سپک تاکرا

●تاریخچه بین‌المللی سپك تاكرا (Sepak takra )
Sepag Raga نام باستانی ورزشی است كه در مالایا و كشورهای همسایه یعنی سنگاپور و برونئی انجام می‌شده است. Sepak در مالایا به معنی لگدزدن و Raga به معنی توپ از جنس خیزران است كه در آن بازیكنان ایستاده در دایره‌های زمین باید توپ را به سرعت در هوا بدون استفاده از دست‌ها حفظ نمایند. انواع گوناگونی از این بازی در كشورهای آسیای جنوب شرقی انجام می‌شود. در تایلندtakraw و در فیلیپین sepasepa و در میانمار chingloong و در اندونزی rago و در لائوس kator نامیده می‌شود. آخرین مدارك و شواهد نشان می‌دهد كه این بازی در قرن پانزدهم در مالاكا یا ملاكا كه یكی از شهرهای تاریخی مالزی می‌باشد، بازی می‌شده است. این بازی در اواخر دهه‌ی ۱۹۳۰ تغییراتی كرد و در سال ۱۹۳۵ در نگری سمبیلان و در زمان پادشاهی جورج پنجم و در جشن سالروز تاجگذاری sepakraga و در زمین بدمینتون انجام شد. قوانین بدمینتون و سپك‌راگا با یكدیگر تركیب و به شكلی جدید و به صورت بازی مهیجی درآمد. با توجه به اینكه مقدمه‌ی این ورزش در سالروز جشن گذاشته شد، بنابراین به Sepak Rega Jubilee نیز شناخته می‌شود.
به طور كامل مشخص نیست كه این بازی چگونه از نگری به مناطق دیگرتوسعه یافت ولی در طول جنگ جهانی دوم این بازی خیلی سریع در پینانگ توسعه یافت و در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم به خصوص در دهه‌ی ۵۰ می‌توان مشاهده نمود كه این بازی در اكثر كشورها و شهرها و جوامع روستایی انجام می‌شد به خصوص در مناطقی كه مردم مالای به اندازه‌ی كافی بلند قد بودند.اعتقاد بر این است كه این بازی مدرن به وسیله‌ی سه نفر در پینانگ تكامل و توسعه یافت. در فوریه ۱۹۴۵ قوانین نت و قوانین مشابه با والیبال بوسیله‌ی Hamid Maidin پایه‌گذاری گردید. او با محمد عبدل رحمان ( بهترین بازیكن Raga Bulatan ) و سید یعقوب ملاقات كرد و سعی نمود برای این رشته وضعیت جدیدی ایجاد نماید. آنها از این موضوع بسیار خوشحال بودند زیرا باعث می‌شد پاسها سریع‌تر و استیل لگدزدن به توپ متفاوت و ورزشكاران بلند قد بتوانند این بازی را انجام دهند.
اولین رقابت منظم توسط كلوپ سوویم در ۱۶ می ۱۹۴۵ انجام پذیرفت. این رقابت كه معروف به Sepak Raga Jaring شد، سبب گردید این ورزش در شبه جزیره مالای و آسیای جنوب شرقی رواج یابد.
در دهه ۵۰ این بازی اكثراً در مدارس و در زمین بدمینتون انجام می‌شد. بازیكنان فوتبال معمولاً این بازی را انجام می‌دادند و این به دلیل شباهت آن با فوتبال بود. انجمن‌های سپك‌راگا در شهرهای مختلف مالزی شكل گرفت و بالاخره در ۲۵ ژوئن ۱۹۶۰ در طی سمیناری در پنیانگ، فدراسیون این ورزش شكل گرفت. نمایندگانی از Kedah و Selangor و Negeri و Penang تعیین گردید و اولین رئیس، آقای مود خیر جوهری بود. سال بعد كشورهای آسیای جنوب شرقی در جلسه‌ای در كوالالامپور پایتخت مالزی جهت مشخص نمودن قواعد استاندارد این بازی دور یكدیگر جمع شدند. جهت ترویج بیشتر این ورزش در مالزی رقابت‌های داخلی در سال ۱۹۶۲ برنامه‌ریزی و اجرا گردید. پنانگ برنده‌ی اولین كاپ طلایی خیر جوهری گردید. از ایــــنرو Sepak Rage Jaring یك ورزش مردمی در كشور گردید و سپك‌تاكرای مدرن، امروزه ورزش ملی مالزی تلقی می‌گردد.
