برانکو فرشته یا شیطان

چهره برانكو ایوانكوویچ مربی تیم ملی فوتبال ایران مردی را می ماند كه به مرگ محكوم شده و انگار همین امروز و فردا است كه اعدام شود. بله او سیمای مردی را ندارد كه تیم تحت اداره اش به دومین تیم صعود كننده به دور پایانی جام جهانی ۲۰۰۶ بدل شده است.ایوانكوویچ خسته و رنگ پریده و عصبی نشان می دهد و از آرامشی كه در دوران اولیه كارش داشت خبری نیست.بد نیست یادآوری كنیم كه ایران تحت رهبری میروسلاو بلاژویچ (و با كمك مربی برانكو) به دور پایانی جام ۲۰۰۲ نرسید اما چیرو هنوز زنده است!
با این اوصاف لابد دلایلی وجود دارد كه ایوانكوویچ را به رغم رساندن ایران به دور پایانی جام ۲۰۰۶ به دشمن شماره یك نزد مردم بدل كرده است.عملیات نابودسازی ایوانكوویچ، فقط ۴۸ ساعت بعد از این كه ایران ۱ بر صفر بر بحرین پیروز و صاحب مجوز حضور در دور پایانی جام شد، آغاز گشت. از نظر مردم پیروزی با حداقل اختلاف در برابر كره شمالی و بحرین دلایلی برای شروع این مبارزه بود.اتهام ایوانكوویچ این بود كه تیمش را بیش از حد دفاعی كرده است و حتی در برابر رقبای ضعیف نیز چنین می كند.رسانه های ایران نیز او را بیش از حد «نتیجه مدار» توصیف می كردند و كار به جایی كشید كه او را احمق نیز خواندند. كافی است به هر یك از روزنامه های ورزشی پرشمار ایران نگاهی بیندازید و این موج و رویكرد را در آن ببینید. او از دید این رسانه ها مردی است كه فوتبال زیبا را به بهانه كسب نتایج كشته است.
• تاریخ چه می گوید
ایران در سال ۲۰۰۰ میروسلاو بلاژویچ را استخدام كرد تا با او راه صعود به دور پایانی جام جهانی ۲۰۰۲ را هموار كند. نفرات و تیمی كه چیرو جور كرد همین حالا نیز استخوان بندی تیم و تكیه گاه دستیار او ایوانكوویچ است. شماری از آنها عبارتند از:
ابراهیم میرزاپور، رحمان رضایی، یحیی گل محمدی، مهدی مهدوی كیا، جواد نكونام، علی كریمی، علی دایی و وحید هاشمیان و حتی نیكبخت واحدی. ایران، از دور اول مقدماتی و در رقابت با تیم های ضعیف گوام و تاجیكستان به راحتی عبور كرد اما در دور بعدی (اصلی) با عربستان، عراق، بحرین و تایلند هم گروه شد. آنچه الان بیش از هر چیزی به یادمان مانده است این است كه ایران در حساس ترین و آخرین مقطع ۱-۳ به بحرین باخت و قادر به صعود مستقیم نشد و به مرحله پلی آف ارجاع و آنجا حذف شد. با این حال نمی شد از خاطر برد كه تیم ملی تحت رهبری بلاژویچ خوب و زیبا و رو به جلو بازی می كرد و این به كلی در تضاد با نمایش هایی بود كه از تیم ایوانكوویچ در دور مقدماتی جام ۲۰۰۶ دیده ایم. اما برخی نتایج چیز های خاصی را به ما می گویند. این نتایج را مرور كنید.
* دور مقدماتی جام ۲۰۰۲: تایلند با ایران (صفر- صفر).
* مقدماتی ۲۰۰۶: كره شمالی با ایران (۲ بر صفر به نفع ایران)
* مقدماتی ۲۰۰۲: ایران با تایلند (۱ بر صفر به سود ایران)
* مقدماتی ۲۰۰۶: ایران با كره شمالی (۱ بر صفر به نفع ایران)
*مقدماتی ۲۰۰۲: بحرین با ایران (۱-۳ به سود بحرین)
* مقدماتی ۲۰۰۶: بحرین با ایران (صفر- صفر مساوی)
* مقدماتی ۲۰۰۲: ایران با بحرین (صفر- صفر)
* مقدماتی ۲۰۰۶: ایران با بحرین (۱ بر صفر به سود ایران)
بله، درست فهمیدید. تیم دفاعی كسالت بار و منفی برانكو از تیم بسیار جذاب و مدرن و تهاجمی چیرو بهتر نتیجه گرفته است.این بار در پیونگ یانگ یك بازی كنترلی ارائه دادیم و ۲ بر صفر بردیم و ۴ سال پیش در بانكوك خوش اقبال بودیم كه به نتیجه مساوی رسیدیم.
