هرچیزی طبیعی اش بهتره

● همه آنچه که درباره مو و رنگ مو باید بدانید
مو عضوی زنده است، رشد می کند و عوامل مختلفی در رشد آن موثر است. تعداد متوسط فولیکول های مو در سطح بدن، تقریباً پنج میلیون است که در زنان و مردان و بین نژادهای مختلف، تفاوت چندانی ندارد. بعد از تولد نیز بر تعداد فولیکول ها افزوده نمی شود. برخی از قسمت های بدن فاقد فولیکول هستند، مثل کف دست و پا، قسمت قرمز لب ها، ناف، نوک سینه، پوست روی مفاصل انگشتان دست و پا و قسمت هایی از دستگاه تناسلی. بقیه قسمت های ظاهراً بی موی بدن، در واقع با موهای ظریف، تقریباً نامرئی یا کرکی پوشیده شده است. در پوست سر تعداد متوسط فولیکول ها تقریباً صدهزار است. این تعداد به عوامل ارثی و رنگ مو بستگی دارد. کسانی که موی قرمز دارند، فولیکول موی کمتر (حدود ۸۰ هزار) با ضخامت بیشتر و افراد با موهای روشن و بلوند، تعداد فولیکول موی بیشتر (حدود ۱۲۰ هزار) با ضخامت کمتر دارند. در هر لحظه، حدود ۹۰ درصد موهای سر انسان در حال رشد هستند.
این دوره رشد بین دو تا شش سال طول می کشد، در همین زمان، ۱۰ درصد موها در حال استراحت هستند که دوره استراحت آنها بین دو تا سه ماه است. در پایان مرحله استراحت، مو می افتد. پس از افتادن یک تار مو، تار مویی دیگر از همان پیاز مو، رشد می کند و جانشین آن می شود تا چرخه رشد دوباره تکرار شود. هر موی سر حدود ۵/۱ سانتی متر در ماه رشد می کند که با افزایش سن، سرعت رشد موها کندتر می شود. در اکثر مواقع، ریزش مو به دلیل چرخه طبیعی رشد آن است و از دست دادن ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو در روز نباید هیچ گونه نگرانی ایجاد کند. موی سر طی دوره رشد خود روزانه به میزان ۴/۰ میلی متر افزایش طول دارد، متوسط رشد هر تار مو تا ۷۰ سانتی متر است ولی می تواند به ۱۰۰ سانتی متر نیز برسد. موی بدن رشد آهسته تری دارد و روزانه حدود ۲/۰ میلی متر رشد می کند.
دوره رشد آن بین دو تا شش ماه است. این موها نهایتاً یک تا سه سانتی متر رشد خواهند کرد، به همین علت است که ابروها و مژه ها، از طول معینی بلندتر نمی شوند. سن و عوامل وراثتی به طور وسیعی تعیین کننده طول دوره رشد و میزان رشد موها هستند. بین زنان و مردان نیز در این مورد تفاوت وجود دارد. موهای بدن خانم ها کندتر از مردان رشد می کند، حال آنکه موهای سر خانم ها از رشد بیشتری نسبت به آقایان برخوردار است. عوامل تغذیه یی، هورمونی و مواردی مانند ایجاد کشش روی موها، فشارهای موضعی بر سطح پوست سر، تغییرات فصلی نیز رشد موها را تحت تاثیر قرار می دهند. استفاده از پروتئین، کربوهیدرات کافی، تغذیه یی مملو از ویتامین های گروه B (به عنوان مثال سبوس برنج یا جوانه گندم) در رشد موها موثر هستند.
● علل ریزش غیرطبیعی موها
عوامل متعددی می توانند باعث ریزش مو شوند. تب بالا، بیماری های عفونی، بیماری های تیروئید، کمبود آهن، مصرف برخی داروها به ویژه داروهای شیمی درمانی یا قرص های ضدبارداری، عفونت های قارچی (کچلی)، جراحی های بزرگ و بیماری های مزمن، کمبود پروتئین در رژیم غذایی، پس از زایمان، عدم مراقبت از موها، استفاده نادرست از فرآورده های آرایشی از جمله موارد قابل ذکر هستند. افراد به طور ناگهانی متوجه ریخته شدن قسمتی از موی سر یا ریش خود می شوند که موجب هراسان شدن آنها و مراجعه به متخصصان پوست می شود. به این نوع ریزش موها، ریزش منطقه یی مو می گویند. به طور کلی شایع ترین علت ریزش مو، ارثی- هورمونی است. در خانم ها شایع ترین علت ریزش مو، کم خونی، فقر آهن و مشکل های هورمونی است. گفتنی است در درمان ریزش مو باید به موارد فوق توجه ویژه یی شود. اگر خانمی علاوه بر ریزش مو، دچار مشکلاتی شامل جوش صورت و بدن، موهای زائد صورت و بدن یا تغییر صدا شده است، باید علت ریزش موی وی را در مشکلات هورمونی جست وجو کرد.