اولین فرصت برای شناساندن بین‌المللی این ورزش با میزبانی مالزی در سال ۱۹۶۵ رخ داد و این بازی‌های شبه جزایر آسیای جنوب شرقی بود (بازیهای SEAP كه در سال ۱۹۵۹ افتتاح شده بود).برای اولین بار برای این ورزش مدال تعیین گردید. بحث بسیار طولانی بین مالزی وسنگاپور از یك سو و لائوس و تایلند از سوی دیگر انجام پذیرفت. و سرانجام كمیته بازیهای SEAP ، موافقت خود را با نام جدید این ورزش یعنی SEPAK TAKRAW اعلام نمود.
SEPAK به معنی لگدزدن در مالای و TAKRAW به معنی توپ بافته شده در تایلند است. همچنین در سال ۱۹۶۵ فدراسیون آسیایی سپك‌تاكرا (ASTAF )به مدیریت بازیهای آسیایی و در سال ۱۹۹۲ فدراسیون بین‌المللی با مدیریت جهانی این ورزش شكل گرفت.
سپك تاكرا همچنان در حال انجام است و در بازیهایی آسیایی BEIJING سال ۱۹۹۰ ، هیروشیما سال ۱۹۹۴ و بانكوك ۱۹۹۸ دارای مدال بوده است. مسابقات زنان در این رشته برای اولین بار در سال ۱۹۹۷ در هشتمین دوره مسابقات جهانی كاپ پادشاهی در تایلند برگزار گردید.
اولین دوره مسابقات در كشورهای خاورمیانه امسال (۲۰۰۳) در مسابقات دهه فجر در ایران با حضور ۷ تیم برگزار خواهد شد.آقای وحید عبدالحسنی مسئول انجمن سپك‌تاكرا در این مسابقات می‌باشد.
۱ـ زمین مسابقه سپك تاكرا (Court)
۱-۱- زمین این بازی ۱۳.۴ متر در ۶.۱۰ متر است و تا ارتفاع ۸ متر از سطح زمین مسابقه نباید هیچ مانعی وجود داشته باشد.
۱-۲- عرض خطوط مرزی محوطه زمین نباید بیش از ۰.۰۴ متر باشد و از لبه زمین بازی به سمت داخل كشیده و رسم می‌۱-۳- شود. همه این خطوط باید حداقل ۳ متر دورتر از همه موانع اطراف باشد.
۱-۴- خط مركزی زمین با ۰.۰۲ متر باید به طور مساوی سمت چپ و راست زمین را تقسیم كند.
۱-۵- دایره یك چهارم ( Quarter Circle) در گوشه هریك از خطوط مركزی با شعاع ۰.۹ متر از لبه خارجی از خط كناری به خط مركزی رسم می‌۱-۶- شود.
۱-۷- دایره سرویس ( Service Circle) با شعاع ۰.۳ متر در راست و چپ زمین رسم می‌۱-۸- شود. مركز این دایره ۲.۴۵ متر از خط عقب زمین و ۳.۰۵ متر از خطوط كناری فاصله دارد و عرض خط آن ۰.۰۴ متر و از لبه خارجی آن تا مركزش ۰.۳ متر شعاع دارد.
۲ ـ میله
۲-۱- میله باید دارای ۱.۵۵ متر ( برای زنان ۱.۴۵ متر ) ارتفاع از سطح زمین و باید به اندازه كافی محكم برای نگهداری تور باشد. از مواد بسیار سخت ساخته شده و ۰.۰۴ متر شعاع آن می‌۲-۲- باشد.
۲-۳- میله باید به طور قائم در ۰.۳ متری از خطوط كناری و روی خط مركزی محكم ثابت گردد.
