جمهوری خواهان خوبند، اوباما خوب‌تر

نگاه غالب ترک‌ها به انتخابات آتی ریاست‌جمهوری در ایالات متحده عمدتا ریشه در تغییر دیدگاه جامعه ترکیه نسبت به ایالات متحده و سیاست‌های این کشور دارد. در طول ۶۰ سال گذشته، ایالات متحده از نگاه ترک‌ها متحدی بوده است بی‌چون و چرا؛ همراهی که اندک اندک در قالب الگویی ایده‌آل و نمونه‌ای دست‌یافتنی فرو رفته است.
اما منصفانه که بخواهیم قضاوت کنیم این دیدگاه ظرف چند سال اخیر تفاوت‌هایی کرده است. رواج اندیشه‌های چپ و البته پررنگ‌تر شدن نقش اسلامگرایان در عرصه سیاسی این کشور به راحتی نگاه جامعه ترکیه به آمریکا و انتخابات این کشور را دستخوش تحولاتی کرد.
با فروپاشی ابرقدرتی به نام اتحاد جماهیر شوروی، ترک‌ها اندک حس امنیتی را تجربه نکردند تا اینکه قرعه به نام جنگ عراق افتاد؛ همان جنگی که سکه‌ها را از این‌رو به آن‌‌رو کرد. درست مانند بسیاری از ناظران ساده و معمولی این جنگ، حمله آمریکا به عراق از نگاه ترک‌ها هم چیری نبود جز نمونه کامل اشغال یک کشور و تلاش برای دستیابی به نفت یا هر هدف دیگری تحت لوای خوش‌آب و رنگ ارتقای دموکراسی. ترک‌ها اما یک دغدغه بیش از سایر همسایه‌های خود را بر اثر این حمله تجربه کردند.
کردهای عراق که در زمان حکومت صدام‌حسین اجازه صحبت کردن از استقلال را نداشتند اکنون و با آمدن آمریکایی‌ها حکومتی خودمختار در شمال این کشور جنگ‌زده تشکیل داده و حتی تمامیت ارضی ترکیه را هم هدف قرار دادند. حالا کردهای ترکیه هم پس از سال‌ها مبارزه برای استقلال‌طلبی، رویای تشکیل کشوری به نام کردستان و جدا از ترکیه را در سر می‌پرورانند. پس از حمله ایالات متحده به عراق نگاه خصومت‌بار ترک‌ها به این کشور هم اندکی مغرضانه و غلو‌آمیز شده است. ترک‌ها نگران حمایت بی‌حد و حصر آمریکایی‌ها از کردها هستند؛ همان کردهایی که آمریکا تاکنون بارها برای نیل به اهداف خود از آنها در برابر ترکیه به عنوان برگ برنده استفاده کرده است.
رسوایی زندان‌های ابوغریب و گوانتانامو را هم که به این بدبینی اضافه کنیم، به ترک‌ها برای تنفر از رئیس‌جمهوری به نام جورج بوش و مشاوران نه‌چندان زیرک او در این هشت سال حق خواهیم داد. دقیقا به همین دلایل است که ترک‌هایی که آمریکا همیشه در ذهنشان کشوری ایده‌آل و محبوبی قدرتمند بوده است، به دنبال راهیابی مردی به کاخ سفید هستند که بتواند اعتبار از دست‌رفته آمریکا را به این کشور بازگرداند؛ همان مرد سیه‌چرده دورگه آمریکایی که قرار است با تغییر در ساختار سیاست خارجی ایالات متحده، تصویر مخدوش شده آمریکا را از اذهان پاک کند، همان رئیس‌جمهوری که به باور بسیاری خیال حمله به ایران یا هر کشور سوم دیگری را در سر ندارد.
حدود یک سال پیش بسیاری از ترک‌ها امیدوار بودند که هیلاری کلینتون همسر رئیس‌جمهوری سابق این کشور را در قامت آن رهبر تغییرات ببینند؛ خانم سناتوری که قرار بود خاطرات خوش دوران ریاست‌جمهوری بیل کلینتون و اوج شکوفایی روابط آنکارا- واشنگتن را دوباره در اذهان زنده کند. در آن روزها کمتر کسی بود در جامعه ترکیه که به باراک اوبامای سیاهپوست و برخاسته از نسلی متفاوت حتی فکر کند. اما به محض آنکه اوباما فاصله خود با کلینتون را کم و کمتر کرده و اندک اندک در مسیر پیروزی در انتخابات درون حزبی دموکرات‌ها قرار گرفت، رسانه‌های ترکیه هم بیشتر به این سناتور جوان و متفاوت پرداختند. بسیاری از رسانه‌های حامی ایالات متحده از چهره‌ای به نام اوباما برای بازگرداندن اعتبار آمریکا به میان همشهریان خود استفاده کردند. چپ‌های رادیکال در ترکیه همواره سیاست‌های ضدآمریکایی خود را حفظ کرده‌اند اما حالا خط قرمز میان چپ و راست در این کشور با توجه به مصلحت‌های ملی در حال کمرنگ‌تر شدن است. حالا هر غیرترکی حتی اگر از کشورهای اروپایی کوچک و نه‌چندان موثر در عرصه بین‌المللی باشد، برای ترک‌ها نقش دشمن را ایفا می‌کند. حتی طرفداران آتاتورک هم به نوعی در مقابل ایالات متحده قدعلم کرده‌اند؛ همان دسته از سیاستمدارانی که گمان می‌کنند ایالات متحده به دنبال عملی کردن شیوه حکومت اسلامی مدرن در کشورشان و زیر پا گذاشتن اصول آتاتورک است.