● ریزش مو پس از زایمان
هنگام بارداری، مدت زمان مرحله فعال رشد موها طولانی می شود، به همین دلیل تعداد موها، افزایش یافته و موها پرپشت تر می شوند، اما پس از وضع حمل، بسیاری از موها وارد مرحله استراحت می شوند، در نتیجه دو تا سه ماه پس از زایمان، اغلب خانم ها هنگام شانه کردن، متوجه ریزش شدید موها می شوند. این نوع ریزش مو معمولاً به دلیل مسائل هورمونی و هم کم خونی و فقر آهن ناشی از زایمان (به ویژه اگر زایمان به صورت سزارین انجام شده باشد) رخ می دهد. معمولاً یک تا شش ماه و گاهی تا یک سال بعد از زایمان طول می کشد. در بیشتر مواقع این وضعیت خود به خود و به طور کامل برطرف می شود و راهی برای پیشگیری از این نوع ریزش مو وجود ندارد، اما برای بهبود وضعیت توجه به مساله کمبود آهن و نیز استفاده از داروهای موضعی مثل ماینوکسیدیل یا برخی داروهای گیاهی می تواند مفید باشد. به طور کلی ریزش مو علل مختلفی دارد که به آنها اشاره شد، اما نکته مهم آن است که برخی از بیماری ها می توانند به طور دائمی موجب ریزش موها شوند ولی برخی به طور موقت، که در این صورت با درمان مناسب می توان مجدداً رشد موها را تحریک کرد.
تشخیص این دو نوع ریزش مو، از یکدیگر توسط متخصص پوست اهمیت بسیار دارد. به عنوان مثال برخی بیماری های التهابی مثل لیکن پلان یا لوپوس مزمن، اگر در ابتدای بیماری، به شیوه مناسب درمان نشوند، موجب ریزش دایم مو می شوند، این در حالی است که بیماری هایی مثل آلوپسی آره آتا موجب ریزش موقت مو شده و معمولاً با درمان مناسب و گاهی بدون درمان، رویش مجدد مو رخ می دهد. گفتنی است اگر این نوع ریزش مو شدید باشد و تمام موهای سر و بدن فرد بریزد، درمان سخت تر می شود و گاهی مقاومت به درمان مشاهده می شود. نوع شایع ریزش مو ناشی از مسائل ارثی- هورمونی (آندروژنیک) است و هر دو جنس (زن و مرد) را درگیر می کند که قابل پیشگیری و درمان است. در مواردی که درمان دارویی پاسخ ندهد می توان از کاشت مو استفاده کرد.
● سفید شدن مو
چنانچه سفیدی موها در سنین پایین اتفاق بیفتد بیشتر مواقع علت آن مسائل ارثی است، هرچند که مشکلات طبی مثل ونتیلیگو را نیز باید مدنظر داشت. در مورد اخیر علاوه بر موها، پوست سر و نیز بعضی از نواحی بدن سفید می شود. کمبودهای تغذیه یی مانند کمبود ویتامین های گروه ب، کمبود روی و سلنیوم در سفید شدن مو موثر هستند. اگر سفید شدن موها ارثی باشد، درمان دارویی تاثیری ندارد. در غیر این صورت درمان های دارویی می توانند مفید باشند.
● رنگ مو
برخی افراد برای زیبایی و برخی دیگر برای پنهان کردن سفیدی موها از رنگ مو استفاده می کنند.
