نگاهی به کتاب «همه چیز درباره جنگ» نردبانی با هشت پله

یکی از آفت های قدیمی و جدی در حوزه کتاب های دفاع مقدس، عدم جذابیت ظاهری آنهاست.
چه بسیار کتاب های خواندنی و ارزشمندی که به دلیل ظاهر نازیبای خود، از نعمت خواننده فراوان، محروم می شوند. خوب یا بد، باید پذیرفت که دنیای امروز، دنیای غلبه حاشیه بر متن است. اما «همه چیز درباره جنگ» هم این دارد و هم آن. «مرتضی سرهنگی» در این کتاب به مسائلی اساسی و مقدماتی در مورد آغاز جنگ تحمیلی می پردازد. این کتاب اولین شماره از مجموعه ای هشت اپیزودی است که در هر کدام قرار است به موضاعات اصلی هر یک از سال های جنگ پرداخته شود. سرهنگی خود در مورد این مجموعه می گوید: «وقتی به فلات وسیع دفاع هشت ساله مان نگاه می کنیم، بلندی های کوچک و بزرگی می بینیم که هر کدام دنیایی را در دل خود پنهان کرده اند. اگر دست جستجوگری به طرف شکاف های این بلندی ها بیاید، ماجراها و شخصیت هایی را بیرون می آورد که همه شان خواندنی، دیدنی و ماندنی اند. دست کوتاه من مجال جست وجوی همه بلندی ها را نداشت، من در این فلات پرحادثه به طرف وقایعی آمدم که بلندتر بود. خواستم آنها را به چشم دیگران نزدیک کنم... قرار است مجموعه «همه چیز درباره جنگ» بلندی های هر سال را در یک جلد با نثر ساده و عکس ها و اسناد به شما نشان دهد... یکی از آرزوهایم دیدن جلد هشتم در دست شماست.»
خواننده در اولین پله از این نردبان با موضوعاتی مانند «عراق»، «قرارداد الجزایر»، «خط تالوگ»، «حزب بعث»، «روز صاعقه» و... آشنا می شود.
عکس ها، نقشه ها و اسناد مرتبط با هر موضوع، کمک شایانی به فضاسازی واقعی و درک بهتر محورها و مطالب می کند.
همان طور که در ابتدا گفته شد، طراحی جذاب کتاب- توسط کورش پارسانژاد- از دلایل غیرقابل انکار تاثیرگذاری آن است. استفاده از ترکیب دورنگ قرمز و سیاه ضرباهنگی تند و ملتهب- هماهنگ با فضای موضوع- به کتاب بخشیده است.
طراحی کتاب با تمام جذابیت هایش خالی از اشکال هم نیست. مهم ترین اشکال آن نحوه شماره گذاری صفحات است. شماره گذاری به صورت مربعی در وسط صفحه اگرچه نوعی نوآوری است، اما آزاردهنده بوده و در ابتدا حتی خواننده را به اشتباه نیز می اندازد. سرهنگی اولین گام راحساب شده و محکم برداشته است. حال باید منتظر ماند و دید سرنوشت و نتیجه هفت گام بعدی چیست. پیش از آنکه آخرین بخش از «همه چیز درباره جنگ» را مرور کنیم، لازم به یادآوری است این کتاب توسط انتشارات سوره مهر و با قیمت ۱۶۰۰ تومان در ۶۴ صفحه چاپ و منتشر شده است.
● روز صاعقه
روز دوشنبه سی و یکم شهریور ۱۳۵۹ساعت یک و سی دقیقه بعدازظهر، ۱۹۲ هواپیمای جنگنده نیروی هوایی عراق به خاک ایران حمله کردند. در این حمله پایگاه های هوایی تهران مانند مهرآباد، دوشان تپه، پایگاه هوایی تبریز، همدان، دزفول، بوشهر، شیراز، اصفهان و فرودگاه های اهواز، کرمانشاه، سنندج و ارومیه هدف این هواپیماها قرار گرفتند. در این حمله گسترده هوایی فقط یک جنگنده عراقی از نوع توپولف ۱۶ در منطقه سرپل ذهاب سرنگون شد که همه خدمه آن کشته شدند. در این روز، صدام حسین رئیس جمهور عراق به مرکز فرماندهی ارتش آمد تا در اتاق عملیات از نزدیک در جریان اولین روز جنگ با ایران قرار گیرد. او در حالی که چفیه قرمز رنگی به سر داشت و نوار فشنگی به دور کمرش بسته بود، وارد اتاق اصلی عملیات شد. ژنرال عدنان خیرالله وزیر دفاع به او گفت: «سرورم جوان های ما بیست دقیقه قبل به پرواز درآمدند.» صدام به او پاسخ داد: «نیم ساعت دیگر کمر ایران را خواهند شکست.» عراقی ها این روز را یوم الرعد یعنی روز صاعقه نامگذاری کرده بودند. با فرا رسیدن شب معلوم شد نتیجه حمله هوایی عراق به ایران کاملا ناامیدکننده بوده است. عراقی ها در این حمله توانسته بودند فقط یک هواپیمای مسافربری و یک هواپیمای جنگنده ایرانی را منهدم کنند. این شیوه حمله هوایی عراق به ایران شبیه حمله هوایی اسراییل در پنجم ژوئن ۱۹۶۷ (۱۳۴۶ ش) بود که اسراییلی ها توانستند در یک حمله هوایی غافلگیرکننده بیش از ۶۵ درصد از نیروی هوایی مصر، سوریه و اردن را نابود کنند. پیش بینی رئیس جمهور عراق برای یک جنگ کوتاه مدت علیه ایران درست از آب درنیامد. جنگی که او آغاز کرد ۲۸۸۷ روز و در جبهه ای به طول ۱۲۰۰ کیلومتر به عمق ۸۰کیلومتر در امتداد مرزهای دو کشور به درازا کشید.

محمد صرفی

منبع : روزنامه کیهان