فرزندتان در خواندن چقدر مهارت دارد؟

خواندن و نوشتن دو مهارت اصلی و اساسی است که برای زندگی جامعه امروز به عنوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر شناخته شده است. انسان امروزی برای حفظ زندگی خود و ادامه داشتن یک زندگی مناسب نیازمند آن است که بتواند علائم نوشتاری را بخواند.
تابلوها، دستورالعملها، درخواستها، اخطارها، راهنمایی‌ها و خلاصه‌ بسیاری چیزهای دیگر از زندگی روزمره‌ ما وجود دارند که برای استفاده از آنها باید بتوانیم آنها را بخوانیم. ظاهراً در گذشته‌های نه چندان دور به فردی باسواد گفته می‌شد که توان خواندن و نوشتن داشت.
امروز مدارس و آموزشگاه‌هایی که جایگزین مکتب‌خانه‌ها و آموزش در خانه‌ها شده‌اند علاوه بر آموزش مهارتهای خواندن و نوشتن به اموری چون حساب کردن، توانایی حل مسأله، استدلال کردن و.... نیز می‌پردازند. اما باید به خاطر داشته باشیم که فقط وظیفه مدرسه نیست که این مهارتها را به فرزندان ما بیاموزد بلکه والدین نیز سهم عمده‌ای را دارند که نباید از آن غافل شوند.
گفته می‌شود از مجموع ۹۵ هزار ساعت عمر یک کودک ۱۱ ساله چیزی حدود ۵ هزار ساعت آن در مدرسه صرف شده و نزدیک به ۹۰ هزار ساعت باقی‌مانده را کودک در خارج از مدرسه سپری می‌کند. بنابراین با توجه به چنین رقم قابل توجهی می‌توان دریافت که پدران و مادران می‌توانند نقش بسیار مهمی را در آموزش فرزندان خود به عهده بگیرند.
هر چقدر که والدین بیشتر به سهم خود توجه نمایند ضریب موفقیت تحصیلی فرزندشان افزایش می‌یابد.
در این جا توجه شما را به مهارت خواندن جلب می‌کنیم. می‌دانیم که انتقال دانش و تجربیات نسلهای پیشین به نسلهای بعدی در سایه توانایی خواندن و نوشتن بشر به دست آمده است.
خواندن مهارت اساسی در یادگیری است به گونه‌ای که اگر کسی دارای ضعف در خواندن باشد علیرغم اینکه از توان ذهنی بالایی هم برخوردار باشد قادر نخواهد بود مطالب را به خوبی بیاموزد. داشتن مهارت در خواندن بر توانمندی ارتباطی فرزندتان می‌افزاید.
بنابراین اولیاء و مربیان باید حساسیت ویژه‌ای را در این زمینه داشته باشند تا فرزندانمان از بالاترین سطح توانایی در خواندن برخوردار شوند.
باید توجه داشت، خواندن فقط به این مفهوم نیست که فرد بتواند مطالبی را از رو بخواند بلکه باید بتواند آنچه را که خوانده، درک کند، پی به منظور نویسنده مطلب ببرد. باید بتواند مطالب اصلی را از مطالب فرعی جدا کند. باید مطلبی را که خوانده است بازگو کند. باید بتواند متن خوانده شده را خلاصه کند.
لوازمی که در تعلیم خواندن به کار می‌برید، بسیار ساده‌اند. این لوازم براساس تجربه چندین ساله خواندن یک فعالیت مغزی است.
یکی از با ارزش‌ترین روشها برای بازیافتن ارتباط لذتبخش با آنها آموختن خواندن به کودکمان است.
موفقیت خواندن کودک، باید با تحسین و شوق فراوان، پاداش داده شود. هم کودک ما و هم خود ما مستحق قدری شادی و لذت هستیم و آموزش خواندن به اطفال، همین لذت است. وقتی به او خواندن آموختید در بزرگی، به روی او باز کرده‌اید.
این فرصت خوبی است که به کودک خود نزدیک بشوید. علاقه، احترام و تحسین دو جانبه‌ای که از این تماس به وجود می‌آید چند برابر وقتی که شما برای آن صرف می‌کنید، ارزش دارد.