در سال ۲۰۰۱ از بحرین مجموعاً یك امتیاز گرفتیم و امسال ۴ پوئن.
• علامت های سئوال
پس این اتهام كه برانكو دارد تیم ملی و بازی های تهاجمی را می كشد از كجا می آید؟ نتایج قبلی می گویند كه اصولاً بازی تهاجمی ای وجود نداشته است كه ایوانكوویچ بخواهد با سیستم های انتخابی اش آنها را بكشد. نتایج كار در دوران چیرو عمدتاً می گویند كه بازی تهاجمی خاصی به اجرا درنمی آمده و یا اگر اجرا می شده ثمر نمی داده است.بله، تیم آن دوران، تیم بی ثباتی بود كه عربستان را برد، اما از عهده زدن یك گل به تیم بحرین در تهران برنیامد.
• نتایج منفی
به محض شروع تداركات تیم ملی برای حضور در دور پایانی جام جهانی ،۲۰۰۶ فشار بر روی ایوانكوویچ فزونی گرفت. دلیل روشن بود. تیم غیر تهاجمی بازی می كرد و بد هم نتیجه می گرفت. تیم ملی در آخرین بازی اش در دور مقدماتی كه دیدار بی تاثیری بود، به ژاپن باخت و سپس در چند مسابقه متوالی اغلب نتایج نامساعدی گرفت كه عبارت بودند از:
كوئینز پارك رنجرز ۳- ایران صفر
ایران ۴- لیبی صفر
كره جنوبی ۲- ایران صفر
ایران یك- تیم دوم مقدونیه ۲
ایران۲- توگو صفر
بدتر از نتایج، شیوه بازی ایران بود كه اغلب راكد و فاقد هیجان نشان می داد، اما اگر فقط به نتایج استناد كنیم، نباید ناامید شویم زیرا تیم ملی ایران قبل از جام ملت های آسیا ۱۹۹۶ نیز در یك بازی دوستانه در تهران به تركمنستان باخت. اما همان تیم به امارات رفت و كره جنوبی و عربستان را به توپ بست و فقط با ضربات پنالتی در دیدار مجدد با عربستان در نیمه نهایی ناكام گشت و قهرمان نشد.تداركات و نتایج بازی های دوستانه ایران در راه شركت در جام جهانی ۱۹۹۸ هم اغلب درخشان نبود. در آن پیكار ها ایران ۳ بار باخت، ۲ بار مساوی كرد و فقط یك بار پیروز شد.هرچه بود تومیسلاو ایویچ مربی وقت ایران پس از شكست ۱-۷ در برابر تركیبی از ذخیره ها و فیكس های تیم رم در خاك ایتالیا بركنار شد و جایش را به جلال طالبی داد.اما چنان تیمی به موفق ترین آسیایی جام جهانی ۹۸ بدل شد و آمریكا را شكست داد و البته نقش تداركات و كار های ایویچ در شكل گیری و ثمر دادن آن تیم غیر قابل انكار بود.
• متهم
ایوانكوویچ متهم به این است كه فقط به نتیجه فكر می كند اما وقتی یك مربی معمولاً خوب نتیجه می گیرد نمی توان او را محكوم كرد. او از فوریه ۲۰۰۲ سرمربی ایران شد و در همان بازی نخست در تهران ۲-۳ به اسلواكی باخت.
اما او تا به حال كلاً در ۵۶ دیدار ایران را رهبری كرده و این نتایج را بر جای نهاده است:
۳۴ برد، ۱۴ تساوی و ۸ شكست.