۳ ـ تور
۳-۱- تور باید از ریسمان ریز یا نایلون با شبكه ۰.۰۶ متری تا ۰.۰۸ متری بوده و عرض آن ۰.۷ متر و نباید كوتاهتر از ۶.۱۰ متر در طول باشد.
۳-۲- تور باید بوسیله یك زه معمولی یا نایلونی در بالا و پایین آن به صورت دوطرفه لبه‌۳-۳- گذاری گردد تا در مقابل كشش مقاومت كند و بوسیله میله‌۳-۴- ها تراز گردد. بالای تور باید ۱.۵۲ متر (برای زنان ۱.۴۲ متر) ارتفاع از خط مركزی و ۱.۵۵ متر (برای زنان ۱.۴۵ متر) ارتفاع در روی میله باشد.
۴ ـ توپ سپك تاكرا
توپ این بازی باید كروی و از ۱۲ بخش بافته شود و دارای ۲۰ تقاطع باشد. جنس آن الیاف سینتتیك یا مصنوعی یا خیزران معمولی است. اگر از خیزران است، باید دارای ۹ تا ۱۱ رشته باشد. محیط آن نباید كمتر از ۰.۴۲ متر و بیشتر از ۰.۴۴ متر (برای زنان ۰.۴۳ تا ۰.۴۵ متر) باشد. وزن توپ قبل از بازی نباید كمتر از ۱۷۰ گرم و بیشتر از ۱۸۰ گرم (برای زنان ۱۵۰ تا ۱۶۰ گرم) باشد.
۵ ـ بازیكنان سپك تاكرا
۵-۱- بازی بین دو تیم ( Regu ) شامل سه بازیكن در هر سو انجام می‌۵-۲- شود.
۵-۳- یكی از سه بازیكن در عقب زمین قرار می‌۵-۴- گیرد كه به او Back گفته می‌۵-۵- شود.
۵-۶- دو بازیكن دیگر در جلوی زمین قرار می‌۵-۷- گیرند؛ یكی در چپ و دیگری در راست كه به ترتیب چپ داخلی ( Left inside) و راست داخلی (Right inside )نامیده می‌۵-۸- شوند.
۶ ـ لباس بازیكنان سپك تاكرا
۶-۱- بازیكنان مرد باید لباسهای تی‌۶-۲- شرت از جنس كشباف بپوشند (لباس زنان تی‌۶-۳- شرت یقه گرد همراه با آستین است) و كفشهای بازیكنان باید كفه لاستیكی داشته باشد. پوشش هر چیزی كه حریف را در حین بازی به مخاطره بیاندازد ممنوع می‌۶-۴- باشد. در هوای سرد بازیكنان اجازه دارند كه از لباس ورزشی استفاده كنند.
۶-۵- لباس بازیكنان باید طوری باشد كه ملاحظه و مراعات همه اجزای بدن را بنماید. بازیكنان می‌۶-۶- توانند آستین لباسها را بالا بزنند.
۶-۷- استفاده از هر چیزی كه سبب سرعت‌۶-۸- دهی به توپ و یا كمك به حركت سریع بازیكنان گردد ممنوع می‌۶-۹- باشد.
۶-۱۰- كاپیتان هر تیم باید یك باند بر روی بازوی چپ بپوشد.
۷ ـ تعویض بازیكنان سپك تاكرا
۷-۱- تعویض یك بازیكن در هر زمانی برطبق درخواست مدیر تیم به داور میز هنگامی كه توپ در جریان نباشد امكانپذیر است.
۷-۲- هر تیم اجازه دارد دو بازیكن رزرو داشته باشد ولی فقط یك تعویض در طول یك ست انجام دهد.
۷-۳- بازیكن تعویضی در یك ست دیگر اجازه تعویض در همان ست را ندارد.
۷-۴- هر بازیكنی می‌۷-۵- تواند برای هر تیمی بازی كند اگر در شروع بازی یا به صورت تعویض وارد زمین گردد و دیگر حق ندارد در طول بازی برای تیم دیگر یا حریف بازی كند.
۷-۶- هر تیم دارای كمتر از ۳ بازیكن اجازه ندارد كه به بازی ادامه دهد و برای تیم باخت محسوب می‌۷-۷- شود و بازی را از دست خواهد داد.