اکنون که کودکان می‌توانند بخوانند و به دانش خود بیفزایند (شاید بیش از حد تصور ما) آنها با این دنیا چه خواهند کرد؟
از قدیم گفته‌اند که قلم از شمشیر تواناتر است. باید قبول کنیم که دانش منجر به تفاهم بیشتر و در نتیجه نیکبختی بیشتر می‌شود در حالی که جهل ناگزیر منجر به شر می‌شود.
آزمایش نشان می‌دهد که وقتی کودکان از پختگی لازم در رفتار برای ورود به دبیرستان برخوردارند در تحصیل کمتر با شکست روبرو می‌شوند.
یادگیری خواندن مانند حرف زدن کودک نتیجه یک سلسله آموزش است. آموزشی که پایان نیافتنی است و باید پیش از آموزش رسمی خواندن زمینه آنها مهیا شود. زمینه خواندن نیاز به تخصص دارد و مربی باید با آگاهی و شناسایی استعدادهای لازم به تقویت و پرورش آنها بپردازد.
برای خوب خواندن باید به سه فعالیت توجه کرد:
۱) ایجاد انگیزه برای خواندن
۲) پرورش قوای حرکتی
۳) پرورش قوای ذهنی.
انگیزه خواندن یک انگیزه طبیعی نیست و باید برانگیخته شود. هدف آموزش خواندن، یاد دادن خواندن و هدف اصلی خواندن فهمیدن پیام و داوری درباره آن است.
پس خواندن تنها شناسایی حروف الفبا و ترکیب آنها با یکدیگر نیست، بلکه فعالیت پیچیده‌ای است که مستلزم روخوانی تجزیه، ترکیب و مطابقت علائم نوشتاری با اصوات زبان از یک سو و داوری درباره پیام نوشتاری از سوی دیگر است.
خواندن یعنی ادراک دقیق شکلهای کم و بیش پیچیده و انتزاعی، شناسائی و به خاطر سپردن و فهم آنها و تسلط بر زبان گفتاری. از این رو استعدادهایی که در امر خواندن دخالت دارند و باید پرورش یابند عبارتند از: ادراک و حافظه بینایی و دقت بینایی. اگر ما بتوانیم «لب مطلب» یا کلمات و عبارات اساسی را از گوشه و کنار مطالبی که می‌خوانیم جمع کنیم و آنها را با ارتباط دادن به هم و به محفوظات و دانسته‌های قبلی خود، با هم پیوند بزنیم و در موقع لزوم با بیان یا قلم خود به ذکرشان بپردازیم، با زحمت کمتری موفقیت بیشتری را به دست آورده و در کار خود کامیاب خواهیم بود.
خوب خواندن یکی از راههای اصلی جمع‌آوری اطلاعات درباره موضوعات درسی مورد مطالعه شماست. یکی از ریشه‌های توسعه مهارت خواندن، فکر کردن درباره موضوع و توضیح دادن با عبارات یا لغات مناسبی است که ضمن خواندن به آنها برخورده‌اید. خواندن می‌تواند یک درک کلی از موضوع علمی مورد مطالعه را در شما به وجود آورد.
در نهایت خواندن یکی از کلیدهای گشاینده درهای بسته مسیر زندگی شماست. خواندن هنری است که توانایی‌های مختلف شما را برای شناسایی کسانی که روشها و نظریه‌های نوشتن درباره یک موضوع خاص علمی را توسعه می‌دهند ترکیب می‌کند تا در جهت فهم مطالب گام بردارید.
یکی از هدف‌های اساسی خواندن که از آن به عنوان هنر یاد می‌شود، جمع‌آوری عقاید و اطلاعات مختلف پیرامون یک موضوع خاص، مشابه‌سازی کردن با نظرات خود و در نتیجه خلق دانشی تازه است. یک خواننده ماهر متناسب با هدف خواندن و نوع مطلبی که می‌خواند، سرعت و روش خواندن خود را تغییر می‌دهد. خوب خواندن نه فقط مهارت بلکه هنر است. در حالی که مردم آن را یک امر بدیهی می‌دانند.
