نقش گلخانه در کم کردن ریسک کشاورزی

نیاز روزافزون مردم به محصولات کشاورزی و ریسک بالای کشاورزی در ایران به‌علت بارندگی کم و نامنظم مشکل مهمی است که برای رفع آن تلاش برای روش‌های نوین‌تر را می‌طلبد در حالی که در کشاورزی سنتی، آب در دسترس این بخش با کم‌ترین بازده به محصول تبدیل می‌شود و این باعث می‌شود هر ساله کشاورزانی که زمین و آب کمتری در دسترس دارند این کار را رها کنند و سراغ مشاغل کاذب بروند و یا زمین‌شان را تغییر کاربری دهند راه‌حل این مشکل برای سودآوری مناسب برای کشاورزان کم‌زمین و افزایش محصولات کشاورزی با کیفیت بالا در ایران، توجه به کشت گلخانه‌ای است.
نگهداری از یک گلخانه نیاز به شناخت و آگاهی بیشتری نسبت به روش سنتی دارد. توجه به رطوبت خاک، رطوبت هوای گلخانه، دما، توجه به تهویه مناسب هوای گلخانه،، برای دسترسی کافی گیاهان به O۲ و CO۲ بدون از دست دادن نابه‌جای رطوبت و تنظیم مناسب دما با توجه به فصل و در دسترس قرار دادن نور مناسب برای رشد گیاهان بر اهمیت گلخانه‌ها صادق است. (گلخانه این مزیت را دارد که در ساعات شب نیز می‌توان محیط را با نور مناسب فلورسنت نگه داشت و امکان فتوسنتز را در ساعات شب هم فراهم کرد).
مدیریت گلخانه‌ باید به‌صورت مدیریت سیستم نیمه‌بسته باشد بدین معنی که میزان دما و رطوبت با پوشش مناسبی که برای گلخانه در نظر می‌گیریم با بیرون فرق کند. البته در گلخانه‌های فوق‌العاده پیشرفته می‌توان گلخانه را ایزوله کرد و حتی سنجش اکسیژن و CO۲ توسط دستگاه‌های مخصوص در صورت نیاز میزان این دو گاز را در داخل گلخانه به حد مناسب رساند ولی هزینه این نوع گلخانه‌ها بالا است. در گلخانه‌های معمولی با کمی تبادل هوا با بیرون گلخانه که از طریق منافذ اطراف در و پنجره‌ها انجام می‌گیرد، می‌توان میزان گازها و رطوبت را تنظیم کرد و حتی در بهار که رطوبت و دما مناسب است می‌توان پنجره‌های گلخانه را باز گذاشت.
مشکلی که در کشاورزی ایران وجود دارد این است که اکثر کسانی‌که در این کار هستند به روش‌های قدیمی کشاورزی مشغول هستند در حالی‌که جمعیت رو به افزایش مردم به میزان و تنوع بیشتری از مواد غذائی نیاز دارند. کارهائی که برای ایجاد گلخانه صورت می‌گیرد شامل چند مرحله است مزیت گلخانه با سیستم آبیاری قطره‌ای این است که قابل ایجاد در زمین‌های بایر نیز هست.
● ساخت گلخانه
داربست کلی گلخانه از میله‌های فلزی تشکیل شده که به‌وسیله پوششی پلی‌اتیلنی پوشیده می‌شود البته گلخانه شیشه‌ای هم داریم که هزینه آن بالاتر است. اندازه گلخانه ۱۵ شروع می‌شود تا ۵۰m یا ۱۰۰۰m و هر چه گلخانه بزرگتر باشد، هزینه ساخت کمتر و اداره گلخانه از لحاظ اقتصادی به‌صرفه‌تر خواهد بود.
● محصولات گلخانه‌ای
محصولات گلخانه‌ای طیف وسیعی را دربرمی‌گیرند و هر سال با تحقیق‌های جدید گونه‌های بیشتری از محصولات کشاورزی، گل و گیاه زینتی و حتی بعضی درختان میوه که به‌وسیله هرس صحیح کوتاه نگه داشته می‌شوند را دربرمی‌گیرد.
● مزیت‌های گلخانه
گلخانه‌ها با توجه به ساختار و مقاومتشان می‌توانند جلوی باد و تگرگ‌های فصلی را بگیرند در ضمن می‌توان دما و رطوبت را در چهار فصل در گلخانه حفظ کرد.
در هنگام بارندگی شدید گیاهان، دچار به اصطلاح خوابیدگی نمی‌شوند و در هنگام آفتاب شدید با پوشش‌های مختلف که می‌تواند حتی لایه نازکی از گل و لای باشد جلوی سوختگی گیاه در برابر آفتاب گرفته می‌شود.

ایرج اسحاقی

منبع : نشریه بین المللی فنی مهندسی ایران