۸ ـ مدیران بازی سپك تاكرا
بازی به وسیله مدیران زیر اداره می‌گردد:
۱ـ یك داور میز
۲ـ دو سر داور
۳ـ شش خط نگهدار (دو عدد در خطوط اصلی و چهار نفر در خطوط كناری)
۸ ـ قرعه و گرم كردن
قبل از شروع بازی سرداور با یك سكه یا یك دیسك قرعه‌كشی خواهد نمود و طرف برنده قرعه حق انتخاب سرویس اول یا زمین را دارا خواهد بود. اولین سرویس با دو دقیقه گرم نمودن برای هر تیم همراه خواهد بود. فقط پنج نفر در زمان زدن سرویس اجازه دارند در زمین به طور آزاد حركت كنند.۱۰ ـ قرارگیری بازیكنان در زمان زدن سرویس
۱۰-۱- در شروع بازی بازیكنان هر تیم باید در وضعیت آماده قرار گیرند.
۱۰-۲- بازیكن عقب یا Back با یك پا در داخل دایره سرویس قرار می‌۱۰-۳- گیرد. پای دیگر او باید خارج از دایره برای زدن توپ برای سرویس باشد.
۱۰-۴- دو بازیكن داخلی در زمینی كه زننده سرویس می‌۱۰-۵- باشد باید در دایره یك چهارم قرار گیرند.
۱۰-۶- بازیكنان تیم حریف یا گیرنده سرویس آزاد هستند كه در هر نقطه‌۱۰-۷- ای از زمین قرار گیرند.
۱۱ ـ شروع بازی و سرویس
۱۱-۱- تیمی كه اولین سرویس را انتخاب كرده ست اول را شروع می‌۱۱-۲- كند. برنده ست اول زمین بازی را عوض خواهد كرد و ست دوم را شروع خواهد نمود.
۱۱-۳- پرتاپ توپ با دست و توسط یكی از بازیكنان داخلی برای زننده سرویس (بازیكن Back ) بعد از اعلان امتیاز توسط سرداور انجام می‌۱۱-۴- شود. اگر هریك از بازیكنان داخلی توپ را قبل از اعلان امتیاز سرداور پرتاب كند،۱۱-۵- توپ باید دوباره پرتاب شود و به پرتاب كننده اخطار داده شود.
۱۱-۶- در زمان سرویس،۱۱-۷- سرویس به وسیله سرویس زننده و با پا زده خواهد شد و بعد از آن همه بازیكنان اجازه دارند به طور آزادانه حركت كنند.
۱۱-۸- سرویسی با ارزش خواهد بود كه از تور عبور نماید،۱۱-۹- خواه تور را لمس نماید یا ننماید و داخل نوار یا زه یا خط مرزی تیم حریف گردد.
۱۱-۱۰- اجرای سرویس بوسیله بازیكن عقب به هر روشی با پا قابل اجراست به طوریكه یكی از پاهایش زمین دایره سرویس را به طور كامل لمس نماید.
۱۲ ـ خطاها
۱۲-۱- تیم زننده سرویس در طول انجام سرویس :
۱۲-۱-۱- بازیكن داخلی كه پرتاب كننده سرویس است بعد از اعلان امتیاز توسط سرداور با توپ بازی نماید (توپ را به بالا پرتاب نماید،۱۲-۱-۲- به توپ ضربه بزند و یا به بازیكن داخلی دیگر بدهد و …).
۱۲-۱-۳- بازیكن داخلی پایش را روی خط یا خطوط قرار دهد یا تور را در زمان پرتاب توپ لمس نماید.
۱۲-۱-۴- بازیكن عقب هنگام زدن توپ سرویس،۱۲-۱-۵- پای دیگرش زمین داخلی دایره سرویس را لمس نماید.
۱۲-۱-۶- بازیكن عقب توپ را در پرتاب سویس با پا نزند.
۱۲-۱-۷- توپ قبل از رفتن به زمین حریف،۱۲-۱-۸- دیگر بازیكنان را لمس نماید.
۱۲-۱-۹- توپ از تور عبور نماید ولی در زمین حریف سقوط نكند.