رنگ موها به چند دسته تقسیم می شوند؛ موقتی (که با شامپو کردن پاک می شوند)، نیمه دایمی (با ۸ تا ۱۴بار شامپو کردن پاک می شوند) و دایمی. همین جا لازم به تذکر است علاوه بر رنگ مو، مواد دیگری به نام جلوه های ویژه مثل های لایت ها ساخته شده اند که همراه با رنگ مو یا به تنهایی استفاده می شوند. روشن کردن مو یا دکلره کردن یک فرآیند شیمیایی است که موجب زدوده شدن پیگمان (رنگدانه) رنگ طبیعی یا رنگ مصنوعی از مو می شود. این فرآیند برای استفاده از رنگ موها لازم است.
تمام فرآورده های رنگ مو دایمی حاوی یک ظاهرکننده یا اکسیدکننده و یک عامل قلیایی کننده هستند.
▪ علت استفاده از این مواد شامل موارد زیر است؛
ـ بالا بردن کوتیکول مو، (به طوری که رنگ بتواند داخل مو نفوذ کند.)
ـ تسهیل تشکیل رنگ ها داخل الیاف مو
ـ روشن شدن موها
هنگامی که رنگ حاوی عامل قلیاکننده با پراکسید هیدروژن ترکیب شود، پراکسید، قلیایی می شود و به داخل الیاف مو منتشر شده، وارد کورتکس (جایی که ملانین قرار دارد) می شود.
روشن شدن زمانی اتفاق می افتد که پراکسید قلیایی، ملانین را می شکند و با رنگ جدید جایگزین آن می شود.
● عوارض رنگ مو
▪ متفاوت شدن نتیجه رنگ مو (نسبت به آنچه که مورد انتظار فرد بوده است)
▪ شکسته شدن تارهای مو
▪ ریزش مو
▪ ابتلا به برخی از انواع سرطان های خون
▪ خشک شدن کف سر
▪ رنگ شدن پوست سر با رنگ مو
▪ مسمومیت با سرب (هنگامی که استات سرب به عنوان یک تمیزکننده تدریجی در رنگ مو به کار می رفت.)
▪ آلرژی به رنگ مو (گاهی رنگ مو در بیمار ضایعات قرمز رنگ خارش دار، و تورم شدید سر و صورت ایجاد می کند.)
در بیشتر رنگ موها، ماده یی به نام پارافنیلن دی آمین وجود دارد که عامل اصلی آلرژی به رنگ مو است، به همین دلیل گاهی از رنگ های گیاهی به عنوان جایگزین رنگ های شیمیایی استفاده می شود. این موارد شامل حنا، رنگ نیلی و... است.
برخی محققان معتقدند استفاده زیاد از رنگ موهای طبیعی باعث سرطان مثانه و لنفوم غیرهوچکین می شود. طبق نتایج تحقیقی که به تازگی منتشر شده است زنانی که از فرآورده های رنگ موی دایمی به مدت بیش از ۲۵ سال استفاده می کردند، خطر لنفوم غیرهوچکین (نوعی سرطان خون) در آنها دو برابر زنانی بود که از رنگ مو استفاده نمی کردند. این خطر در زنانی که بیش از ۲۰۰ مرتبه موی خود را رنگ کرده اند نیز مشاهده شده است. در زنانی که از رنگ موهای نیمه دایمی یا موقت استفاده می کردند، خطری دیده نشد.
● رنگ مو در دوران حاملگی قابل استفاده است؟
در رابطه با وجود عوارض یا عدم وجود عوارض رنگ مو در دوران حاملگی اطلاعات کمی وجود دارد. به هر حال باید این احتمال را در نظر داشت که وجود حتی مقدار ناچیز مواد شیمیایی رنگ مو ممکن است از طریق پوست سر جذب شده و عوارضی را ایجاد کند. بهتر است در صورت امکان از رنگ کردن موها در دوران حاملگی صرف نظر شود، در غیر این صورت، حداقل از رنگ کردن موها در سه ماهه اول بارداری پرهیز شود. سازمان غذا و داروی امریکا برای به حداقل رساندن جذب مواد شیمیایی رنگ مو نکات زیر را توصیه می کند؛
▪ از باقی ماندن رنگ مو بر روی سر، بیشتر از مدت زمان مورد نیاز پرهیز کنید.
▪ بعد از استفاده از رنگ، سر را خوب با آب بشویید.
▪ هنگام استعمال رنگ مو از دستکش استفاده کنید.
▪ رنگ موهای مختلف را با هم مخلوط نکنید، زیرا ممکن است مواد بالقوه مضر ایجاد شود.

دکتر بهروز باریک بین

منبع : روزنامه اعتماد