تراموا Tramvay

▪ کارگردان: اُلگون آرون.
▪ فیلمنامه: عزالدین چالیشلار، نازلی چتینوک، اُلگون آرون.
▪ موسیقی: اتکین آرون.
▪ مدیر فیلمبرداری: اُلگون آرون، اولاش زیبک.
▪ تدوین: اُلگون آرون، بولایر مورات، ارکان ئوزکان.
▪ طراح صحنه: نازلی چتینوک.
▪ بازیگران: فیرات تانیش[حامیت]، امل چول گئچن[پلین]، ایتری کوشار[ماحموت]، حالیت ارگنچ[نزیه]، گوکهان ئوزوگوز[گوکهان]، مصطفا شیمشک[هالدون]، آیجا بینگول[الیف]، تومریساینجر[مادام النی]، سرکان کسکین[جیب بر ٢]، دیلک سربست[جولی]، آحمت آغااوغلو[عکاس]، گوزده باغچالیشان[دختر مومن]،چلیک بیلگه[استاد دانشگاه]، سرن گوکسل[لیز]، یونوس گونر[آدمکش]، حالیل ابراهیم کالایجی اوغلو[پدر]، باریش کوچوک گولر[پسر]، باشاک مشه[جیب بر ١]، رامیز یالچین[پدر حامیت].
▪ ٨٣ دقیقه. محصول ٢٠٠٦ ترکیه. برنده جایزه بازیگر خوش آتیه/امل چول گئچن از جشنواره فیلم آنکارا.
▪ ژانر: جنایی، درام، مهیج.
حامیت پس از کتک سختی که از پدرش-صاحب یک سینما در بی اوغلو- به خاطر گم شدن یک صندلی می خورد، به همراه دوستش ماحموت-کارگر سینما- محل کارش را ترک می کند. او که سرش به شدت ضرب دیده و زخمی شده، پس از سوار شدن به تراموا رفتاری ناهنجار از خود بروز می دهد. حرکات او و ماحموت باعث آزار مسافران شده و پس از درگیری لفظی کوتاهی، آن دو تراموا و مسافرانش را به ضرب چاقو گروگان می گیرند.
مسافرانی از طبقات مختلف اجتماعی، که هر کدام مشکلاتی خاص خود دارند. از پیرزنی یونانی، تا دو مانکنی که به همراه عکاس برای کار تصویر برداری سوار تراموا شده اند. پدر و پسری که عازم خانه هستند، زنی با حجاب که از حرف های رکیک این دو نفر چهره در هم کشیده، پلین که بعد از خداحافظی با معشوق سوار تراموا شده و از همه مهم تر مرد مرموزی که خونسردانه و بی حرکت روی صندلی خود نشسته و کیفی چرمی روی زانویش دارد و توسط مسافری مسلح زیر نظر گرفته شده است....
● چرا باید دید؟
نزدیک به یک دهه قبل بود که فیلم کاباره بالکان-گوران پاسکالیه ویچ- به نمایش در آمد. فیلمی که در یکی از سکانس های کلیدی آن تراموایی محل برخورد انسان هایی متفاوت و در آستانه بروز خشونت بود. تراموای اُلگون آرون که از تاثیر این فیلم دور نیست، به نسخه ترکی و بسط یافته همین سکانس مانند است. فراموش نکنیم که بالکان منزل گاه ترک ها نیز بوده و همانندی های فرهنگی زیادی نیز در میان کشورهای مختلف این منطقه وجود دارد.
تراموا اولین فیلم بلند اُلگون آرون متولد ١٩٦٣ استانبول که تا امروز مشاغلی چون تهیه کننده، فیلمنامه تویس و مدیر فیلمبرداری داشته است. فرزند ئوزدمیر آساف-شاعر- و یلدیز موران-عکاس مشهور- که در دانشگاه سینان معمار و مدرسه بین المللی فیلم لندن سینما خوانده است. تراموا به عنوان اولین فیلم او و با عنایت به اوضاع سیاسی اجتماعی حاکم بر ترکیه، یک تریلر سیاسی است. فیلمی مهیج درباره اختلافات طبقاتی، نژادی، دینی، فقر و تبهکاری که به ابراز خشونت فیزیکی می انجامد. در یک کلمه تراموای به مثابه یک کشور...
سکانس آغازین فیلم یکی از شوک آورترین صحنه های فیلم است که طی آن صاحب یک سینمای نمایش دهنده فیلم های پورنو به خاطر گمشدن یک صندلی فرزندش را به شکلی وحشیانه و تا سر حد مرگ کتک می زند. [برای کسانی که سکانس کتک کاری فیلم برگشت ناپذیر گاسپار نوئه را دیده اند ، این یکی خیلی لطیف تر است!] پسر بر اثر این واقعه دچار شوک شده و در اولین فرصت همین خشونت را به مسافران تراموا منتقل می کند. اما او در جمع بندی نهایی شاید معصوم ترین فرد این سفر باشد.
چون مقصر اصلی دوست نزدیک او و همکارش ماحموت است که صندلی را دزدیده و به یک دستفروش فروخته است. دیگر مسافران نیز هر کدام دچار معضلی هستند و در یک کلام هیچ کس پاک نیست. دخترانی که به قصد کسب لقمه نانی شغل مدل بودن را انتخاب کرده اند یا آدم کشی که برای از میان بردن کلاهبرداری خونسرد اجیر شده است. یا پلین که تماشاگر برای دقایقی طولانی بی پروایی او و تحقیر عاشق ساده اش را باور می کند. از این روست که در پایان حامیت پس از کشتن ماحموت خودکشی می کند.
به خاطر نمایش همه این ناهنجاری بوده که ساخت و نمایش تراموا با سه سال کار و وقفه همراه بوده، فیلمی که با دوربین دیجیتال ساخته شده و تمامی ویژگی های یک اثر مستقل را نیز داراست. سینمای مستقل ترکیه قوام یافتن خود در دو سه سال اخیر مدیون امکاناتی است که پیشرفت های تکنیکی و تولید گسترده دوربین های دیجیتال فراهم کرده است.
فیلم های شاخصی چون مشتق[اولاش اینان اینانچ] و شیر یا خط[اعور یوجل] بدون وجود این امکانات هرگز ساخته نمی شدند. خوب است که فیلمسازان دیگر کشورهای آسیایی نیز سینمای در حال شکوفایی مستقل ترکیه را سرمشق خود قرار بدهند. تا آن روز اگر بعد از مدت ها به دنبال فیلمی تکان دهنده و به قول استاد جعفر شهری-خمارشکن- هستید، سوار همین تراموا شوید!

منبع : موج نو