۱۲-۲- تیم گیرنده سرویس در طول انجام سرویس اعمال گیج كننده انجام دهد یا سروصدا كنند و یا فریاد بزنند.
۱۲-۳- هر دو تیم در طول انجام بازی :
۱۲-۳-۱- بر روی خط مركزی راه بروند.
۱۲-۳-۲- هر بازیكنی توپ را در زمین حریف لمس نماید.
۱۲-۳-۳- هر بازیكنی بدنش وارد زمین حریف گردد خواه از بالا خواه از پایین تور به جز در زمان زدن توپ.
۱۲-۳-۴- اصابت توپ بیش از ۳ بار با بازیكنان در یك توالی.
۱۲-۳-۵- توپ به بازو برخورد كند.
۱۲-۳-۶- توپ بر روی بدن بغلتد.
۱۲-۳-۷- نگهداشتن و ایست توپ زیر بازو،۱۲-۳-۸- بین پاها یا بدن.
۱۲-۳-۹- هر جزء بدن یا لوازم بازیكن مثل كفش،۱۲-۳-۱۰- پیراهن،۱۲-۳-۱۱- هدبند و … تور یا میله یا صندلی سرداور را لمس نماید یا به زمین حریف پرتاب شود.
۱۲-۳-۱۲- توپ با سقف،۱۲-۳-۱۳- كف،۱۲-۳-۱۴- دیوار یا با هر شی دیگری برخورد نماید.
۱۲-۳-۱۵- هر بازیكنی بیش از حد لازم در انجام بازی تاًخیر ایجاد نماید.
۱۳ ـ تعویض سرویس
هنگامی سرویس تعویض خواهد شد كه خطایی از تیم زننده سرویس دیده شود یا تیم زننده سرویس در هنگام برگشت توپ آنرا ضایع نماید.
۱۴ ـ وقت استراحت
هر تیمی می‌تواند برای یك دقیقه در طول هر ست از بازی هنگامی كه توپ در جریان بازی نباشد توسط مدیر تیم یا مربی درخواست وقت استراحت نماید. فقط ۵ نفر اجازه دارند كه در خط اصلی در وقت استراحت قرار گیرند.
۱۵ ـ امتیازشماری
امتیاز به تیم زننده سرویس داده خواهد شد اگر تیم حریف بر طبق قوانین مندرج در بخش ۱۲ خطا كند یا به تیم مقابل داده خواهد شد اگر تیم زننده سرویس بر طبق قوانین مندرج در بخش ۱۲ خطا كند.
۱۶ ـ سیستم امتیازات
۱۶-۱- امتیاز پیروزی در هر ست ۲۱ می‌۱۶-۲- باشد مگرآنكه امتیازات ۲۰-۲۰ گردد كه در آن هنگام با اعلان سرداور،۱۶-۳- بازی تا ۲۵ ادامه خواهد یافت تا تیمی دو امتیاز جلو بیافتد.
۱۶-۴- در پایان ست اول و ست دوم،۱۶-۵- ۲ دقیقه استراحت داده می‌۱۶-۶- شود.
۱۶-۷- اگر دو تیم هر یك در یك ست پیروز گردند،۱۶-۸- ست سوم Tie Break نامیده می‌۱۶-۹- شود.
۱۶-۱۰- قبل از Tie Break سرداور با سكه یا دیسك قرعه‌۱۶-۱۱- كشی می‌۱۶-۱۲- كند و برنده قرعه،۱۶-۱۳- زننده اولین سرویس خواهد بود.
۱۶-۱۴- زمین بازی در Tie Break با رسیدن هر تیم به امتیاز ۸ تعویض خواهد شد. امتیاز پیروزی در این ست ۱۵ می‌۱۶-۱۵- باشد مگرآنكه امتیازات ۱۴-۱۴ گردد كه در آن هنگام با اعلان سرداور،۱۶-۱۶- بازی تا ۱۷ ادامه خواهد یافت تا تیمی دو امتیاز جلو بیافتد.
