل «علی نصیریان»، «نصرت پرتوی» و «ناصر شاهین پر» آثاری در خور توجه خلق كردند.تلویزیون ایران در سال ۱۳۴۵ به سازمان تلویزیون ملی ایران (NITV) فروخته شد.
تلویزیون ملی ایران پس از مدتی كار آزمایشی در سال ۱۳۴۵ فعالیت رسمی خود را آغاز كرد. به فاصله یك دوره سه ساله مراكز بندرعباس و ارومیه تاسیس شد. تلویزیون ملی ایران پس از ادغام رادیو در این سازمان در سال ۱۳۵۰ گذشته از كارهای تلویزیونی خود، وارد عرصه های دیگری شد كه از جمله جشنواره فیملسازان جوان منطقه آسیا، و اقیانوس آرام، حفظ و اشاعه موسیقی، فعالیت های تئاتر صحنه - و كارگاه نمایش - انتشار مجله وكتاب و حتی ایجاد مركزی برای گفتگوی فرهنگ ها اقدام كرد.
از سال ۱۳۵۰ تلویزیون ملی ایران كه داعیه رسالتی فرهنگی فراتر از تلویزیون داشت، به تولید فیلم های سینمایی پرداخت كه به دلیل بهره گیری از شماری سینماگران پیشرو، آثاری متفاوت را پدید آورد از آن جمله می توان به «آرامش در حضور دیگران» (برمبنای نوشته غلامحسین ساعدی و كارگردانی ناصر تقوایی محصول ۱۳۵۲) «مغول ها» اثر پرویز كیمیاوی (داستان كارگردانی كه قصد نظارت بر نصب رله تلویزیون در زاهدان رادارد و همسر او مشغول نوشتن رساله ای درباره حمله مغول هاست و هجوم فرستنده ها بدینسان باحمله مغول مقایسه می شود) و دیگری «شازده احتجاب» (بهمن فرمان آرا) اشاره كرد.
به دنبال منشعب شدن گروهی از سینماگران پیشرو در تیرماه ،۱۳۵۲ كسانی مثل زنده یاد علی حاتمی، عزت الله انتظامی، علی نصیریان، داوود رشیدی، داریوش مهرجویی، مسعود كیمیایی، ناصر تقوایی و بهرام بیضایی - از سندیكای هنرمندان فیلم ایران برای تولید فیلم های برتر و مصرف فرهنگ و خصوصیات ملی و پیشرفت های هنری - شماری از آنان در «تل فیلم» متعلق به رادیو تلویزیون ملی ایران كارهای خود را دنبال كردند كه از جمله می توان به فیلم «دایره مینا» (به كارگردانی داریوش مهرجویی بر مبنای نوشته ساعدی) اشاره كرد.
از جمله فیلم های تولیدی دیگر می توان به «اوكی مستر» (نفوذ فرهنگ غرب از دوران امتیاز دارسی به بعد به كارگردانی پرویز كیمیاوی) بوف كور، (كیومرث درم بخش) ، سایه های بلند باد (بهمن فرمان آرا) ، مهره مار - (حسین مختاری براساس نوشته (م.ا.به آذین) اشاره كرد. پخش رنگی برنامه ها از ۱۳۵۴ و با خبر ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه شب آغاز شد. نكته جالب رقابت شدید فرانسوی ها و آمریكایی ها برای عرضه سیستم های رنگی مورد نظر خود بود.
اما در جنگ «سكام» و «پال» فرانسویان برنده شدند در حالی كه دست اندركاران معتقد به برتری كیفی سیستم پال بودند. پخش بازی های آسیایی ۱۹۷۴ تهران برای بخش های فنی و پخش، دستاوردهای مهم محسوب شد.
حیات تلویزیون در بعد از انقلاب اسلامی، مرهون زحمات نسل آغازگران این صنعت است. تهیه كنندگان، كارگردانان فیلم و صنوف متعدد در تلویزیون كه بعد از انقلاب اسلامی این رسانه ملی را ارزش و اعتبار كیفی بخشیدند.

منبع : روزنامه شرق