تمامی این بدبینی‌ها در طول همین هشت سال ریاست‌جمهوری جمهو‌ری‌خواهی به نام جورج بوش در میان ترک‌ها ریشه دوانده و جان گرفت. ساده‌لوحانه است اگر فکر کنیم یک رئیس‌جمهور جدید می‌تواند نگاه ترک‌ها به آمریکا را به دوران پیش از جورج بوش بازگرداند. شاید حجت این حرف همین نظرسنجی‌های اخیر باشد که در ترکیه هم مانند بسیاری دیگر از کشورها باب شده است. بر اساس این نظرسنجی‌ها تنها ۲۰درصد از ترک‌ها به باراک اوباما و سیاست‌های او اطمینان دارند. البته این رقم نسبت به ۵ درصدی که ترک‌ها نصیب جان مک کین هم‌حزب بوش کردند بسیار قابل توجه است!
در رسانه‌های ملی ترکیه اما آنگونه که پدیده‌ای به نام «شیفتگی اوباما» در غرب رواج یافته است، از باراک اوباما و سیاست‌هایش حمایت نمی‌شود. هستند سیاستمداران و شبکه‌های خبری‌ای که به نوعی حمایت مستقیم خود از کاندیدای دموکرات این رقابت‌ها را به تصویر می‌کشند. در سوی دیگر این ماجرا اما ترک‌های ملی‌گرای دو آتشه‌ای هم ایستاده‌اند که همچنان نگران پاسخ کنگره ایالات متحده و کاخ سفید به قل‌عام ارامنه در سال ۱۹۱۵ هستند؛ همان ملی‌گرایانی که ترجیح می‌دهند جان مک‌کین برنده این رقابت انتخاباتی باشد. جمهو‌ریخواهان آمریکایی از دیرباز روایت ترک‌ها از این حادثه را منطقی‌تر دانسته و به جای اطلاق نام نسل‌کشی به آن به نوعی این حادثه را نوعی تسویه‌حساب سیاسی و کاملا داخلی می‌دانند. دموکرات‌ها و از جمله باراک اوباما اما جانب ارمنی‌ها را در این مناقشه گرفته و به کمتر از نسل‌کشی خواندن این فاجعه انسانی رضایت‌ نمی‌دهند.
همزمان با آغاز رقابت‌های انتخاباتی در ایالات متحده، در ترکیه هم شکاف میان سکولاریسم و اسلام‌گرایان عمیق‌تر از پیش شد؛ همان اختلافی که به نوعی در نگاه ترک‌ها به دو کاندیدای این رقابت تاثیر گذاشت. با وجود آنکه دولت نوپا و اسلام‌گرای ترکیه به نخست‌وزیری رجب طیب اردوغان در حال حاضر از حمایت ایالات متحده و بسیاری از کشورهای غربی برخوردار است اما هستند نئومحافظه‌‌کارانی در کاخ سفید که بقای حکومت رجب طیب اردوغان را به نوعی رواج حکومت‌داری اسلامی می‌دانند. بدین ترتیب طبیعی است که طرفداران آتاتورک و مخالفان آغاز دوره حکومت‌داری اسلامی در ترکیه برای روی کار آمدن جان مک‌کین دعا کنند.
آنچه که شک و شبهه‌ای عظیم در میان ترک‌ها نسبت به اوباما برانگیخت، انتخاب مردی بود به نام جو بایدن به عنوان معاون این کاندیدای دموکرات. جو بایدن چه به اشتباه و چه صادقانه به حمایت از کردها شهرت دارد؛ مردی که به دنبال عقب‌نشینی بی‌چون و چرای کردهای ترکیه از خاک عراق است، همان طرحی که بسیار باب میل کردهای جدایی‌طلب است چراکه سرزمین مستقلی به نام کردستان را برای آنها به ارمغان خواهد آورد. بایدن از جمله طرفداران طرح اوباما مبنی بر بازگرداندن سریع و بی‌قید و شرط سربازان آمریکایی به وطن هم هست. حالا همان دسته از ترک‌هایی که چندان با حمله ایالات متحده به عراق موافق نبودند بیم این را در دل دارند که شاید عقب‌نشینی زودرس و بی‌برنامه آمریکایی‌‌ها از کشور همسایه به افزایش ضریب ناامنی در این کشور دامن بزند.
با تمامی این تفاسیر ترک‌ها شکست سیاست‌های ایالات متحده را دورنمایی از آینده سیاسی خود می‌دانند؛ همان خودی که در تمام طول نیم قرن گذشته تلاش خود را برای کم کردن فاصله با آمریکا به کار گرفت. برای ترک‌ها مهم است که چه کسی برنده خواهد شد، حتی اگر دلایل نهفته در این اهمیت چندان هم صحیح نباشد.

مصطفی آکیول / ترجمه: سارا سعیدی
‌ مصطفی آکیول ستون‌نویس ثابت یکی از کثیرالانتشارترین روزنامه‌های ترک است.

منبع : روزنامه کارگزاران