پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا

معاینه‌ مصدوم‌


معاینه‌ مصدوم‌
پس‌ از گرفتن‌ شرح‌ حال‌ و پرسش‌ درباره‌ علایم‌ مصدوم، باید شخص‌ را به‌طور مفصل‌ مورد معاینه‌ قرار دهید. طی‌ این‌ اقدام‌، ممكن‌ است‌ مجبور به‌ حركت‌ دادن‌ مصدوم‌ یا خارج‌ كردن‌ لباس‌های‌ وی‌ باشید، اما اطمینان‌ حاصل‌ كنید كه‌ او را بیش‌ از حدی‌ كه‌ واقعاً ضروری‌ است‌، حركت‌ نمی‌دهید. همیشه‌، معاینه‌ را از سر شروع‌ كنید و به‌ سمت‌ پایین‌ ادامه‌ دهید؛ این‌ روش‌ «سر تا پا» هم‌ به‌ خوبی‌ به‌ خاطر سپرده‌ می‌شود و هم‌ كامل‌ و جامع‌ است‌.
● ارزیابی‌ سر تا پا
۱) دست‌های‌ خود را به‌ دقت‌ روی‌ پوست‌ سر حركت‌ دهید تا هر گونه‌ خونریزی‌، تورم‌ یا فشردگی‌ را كه‌ ممكن‌ است‌ نشانه‌ شكستگی‌ احتمالی‌ باشد، لمس‌ كنید. در صورتی‌ كه‌ مشكوك‌ به‌ آسیب‌ گردنی‌ هستید، مراقب‌ باشید كه‌ مصدوم‌ را حركت‌ ندهید.
۲) از راه‌ هر دو گوش‌ و به‌طور واضح‌ با مصدوم‌ صحبت‌ كنید تا بفهمید كه‌ آیا به‌ شما پاسخ‌ می‌دهد و یا می‌تواند بشنود. هریك‌ از گوش‌ها را از لحاظ‌ خروج‌ خون‌ یا مایع‌ زلال‌ (یا هر دو) بررسی‌ كنید. این‌ ترشحات‌ می‌توانند نشانه‌های‌ آسیب‌ در داخل‌ جمجمه‌ باشند.
۳) هر دو چشم‌ را معاینه‌ كنید. توجه‌ كنید كه‌ آیا هر دو چشم‌ باز هستند یا خیر. به‌ اندازه‌ مردمك‌ها توجه‌ كنید، آیا اندازه‌ آنها برابر است‌ (همان‌طور كه‌ باید باشد) و آیا به‌ نور واكنش‌ نشان‌ می‌دهند (وقتی‌ نور روی‌ مردمك‌ها می‌افتد، باید تنگ‌ شوند). در سفیدی‌ چشم‌ها به‌ دنبال‌ اجسام‌ خارجی‌، خون‌ یا كبودی‌ بگردید.
۴) بینی‌ را هم‌ مثل‌ دو گوش‌ از نظر وجود ترشحات‌ بررسی‌ كنید. هریك‌ از سوراخ‌های‌ بینی‌ را از نظر خروج‌ خون‌ یا مایع‌ زلال‌ (یا تركیب‌ این‌ دو) معاینه‌ كنید. هریك‌ از این‌ ترشحات‌ می‌تواند به‌ معنای‌ آسیبی‌ در داخل‌ جمجمه‌ باشد.
۵) به‌ سرعت‌، عمق‌ و نوع‌ تنفس‌ (راحت‌ یا سخت‌، صدادار یا آرام‌) توجه‌ كنید. به‌ بوی‌ تنفس‌ توجه‌ كنید. داخل‌ دهان‌ را به‌ آرامی‌ نگاه‌ و لمس‌ كنید و دنبال‌ هر چیزی‌ كه‌ ممكن‌ است‌ راه‌ تنفسی‌ را مسدود كند، بگردید. اگر مصدوم‌ دندان‌ مصنوعی‌ دارد و این‌ دندان‌ها سالم‌ هستند و در محل‌ خود قرار دارند، به‌ آنها دست‌ نزنید. به‌ دنبال‌ زخم‌ در دهان‌ یا نامنظمی‌ در دندان‌ها بگردید. لب‌ها را از نظر سوختگی‌ بررسی‌ كنید.
۶) به‌ رنگ‌، درجه‌ حرارت‌ و وضعیت‌ پوست‌ توجه‌ كنید: آیا پوست‌ مصدوم‌، رنگ‌پریده‌، برافروخته‌ یا خاكستری‌ ـ آبی‌ (كبود) است‌؟ آیا گرم‌ یا سرد، خشك‌ یا مرطوب‌ است‌؟ به‌ عنوان‌ مثال‌، پوست‌ رنگ‌پریده‌، سرد و عرق‌ كرده‌ به‌ معنای‌ شوك‌ است‌؛ صورت‌ گرم‌ و برافروخته‌، حاكی‌ از تب‌ یا ضعف‌ ناشی‌ از گرما است‌. ته‌رنگ‌ آبی‌ نشانه‌ كمبود اكسیژن‌ است‌؛ این‌ نشانه‌ را خصوصاً در لب‌ها، گوش‌ها و صورت‌ جستجو كنید.
