وقتی همه کربنهای زمین بسوزند

قرن بیستم میلادی در طول هزاره دوم میلادی گرمترین سالهای زمین بود ، اما این سالها را نمی توان باآنچه در هزاره سوم روی خواهد داد مقایسه کرد .
اگر تمام سوخت های فسیلی نهفته در زمین تا سال ۳۰۰۰ میلادی سوخته شده باشند ، متوسط دمای کره زمین ۱۳ درجه سانتی گراد افزایش خواهد یافت . این دمای بالا موجب از بین رفتن جنگل های بارانی ، نابود کردن خاکهای حاصلخیز و در نهایت ، ذوب شدن تمام یخهای قطبی حتی در اوج زمستان خواهد شد . هوا در اروپای شمالی به اندازه شهرهای آفریقای امروزی داغ خواهد شد و سطح آب آزاد دریاها و اقیانوسها یازده متر بالاتر خواهد آمد . در پایان هزاره سوم میلادی دیگر نشانی از زیبایی های جهان باقی نخواهد ماند .
تا به امروز ، بشر حدود ۴۰۰ میلیارد تن کربن را در قالب دی اکسید کربن به جو تزریق کرده است و این همه را با سوزاندن سوختهای فسیلی و نابودی جنگلها انجام داده است . با این حال متوسط دمای زمین تنها ۰‎/۶ درجه سانتی گراد افزایش یافته است . گروهی تحقیقاتی به سرپرستی تیم لنتون از مرکز تحقیقات تغییرات آب و هوایی تایندال در نورویچ انگلستان تخمین زده اند که ۱۰برابر این مقدار کربن آزاد شده هنوز به شکل نفت ، گاز طبیعی زغال سنگ در مخازن زیرزمینی ذخیره شده است . آنها همچنین تخمین زده اند حدود ۱۰ هزار میلیارد تن کربن دیگر به شکل سوخت های فسیلی غیر رایج مانند ماسه های قیراندود ، کلوخ های نفتی و یخ های غنی از متان (کلاثرابت ها) در مخازن زیر دریاها وجود دارد.
لنتون و همکارانش با فرض این که تمام این ذخیره سوختی تا پایان هزاره سوم سوزانده شود ، اثرات آزاد شدن ۱۴ هزار میلیارد تن دی اکسید کربن را بر آب و هوای زمین بررسی کردند. به رغم آنکه اقیانوسها بخش زیادی از این گاز را جذب می کنند ، اما در سال ۳ هزار میلادی متوسط دمای کره زمین ۱۳ درجه سانتی گراد گرم تر از امروز خواهد بود .
این افزایش دما هم موجب انبساط گرمایی آب دریاها می شود و هم یخچالهای طبیعی ذخیره شده در گرینلند را ذوب می کند . شرایط آب و هوایی گرینلند به شکلی است که اگر دمای هوا فقط ۲‎/۶ درجه سانتی گراد از مقدار فعلی خود بیشتر شود ، دیگر نمی توان از ذوب شدن یخها جلوگیری کرد . این اتفاق هم مساوی است با ورود حجم عظیم آب های شیرین به دریا ، کاهش غلظت شوری آب دریا و افزایش ارتفاع سطح آب به مقدار یازده متر . هر یک از این اثرات به تنهایی فاجعه بار است ، چه رسد به این که همه شان با هم اتفاق بیفتند .
تنها راه جلوگیری از وقوع آنها ، اراده ای جهانی برای کاهش تولید گاز دی اکسید کربن است ، مانند پیمان زیست محیطی کیوتو . اما این اراده هم تا زمانی که همه به آن عمل نکنند فایده ای نخواهد داشت و در آن صورت وقایع بدتری روی خواهند داد ، مانند ذوب شدن ذخیره های یخی قطب جنوب حتی در اوج زمستان که سطح آب دریاهای آزاد را در روندی ویرانگر افزایش خواهند داد .
●راه حل ملی یا مشکل جهانی؟!
اگر فقط از سوخت های فسیلی استفاده کنیم و سوخت های غیر رایج را در همان مخازن زیرزمینی دست نخورده باقی بگذاریم ، متوسط دمای زمین بیش از ۷درجه سانتی گراد افزایش نخواهد یافت. درست است که این مقدار هم خیلی زیاد است ، اما می تواند برخی وقایع بدتر مانند ذوب شدن یخهای قطبی را به تعویق بیندازد.
متاسفانه نباید خیلی دلمان را به این فرضیه خوش کنیم . ماه گذشته ، جورج واکر بوش ( رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا ) در نطقی رسمی اعلام کرد که ایالات متحده باید خود را از وابستگی به منابع نفتی خارجی نجات دهد و به استفاده از منابع سوختهای فسیلی غیر رایج در آمریکای شمالی روی آورد . شرکت های نفتی هم به سرعت کار خود را آغاز کردند؛ شرکت نفتی شل در کلرادو توانست از کلوخ های نفتی ، نفت استخراج کند و سازمان انرژی ایالات متحده در گزارشی ، ماسه های نفتی ایالت آلبرتای کانادا را منابع حیاتی آینده معرفی کرد .
تحقیقات لنتون همچنین وقوع یک عصر یخبندان جدید را در سال ۳۰۰۰ میلادی رد می کند . محاسبات او نشان می دهد تغییرات فعلی مدار زمین به دور خورشید به شکلی است که فاصله دو عصر یخبندان قبلی و بعدی بسیار طولانی خواهد بود ؛ طولانی تر از هر دوره دیگری در گذشته زمین .اگر این تحقیقات را در کنار دیگر نتایج بدست آمده قرار دهیم ، بهتر می توانیم خطری را که در انتظارمان است ، بشناسیم. تیم آزبورن و کیت بریفا از دانشگاه آنگلیای شرقی با استفاده از رشد حلقه های سن درختان ، تغییرات دمای زمین را در طول ۱۲۰۰ سال گذشته بررسی کردند . آنها نشان دادند بین سالهای ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ میلادی که زمین گرم تر از دیگر سالهای قرون وسطی بوده و همچنین سالهای ۱۵۵۰ تا ۱۸۵۰ میلادی که یک عصر یخبندان کوچک بر زمین حاکم بود ، تغییرات طبیعی قابل توجهی روی داده است . قرن بیستم میلادی و بخصوص چهل سال آخر آن ، دوره ای بود که زمین به شکلی عجیب گرم شد و بر خلاف دیگر دوره های قبلی ، تمام نیمکره شمالی زمین را در بر گرفت .
برخی از منتقدان پیش بینی های آب و هوایی می گویند شواهدی که از تغییرات آب و هوایی زمین در گذشته به جا مانده است ( تغییراتی که بر اثر تغییرات فعالیتهای خورشیدی به وقوع پیوسته بود ) نشان می دهد نباید از تغییرات آب و هوایی آینده زمین که ناشی از عملکرد انسانها است ، واهمه ای داشت .اما دانشمندان می گویند تاثیرات گازهای گلخانه ای در قرن بیستم و احتمالا هزاره آینده بسیار شدیدتر از وقایعی است که بر اثر تغییرات درخشندگی خورشید روی داده است و باید بیشتر محتاط بود .
منبع : NewScientist.com

منبع : روزنامه همشهری