اعتیاد به مواد مخدر و تکدی گری

افزایش آسیب های اجتماعی در کشورمان نمادی از ناکارآمدی سیاست های دولت ها در طول دو دهه است. شاید با جرات می توان اذعان داشت که سوءمصرف و وابستگی به مواد مخدر به عنوان اولین اولویت به دلیل پیامدهای آسیب زای جسمی- روانی و اجتماعی ضرورت مداخلات تخصصی را می طلبد.
به رغم تلاش مسوولان در مبارزه با این پدیده و با وجود صرف میلیاردها بودجه ملی و از دست دادن جان هزاران نفر از ماموران در رویارویی با قاچاقچیان، دسترسی به مواد مخدر در کشورمان برای مصرف کنندگان به راحتی امکان پذیر است.
از جمله پیامد های وابستگی به مواد مخدر عبارتند از افزایش فقر، بیکاری، سرقت، آدم ربایی، تجاوز جنسی، قتل، ورشکستگی اقتصادی، بی خانمانی، تکدی گری، ابتلا به بیماری های جسمانی - روانی و ده ها آسیب اجتماعی دیگر.
بر اساس آمارهای ارائه شده توسط مسوولان دو میلیون نفر از مردم کشورمان مشکل اعتیاد دارند که حدود ۳۰۰ هزار نفر از آنها معتادان تزریقی هستند. هرچند به نظر می رسد آمارهای واقعی بسیار بیشتر است.
با وجود این در شرایط فعلی امروزه یکی از مشکلات ناشی از این پدیده افزایش بی خانمانی و تکدی گری معتادان است. در سال های اخیر به دلیل افزایش اشخاص بی خانمان و متکدی در سطح شهر اداره کل امور آسیب های اجتماعی بر اساس مصوبه شورای عالی اداری و الزام شورای اسلامی شهر تهران جمع آوری و نگهداری موقت، این افراد را در اولویت برنامه های خود قرار داده و مراکز متعددی را در این خصوص ایجاد کرده. بررسی های انجام شده توسط نگارنده نشان می دهد که از ابتدای شروع مراحلی تاکنون حدود ۴۱ درصد از افراد پذیرش شده در مراکز نگهداری موقت اعتیاد به مواد مخدر داشتند که پس از طی مراحلی بر اساس احکام قاضی محترم طرح به اردوگاه انتقال داده شده اند. یکی از مشکلاتی که ادامه طرح را به چالش کشیده افزایش افراد معتاد بی خانمان و متکدی همچنین روند بازپروری آنها در اردوگاه است. اکثر افراد بی خانمان و متکدی که به دلیل اعتیاد به موادمخدر در این اردوگاه پذیرش شده اند متاسفانه به راحتی به مصرف موادمخدر و حتی خرید و فروش آن در این محیط می پردازند.
به طوری که تعدادی از افرادی که اعتیاد خود را در مراکز نگهداری موقت ترک کرده بودند با ورود به اردوگاه به دلیل در دسترس بودن مواد مخدر به مصرف مجدد آن پرداخته اند. از سویی ترخیص این افراد بدون برنامه ریزی و پیگیری موجب بازگشت مجدد آنها به خیابان ها و تکرار مجدد این چرخه معیوب می شود چنین شرایطی موجب به هدر رفتن منابع مالی و انسانی شده است.
با توجه به افزایش گرایش جوانان به مصرف موادمخدر به دلایل متعدد به نظر می رسد که در سال های آتی ما با افزایش معتادان بی خانمان که از طریق تکدی گری روزگار می گذرانند مواجه شویم. آمارهای مربوط به اقامتگاه های موقت شبانه (گرمخانه ها) در تهران نشان دهنده این واقعیت تلخ است. اکثریت مددجویان بی خانمان که شب ها را در گرمخانه ها سر می کنند اعتیاد به موادمخدر دارند.
با توجه به شرایط فعلی و پیش بینی آینده مخاطره آمیز این شرایط پیش آمده ضروری است که در روند سیاست های مربوط به بازپروری اردوگاه بازنگری جدی صورت گیرد و از ورود موادمخدر و خرید و فروش آن خودداری شود. نگاه علمی و انسانی به پدیده اعتیاد را می توان در طرح نجات که توسط نیروی انتظامی اعمال می شود به عنوان راه حل کارشناسی ارزیابی کرد. بدیهی است که تلاش بیشتر در جهت کاهش تقاضا و درمان معتادان می تواند به کاهش آسیب های روانی- اجتماعی کمک کند.
با توجه به اینکه اکثر افراد بی خانمان که عمدتاً از طریق تکدی گری روزگار می گذرانند، از طریق کمک های مردمی هزینه مواد مخدر را تامین می کنند همچنین تداوم مصرف مواد به بی خانمانی و گرایش آنها به تامین هزینه های خود از طریق تکدی گری منتهی شده لذا ضرورت عدم حمایت از افراد متکدی که عمدتاً معتاد به مواد مخدر هستند از طرف شهروندان گامی مهم در کاهش این پدیده زشت و افزایش سلامت اجتماعی خواهد بود. نقش رسانه های ارتباط جمعی در آگاه سازی مردم در این خصوص بسیار موثر است. با شناسایی افراد نیازمند و ارجاع آنها به سازمان ها و نهادهای حمایتی می توان به حساس سازی این نهادها در قبال وظایف قانونی شان پرداخت.
از سویی با تشکیل NGO هایی در خصوص حمایت از نیازمندان واقعی می توان به پیشگیری از پدیده تکدی گری و بی خانمانی اقدام کرد. پیشنهاد می شود که به منظور کاهش آسیب های روانی - اجتماعی ناشی از اعتیاد افراد بی خانمان و متکدی در مراکز نگهداری موقت متکدیان و بی خانمان ها همچنین در اقامتگاه های موقت شبانه (گرمخانه ها) مراکز DIC ایجاد شود. همچنین متادون درمانی توسط متخصصان در این مراکز مورد استفاده قرار گیرد.

دکتربهروز معبودیان

منبع : روزنامه اعتماد