این آمار برای هر مربی ای در هر رده ای درخشان است. شكست ها از این قرار بوده اند:
* ایران ۲- اسلواكی ۳ (دوستانه)
* اردن یك- ایران صفر (بازی های غرب آسیا)
* كویت ۳- ایران یك (دوستانه)
* ایران صفر- اردن یك (مقدماتی جام جهانی)
*ایران صفر- آلمان ۲ (دوستانه)
*ژاپن ۲- ایران یك (مقدماتی جام جهانی)
* كره جنوبی ۲- ایران صفر (دوستانه)
* ایران یك- تیم دوم مقدونیه ۲ (دوستانه)
۵ شكست از باخت های فوق در دیدار های تداركاتی كه نتایج آن اهمیتی ندارد، به دست آمده اند.
با این حساب ایوانكوویچ در مسابقات رسمی فقط ۳ شكست داشته است.
• ... و ضعف ها
بله ركورد های فوق خوب است اما نمی توان ضعف های او را به عنوان یك سرمربی و تصمیم گیرنده اصلی در تیم ملی یك كشور نادیده گرفت.او فاقد كلاس، دانش و اعتبار امثال فابیو كاپلو، الكس فرگوسن، خوزه مورینیو و آرسن ونگر است و باید اعتراف كرد كه پست رهبری تیم ملی ایران اولین شغل بزرگ وی محسوب می شده است. با این حال باید پرسید: دستاورد های او چیست، كوتاهی های او كدام است؟یكی از ایراد های عمده ای كه به وی می گیرند این است كه چرا این همه از همان چهره های آشنا و تكراری و نفرات قلیلی سود می جوید و عده ای همیشه در تیم او هستند؟جواب هرچه باشد قهرمانی تیم ملی امید با هدایت او در بازی های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان جای وی را در فوتبال ایران تثبیت كرد. او در شرایطی كره جنوبی را در سئول برد كه آن تیم ۵ تن از اعضای حاضر در جام جهانی ۲۰۰۲ (و صاحب رتبه چهارم دنیا) را در تركیب خود داشت و كویت هم تسلیم ایران شد. از ۱۸ بازیكنی كه در بوسان افتخار ساز شدند، ۱۱ تا هنوز در تركیب ایران مطرح و حاضرند.
با این حساب می توان دو جور نتیجه گرفت:
۱- او در بوسان تیمی را ساخت كه پایه گذار آینده شد.
۲- او آنقدر محتاط است كه حاضر نیست به تركیب تیمش دست بزند.
ولی حقیقت هرچه باشد به سبب اجرای سیستم فوق تیم ایران به تعداد قلیلی بازیكن كلیدی متكی است و اگر ۵ ، ۶ مهره خاص در تیم برانكو نباشند، تیم وی فلج می شود و به علاوه این تیم بیش از حد به كار های فردی همان نفرات محتاج است. در این سیستم نیمكت نشینان اغلب قادر به ایفای نقش مشابه با نفرات ثابت نیستند. به عنوان مثال دو دروازه بان ذخیره ایران همیشه روی نیمكت نشسته اند و هیچ شانسی به آنها داده نمی شود. و برخی پست ها مثل همان پست دروازه بانی و مدافع چپ میرزاپور و ستار زارع گزینش های بحث برانگیزی هستند. در كادر فنی نیز نفراتی در كنار ایوانكوویچ هستند كه اعتراض هایی را برانگیخته اند و از آن جمله اند، فركی، سجادی و فخر الدین بگوویچ و هیچ كس اثر وجودی آنها را در تیم حس نمی كند.اما برانكو توانسته است عمدتاً تداومی را به تیم ملی ایران ببخشد كه در دوره كار بلاژویچ دیده نمی شد. پیشتر و حتی در دوره كار پورحیدری و مایلی كهن تیم ایران سوار بر موج احساسات بازی می كرد اما حالا منطقی است.با اوصاف فوق حفظ ایوانكوویچ الزامی است زیرا فدراسیون فوتبال ایران نمی تواند در مدت كوتاه باقی مانده تا جام جهانی مربی خارجی ای را بیاورد كه بتواند بسیار برتر از او ظاهر شود و تنها چیزی كه می ماند، یك مربی وطنی است. اصولاً وقتی هم برای شروع مجدد از نقطه صفر وجود ندارد و نمی توان مربی ای را آورد كه بتواند همان احاطه و اشرافی را بر كار به دست آورد كه اینك برانكو دارد.
چلسی دو هفته پیش دو بازی متوالی اش را باخت. آیا این بدان معنا است كه سران این باشگاه انگلیسی باید بهترین مربی كنونی جهان (خوزه مورینیو) را اخراج كنند؟

منبع : روزنامه شرق