لیزر همیشه معجزه نمی کند

انجام جراحی با لیزر امروزه در سراسر جهان دیگر رویداد خارق العاده ای محسوب نمی شود بویژه اینکه با راهیابی ابزار برش و جوش صنایع تولیدی پلاستیک در علم پزشکی که از سالهای ۸۰ آغاز شد، طیف کاربرد لیزر در انجام عمل های جراحی روز به روز در حال گسترش است.
لیزر درمانی بویژه در زمینه نارساییهای چشمی این روزها به روزنه امیدی برای بسیاری از بیماران چشمی تبدیل شده است که به وسیله آن می توانند برای همیشه از ابزارهای کمک بینایی همچون عینک یا لنز رهایی یابند.
در شیوه لیزر درمانی که در انواع بیماریهای پوستی و همچنین اورولوژی نیز کاربرد دارد. پزشکان با بهره گیری از شیوه تبدیل نور به گرما در بافت، ذرات انرژی زای نور را از طریق تجزیه نوعی گاز مرغوب افزایش می دهند. طول امواج نوری تولید شده بسته به نوع گازی که مورد استفاده قرار می گیرد، بسیار متفاوت است. کاربرد لیزر در درمان بیماریهای چشمی دقت و ظرافت خاصی می طلبد چنانچه توجه به نوع نارسایی موجود در چشم نیز حائز کمال اهمیت است. امروزه لیزر در درمان انواع نارساییهای چشمی همچون نزدیک بینی، دوربینی، آستیگمات و انحنای قرنیه کاربرد دارد.
به طور کلی برای درمان نارساییهای بینایی از طریق لیزر روشهای مختلفی وجود دارد که مهمترین آنها شیوه درمانی «لیزیک» و «لیزک» نام دارد.
شیوه درمانی لیزیک در حال حاضر متداول ترین روش برای درمان نارساییهای بینایی از طریق لیزر محسوب می شود. در این روش پزشکان بخشی از قرنیه چشم بیمار را برمی دارند تا نیروی شکست نور را به میزان مطلوبی تغییر دهند.
با وجود آنکه این شیوه لیزر درمانی محبوبیت بسیاری در میان مردم یافته است و از سوی بسیاری از افراد این شیوه درمانی به عنوان ابزاری معجزه آسا در درمان عیوب چشمی مطرح می شود با وجود این پزشکان این شیوه درمانی را برای همه بیماران چشمی توصیه نمی کنند.
در این شیوه لیزر درمانی ابتدا یک پلک نگهدار روی چشم بیمار گذاشته می شود تا چشم طی عمل باز بماند سپس قرنیه چشم علامت گذاری شده و کره چشم با ابزاری حلقه مانند کشیده می شود به طوری که چشم بیمار برای چند ثانیه توانایی بینایی را به کلی از دست می دهد.
سپس با یک رنده ظریف قشری بسیار نازک از قرنیه بریده می شود اما تکه اتصالی کوچک موجود در بافت باقی می ماند سپس قشر بریده شده چسبانده می شود.
سطوح چشم مورد شستشو قرار گرفته و قشر چسبانده شده قرنیه دوباره کشیده می شود و در نهایت پس از قطره چکانی چشم پانسمان می گردد. انجام این عمل که کمتر از ۱۵ دقیقه به طول می انجامد بدون درد است و به طور سرپایی انجام می گیرد. چشم بیمار تا ۲ ساعت بعد از عمل باید تحت نظر باشد. در روزهای نخست بعد از عمل باید از مالش چشم خودداری کرد که این مسأله در مورد افرادی که در محیطهای پر گرد و غبار کار می کنند تا ۲ هفته بعد از عمل نیز توصیه شده است.
به منظور تثبیت وضوح بینایی جدید باید بعد از عمل برای مدتی از رانندگی در شب و در تاریکی خودداری کرد. با وجود آنکه در این شیوه احتمال باقی ماندن اثر زخم بسیار بالاست میزان موفقیت این شیوه درمانی بین ۷۰ تا ۸۰ است.
انجام این شیوه از لیزر درمانی از سال ۱۹۹۵ در آمریکا آغاز شد و روز به روز بر محبوبیت آن افزوده می شود. در آلمان نیز این شیوه از لیزر درمانی از سال ۱۹۹۹ از سوی اتحادیه مشاغل بیماران چشمی آلمان به عنوان روشی علمی برای درمان نارساییهای بینایی تشخیص داده شد.یکی دیگر از مهمترین روشهای درمان نارساییهای چشم با لیزر روش لیزک نام دارد.