۷) لباس‌های‌ پوشاننده‌ گردن‌ مصدوم‌ را شل‌ كنید و به‌ دنبال‌ نشانه‌هایی‌ مثل‌ پلاك‌ حاوی‌ هشدار طبی‌ یا یك‌ سوراخ‌ به‌ جا مانده‌ از عمل‌ جراحی‌ (دریچه‌) در راه‌های‌ تنفسی‌ بگردید. دست‌های‌ خود را به‌ ملایمت‌ در طول‌ ستون‌ فقرات‌ (از قاعده‌ جمجمه‌ به‌ سمت‌ پایین‌ تا جایی‌ كه‌ امكان‌ دارد) بدون‌ بهم‌ زدن‌ وضعیت‌ مصدوم‌، حركت‌ دهید؛ به‌ هر گونه‌ نامنظمی‌، تورم‌ یا حساسیت‌ در لمس‌ توجه‌ كنید.
۸) از مصدوم‌ بخواهید كه‌ نفس‌ عمیقی‌ بكشد و دقت‌ كنید كه‌ آیا قفسه‌ سینه‌ به‌طور یكنواخت‌، راحت‌ و یكسان‌ در دو طرف‌، باز می‌شود یا خیر. قفسه‌ سینه‌ را برای‌ بررسی‌ وجود تغییر شكل‌، نامنظمی‌ یا حساسیت‌ و درد، لمس‌ كنید. از مصدوم‌ بپرسید كه‌ آیا ضمن‌ تنفس‌، احساس‌ غژغژ دارد و صداهای‌ غیرطبیعی‌ را سمع‌ كنید. دقت‌ كنید كه‌ آیا مصدوم‌ ضمن‌ تنفس‌ درد دارد یا خیر. به‌ دنبال‌ خونریزی‌ بگردید.
۹) با ملایمت‌ هر دو استخوان‌ ترقوه‌ و شانه‌ها را لمس‌ كرده‌، هرگونه‌ تغییر شكل‌، نامنظمی‌ یا حساسیت‌ در لمس‌ را مدنظر قرار دهید.
۱۰) از مصدوم‌ بخواهید كه‌ اندام‌ بالایی‌ خود را در هریك‌ از مفاصل‌ آرنج‌، مچ‌ و مفاصل‌ انگشتان‌، تا و سفت‌ كند و از این‌ طریق‌ حركات‌ این‌ مفاصل‌ را بررسی‌ كنید. حس‌ انگشتان‌ مصدوم‌ را از نظر طبیعی‌ بودن‌ كنترل‌ كنید و دقت‌ كنید كه‌ آیا وی‌ احساس‌ غیرطبیعی‌ در اندام‌هایش‌ دارد یا خیر. به‌ رنگ‌ انگشتان‌ توجه‌ كنید: اگر نوك‌ انگشتان‌ رنگ‌پریده‌ یا خاكستری‌ ـ آبی‌ باشند، احتمالاً مشكلی‌ در گردش‌ خون‌ وجود دارد. محل‌های‌ تزریق‌ با سوزن‌ را در روی‌ ساعد جستجو كنید و به‌ دنبال‌ دستبند حاوی‌ هشدار طبی‌ بگردید. نبض‌ مصدوم‌ را در ناحیه‌ مچ‌ یا گردن‌ بگیرید.
۱۱) اگر حركات‌ اندام‌ها مختل‌ شده‌ یا حس‌ آنها از بین‌ رفته‌ است‌، برای‌ معاینه‌ ستون‌ فقرات‌ مصدوم‌ را جابه‌جا نكنید زیرا این‌ نشانه‌ها به‌ معنای‌ آسیب‌ نخاع‌ هستند. در غیر این‌ صورت‌، دست‌ خود را به‌ ملایمت‌ به‌ پشت‌ مصدوم‌ برده‌، با لمس‌ ستون‌ فقرات‌ در طول‌ آن‌، به‌ دنبال‌ تورم‌ یا حساسیت‌ در لمس‌ بگردید.
۱۲) برای‌ یافتن‌ شواهدی‌ از خونریزی‌ و تشخیص‌ سفتی‌ دیواره‌ عضلانی‌ شكم‌ یا وجود حساسیت‌ در لمس‌ آن‌، به‌ آرامی‌ شكم‌ مصدوم‌ را لمس‌ كنید.
۱۳) دو طرف‌ استخوان‌ لگن‌ را لمس‌ كرده‌، با حركت‌ دادن‌ لگن‌ به‌طور ملایم‌، به‌ دنبال‌ نشانه‌های‌ شكستگی‌ بگردید. لباس‌های‌ مصدوم‌ را از نظر وجود شواهدی‌ از بی‌اختیاری‌ ادرار یا مدفوع‌ یا خونریزی‌ از سوراخ‌های‌ بدن‌، كنترل‌ كنید.
۱۴) از مصدوم‌ بخواهید كه‌ هریك‌ از اندام‌های‌ پایینی‌ خود را به‌ نوبت‌ بلند كند و مچ‌ پا و زانوی‌ خود را حركت‌ دهد. با مشاهده‌ اندام‌ و لمس‌ آن‌، به‌ دنبال‌ خونریزی‌، تورم‌، تغییر یا حساسیت‌ در لمس‌ بگردید.
۱۵) حركات‌ و حس‌ انگشتان‌ پا را بررسی‌ كنید. به‌ رنگ‌ پوست‌ انگشتان‌ نگاه‌ كنید: پوست‌ خاكستری‌ ـ آبی‌ می‌تواند نشانه‌ای‌ از مختل‌ شدن‌ گردش‌ خون‌ یا آسیب‌ ناشی‌ از سرما باشد.
منبع : انجمن درمانگران ایران