در واقع خواندن یعنی هنر درک مقصود نویسنده. در نهایت آنچه گفته می‌شود اینکه خواننده خوب باید قادر باشد که به تناسب مطالب مختلف سرعت خواندنش را تغییر دهد. باید بتواند تفاوت میان شعر و داستان و مقاله و مطالب علمی و غیر آن را تشخیص دهد.
خواننده خوب باید بتواند با خواندن متون مختلف پی به گرایش‌ها، طرز تفکرها و نحوه زندگی مردم ببرد باید از خواندن لذت برده و ولع سیری‌ناپذیری نسبت به این امر از خود نشان دهد. بنابراین مهارت خواندن با روخوانی متفاوت است.
آیا شما به عنوان پدر یا مادر یا معلم اطمینان دارید که فرزندتان در خواندن به این سطوح دست یافته‌اند؟ این سؤالی است که باید به آن پاسخ داد و نتیجه آن را در فرزندمان پیدا کنیم.
● نتیجه:
یاد گرفتن دوست داشتنی‌ترین، حیاتی‌ترین، بزرگترین، ناگریزترین و بالاتر از همه، مهمترین و مهیج‌ترین و لذت‌بخش‌ترین تفریح‌ها است. زیرا حقیقتاً بزرگترین بازی زندگی است.
اشخاصی که با تشویق و تأیید کودکان خود، به آنها خواندن و کارهای پیشرفته دیگر آموخته‌اند، کودکانی سعادتمند، متعادل و دارای هوش فوق‌العاده استثنایی از «عالی» تا «حیرت‌آور» به بار آورده‌اند. شرط اصلی این است که مادر و کودک با اشتیاق به خواندن بپردازند. خواندن یک پاداش است نه یک مجازات، تفریح است نه وظیفه، امتیاز است و نباید از دستش داد. کودکانی که خوش‌رفتاری می‌کنند باید با این بازی (خواندن) تشویقشان کرد و کودکان بد رفتار را با محروم کردن از این نعمت تنبیه کرد. این بهترین وسیله برای تشویق و تنبیه کودک است وباید بدین طریق خواندن را برای کودک پاداش، و نخواندن را تنبیه جلوه داد. موضوع مهم دوم این است که حتماً مدت این بازی، باید کوتاه باشد.
چند نکته و یادآوری:
▪ آیا فرصت پیدا می‌کنید تا با کودکتان حرف بزنید؟
▪ آیا به حرفهای کودکتان گوش می‌دهید؟
▪ آیا برای کودکتان کتاب می‌خوانید؟
▪ آیا کتاب‌های رنگی و مصور برایش فراهم کرده‌اید؟
▪ آیا کودک را به کتابخانه‌ای در محل خود برده‌اید؟ آیا او را تشویق کرده‌اید تا برای خود کتاب‌هایی انتخاب کند؟
▪ آیا سعی کرده‌اید تا با استفاده از برنامه‌های تلویزیونی کودکان، انگیزه‌ای برای صحبت کردن در او به وجود آورید؟
▪ آیا فرصت‌هایی برای بازی‌های خلاق فراهم ساخته‌اید؟
▪ آیا فرزندتان می‌تواند در بازی‌های گروهی با بزرگ‌ترها و سایر کودکان ارتباط برقرار کند و با دیگران بازی کند؟

خدیجه کاظمی ـ فرهنگی منطقه ۳ تهران
منابع:
۱ـ مهارت‌های ضروری مطالعه موفق (الین پین ولسلی واتیکر)
۲ـ مهارت‌های مطالعه (دکتر بهرام طوسی)
۳ـ به کودکان خواندن بیاموزیم (نوشته گلن دومان)
۴ـ آمادگی برای خواندن (دکتر زینب توفیق)
۵ ـ چگونه به کودکان خواندن و نوشتن و حساب بیاموزیم (جان مارو)
۶ ـ تجربیات شخصی

منبع : روزنامه اطلاعات