این شیوه درمانی کمی ملایم تر از شیوه لیزیک است. در این روش قشر بیرونی و نازک قرنیه با الکل جدا شده و کنار گذاشته می شود. روش لیزک بیش از همه در بیماران دارای قرنیه نازک کاربرد دارد. میزان شکست در این روش ۱ تا ۴ درصد است. قابل ذکر است که بسیاری از نارساییهای چشمی همچون نزدیک بینی، دوربینی، آستیگمات و انحنای قرنیه در اغلب موارد مادرزادی است هر چند که برخی از نزدیک بینی های شدید نیز در طول سالهای زندگی شکل می گیرد. نارساییهای بینایی در برخی موارد نیز از طریق اثر زخم مثلاً بعد از التهاب یا پس از انجام عمل پیوند قرنیه و یا از بیماریهای مختلف چشمی دیگر ناشی می شود.
گفتنی است، لیزر درمانی چشم تنها برای بخشی از نارساییهای چشمی امکان پذیر است، بر این اساس در افراد مبتلا به نارسایی نزدیک بینی که در آن امکان پیوستن اشعه های موازی نور همانند چشم عادی در یک نقطه از شبکیه وجود ندارد و بیمار نزدیک خود را واضح اما فواصل دور را محو و ناواضح می بیند میزان اصلاح دید با روش لیزیک تا حدود ۱۰- دیوپترین است.
در افراد مبتلا به عارضه دوربینی که در آنها نیز اشعه های موازی نور در یک نقطه از شبکیه به هم نمی پیوندد و بیمار نزدیک خود را تار و فاصله های دور را واضح می بیند میزان بهبود بینایی با استفاده از روش لیزیک ۳+ دیوپترین لحاظ می شود. در نارسایی آستیگمات و انحنای قرنیه نیز که میزان خمودگی قرنیه در یک جهت بیش از جهات دیگر است اشعه های موازی نور در یک نقطه با هم توأم نشده بلکه در مسیر یک خط به هم می پیوندند به همین دلیل تصویر دریافتی برای افراد دارای این نوع از نارسایی چشمی تار و مبهم است.
میزان اصلاح دید با روش لیزیک در این نوع از عارضه چشمی ۴ - دیوپترین است.
لیزر درمانی و در این میان روش لیزیک می تواند برای درمان دیگر بیماریهای چشمی همچون آسیب دیدگی شبکیه (جدایی شبکیه)، تنبلی چشم که معمولاً از دوران کودکی آغاز شده و رفته رفته توانایی دید را کاهش می دهد و همچنین در بیماریهای مزمن و پیشرفته قرنیه نیز که همگی منجر به کاهش وضوح دید در افراد مبتلا می گردد، کاربرد داشته باشد. بویژه برای زمانی که افراد علاقه ای به استفاده از عینک و لنز نداشته و ترجیح می دهند که بدون استفاده از ابزارهای کمک بینایی ببینند.
هر چند که در حین انجام عمل، بیمار دردی حس نمی کند اما در اغلب موارد عمل های جراحی انجام شده در چشم از طریق لیزر پس از عمل با سوزش چشم و اشک همراه است.
بعلاوه امکان بروز خشکی چشم بعد از عمل نیز وجود دارد ضمن آنکه در ماه های اول پس از عمل جراحی ممکن است بیمار احساس کوری شدید بنماید.
باید در نظر داشت که چین و چروکهای کوچک موجود در قرنیه که هنگام چسباندن قشر بیرونی آن ایجاد می شود، می تواند باعث احساس مزاحمت و ناراحتی در دید گردد. ضمن آنکه در صورت وجود ضعف مادرزادی بافت قرنیه، لیزر درمانی می تواند منجر به انحنای قرنیه شود که در این صورت باید از طریق پیوند قرنیه اقدام نمود. لیزر درمانی چشم در برخی موارد نیز می تواند منجر به بدی طولانی مدت دید شده و حتی به کوری یا نقص چشم بینجامد.

زهرا صابری

منبع : روزنامه قدس