۱۷ ـ توقف موقت بازی
۱۷-۱- سرداور می‌۱۷-۲- تواند بازی را به طور موقت متوقف نماید در زمانی‌۱۷-۳- كه امری سبب اختلال یا جلوگیری از بازی گردد یا هر صدمه‌۱۷-۴- ای كه به بازیكنان برسد كه نیاز به رسیدگی فورای داشته باشد ولی نباید بیش از ۵ دقیقه باشد.
۱۷-۵- بازیكن مصدوم تا ۵ دقیقه می‌۱۷-۶- تواند درمان شود یا استراحت كند ولی بعد از ۵ دقیقه اگر بازیكن نتواند ادامه دهد باید تعویض گردد. اگر بازیكن مصدوم تعویض گردد،۱۷-۷- امتیاز به جریمه توقف بازی به تیم مقابل داده خواهد شد.
۱۷-۸- در چنین توقفی در بازی،۱۷-۹- هیچ بازیكنی اجازه ندارد كه جهت نوشیدن یا هرگونه رسیدگی و كمك زمین را ترك نماید.
۱۸ ـ انظباط
۱۸-۱- هر بازیكنی باید قوانین بازی را رعایت نماید.
۱۸-۲- فقط كاپیتان تیم اجازه دارد كه در طول بازی به سرداور بازی نزدیك گردد.
۱۹ ـ جریمه
قانون‌شكنی‌های زیر سب جریمه می‌شود :
۱۹-۱- مشاهده اختلاف نظر زبانی یا عملی بازیكنان یا تماشاچیان با نظرات هر داور.
۱۹-۲- استفاده از سخنان زشت یا فحش به هریك از داوران بازی از طرف بازیكنان یا تماشاچیان.
۱۹-۳- استفاده از حرف یا عملی بیجا و ناشایست به منظور نفوذ در تصمیم داوران.
۱۹-۴- ترك زمین بی‌۱۹-۵- اجازه سرداور (به جز بین ست‌۱۹-۶- دوم و سوم).
۱۹-۷- واگذار نمودن توپ به حریف بوسیله زدن با پا.
۱۹-۸- ارتكاب اعمال غیر ورزشی و ناجوانمردانه.
۱۹-۹- نقض دستورات و قوانین بازی.
بازیكنانی كه قوانین را نقض كنند (موارد فوق) به وسیله سرداور جریمه خواهند شد. سرداور می‌تواند از یكی از كارتهای زیر استفاده نماید :
۱ـ كارت زرد یا اخطار
۲- كارت قرمز یا اخراج
كارت قرمز به اعمال عمدی بازیكنان داده خواهد شد كه این اعمال به شرح زیر می‌باشند :
پافشاری در تكرار خطا و بدرفتاری بعد از گرفتن اخطار.
رفتار خشن و شدید (مثل ضربه، اعتصاب، لگدزدن و تف‌انداختن و … ).
استفاده از الفاظ زشت و فحش.
توجه : هر بازیكنی كه كارت قرمز بگیرد باید زمین بازی را ترك نماید و نیروهای انظباطی و انتظامی باید همراه او باشند. بازیكن نگران و عصبی اجازه ندارد كه بازی نماید تا آرام و مورد تاًیید شود.
۲۰ ـ بدرفتاری مربی تیم
نیروهای انظباطی و انتظامی می‌توانند در مقابل مدیر یا مربی تیم یا هر بازیكن تیمی قرار بگیرند اگر بدرفتاری نمایند یا سبب اختلال در طول مسابقه در داخل یا خارج از زمین بازی شوند.
۲۱ ـ مورد كلی
در موقع وقوع هر پرسشی یا بوجودآمدن هر موضوعی در طول بازی كه در قوانین آورده نشده باشد، تصمیم داور میز مرجع اصلی و نهایی خواهد بود.

منابع :
www-TakrawWorld_com.htm
www.geocities.co.jp/Colosseum-Acropolis/۲۶۷۸/whatsepa.htm
www.takrawcanada.com/history_int.html
www.geocities.com/Colosseum/۴۲۷۸/home.html
www.asecint.org/takraw/takindex.html
نویسنده : آرزو محمدی روزبهانی - کارشناس تربیت بدنی استان کرمانشاه

منبع : پایگاه‌نشاط