اتوبان های خط کشی نشده در آسمان

اگر از عاشقان سینه چاك داستان های علمی- تخیلی بپرسید، بدون تردید آنها آینده ای را ترسیم می كنند كه دیگر خودروها روی زمین به حركت در نمی آیند، بلكه براحتی در آسمان پرواز می كنند.
ایده بهره گیری از خودرو شخصی جمع و جوری كه قدرت پرواز داشته باشد، به اندازه علم پرواز قدمت دارد، اما هنوز حوزه حمل و نقل، قلمرو خودروها و كامیون ها است. با وجود این، محققان ناسا (سازمان هوا و فضا ایالات متحده آمریكا) و شركت های خصوصی مهندسی، در شرف عملی كردن ایده خودروهای پرنده هستند.
در سازمان ناسا، برنامه ویژه ای برای طراحی و تولید خودروهای پرنده تحت عنوان برنامه ككاوش خودروهای شخصی پرنده» در مركز تحقیقات لانگلی در هامپتون ویرجینیا در حال اجرا است و بزودی حاصل تحقیقات و آزمایش های این مركز، رویای خودروهای پرنده را به واقعیت نزدیكتر خواهد كرد.
اندرو هامان از تحلیلگران مركز تحقیقات لانگلی می گوید: تا به حال، فقط در خیال می گنجید، اما سال ۲۰۰۹ نخستین پرواز آزمایشی چشم همه را خیره خواهد كرد. افزون بر مركز تحقیق لانگلی، سایر بخش های سازمان ناسا نیز برنامه های جداگانه ای در این زمینه تعریف كرده اند كه در صورت تحقق این رویا، چگونه هماهنگی های لازم به عمل آید تا پرواز اینگونه خودروها جنبه عملی پیدا كند.
برای پرنده شدن خودروها، ابعاد بسیار گوناگون و متعددی باید در نظر گرفته شود: از جنبه های ایمنی گرفته تا مسائل قضائی و قانونی. از سوی دیگر، نحوه ارتباط خودروسوار با مراكز كنترل نیز باید به اندازه ای آسان شود كه مردم عادی كه با مسائل تخصصی پیچیده آشنایی ندارند، از عهده كنترل این خودروها برآیند.
در واقع مهمترین مشكلی كه مهندسان و طراحان باید بر آن فائق آیند، این است كه چنین محصولی نمی تواند همه ویژگی های هواپیما و خودرو را داشته باشد. به عبارت دیگر با تمام تلاشی كه مهندسان به خرج می دهند، این محصول نه یك هواپیمای خوب خواهد بود و نه یك خودرو خوب. برای آنكه قابلیت پرواز داشته باشد و وزن كافی را به پرواز درآورد (هم سرنشین و هم یك بار متعارف)، نمی توان آن را از یك حدی كوچكتر و سبكتر در نظر گرفت. بنابراین، بدون تردید چنین وسیله حمل و نقلی سنگین تر و گرانتر از خودروها خواهد بود و همچنین با توجه به فن آوری های موجود و پیشرفت های قابل پیش بینی، می توان گفت این خودروهای پرنده، دست كم زیبا و جذاب نخواهند بود.هامان در مصاحبه با پایگاه اینترنتی space.com می گوید: برای آنكه این نوع خودرو بتواند اصول و استانداردهای وزارت حمل و نقل ایالات متحده را رعایت كند، حداقل یك هزار پوند (۴۵۴ كیلوگرم) باید به وزن آن اضافه شود.نخستین نمونه آزمایشی كه در سال ۲۰۰۹ به پرواز در می آید، Tailfan است كه می توان آن را دم پنكه ای یا دم بادبزنی نام نهاد. سه نكته مهم كه برای ساخت این خودرو پرنده در نظر گرفته شده، عبارتست از: استفاده از آن آسان باشد، به محیط زیست صدمه نزند و آلودگی صوتی یا آلودگی هوا به وجود نیاورد و همچنین مردم قدرت خرید آن را داشته باشند. هواپیمای شخصی بسیار گران است و مردم از عهده خرید آن بر نمی آیند و آنان كه توان خرید چنین هواپیمایی را دارند، ممكن است علاقه چندانی به این كار نداشته باشند.محققان سازمان ناسا برای ساخت خودرودم پنكه ای، چند جنبه مهم را در نظر گرفته اند. نخست آنكه سواری گرفتن از آن شبیه سواری گرفتن از اسب باشد؛ به طوری كه بخشی از كنترل بر عهده خود انسان و بخش دیگر به عهده این وسیله پرنده باشد. به بیان دیگر اراده انسان در به پرواز درآوردن آن، تعیین مسیر و توقف ناگهانی موثر باشد، اما حسگرها و نرم افزارهای كنترل كننده برای حفظ جان وی و جلوگیری از اتفاق های غیرمترقبه به سرنشین كمك كنند.در واقع خودرو پرنده باید طوری طراحی شود كه همه چیز آن به طور كامل خودكار نباشد و از سویی سرنشین یا راننده آن مجبور نشود هوشیاری خود را در موارد متعدد حفظ كند. بدن انسان نیز همین شیوه را به اجرا در می آورد به طوری كه بعضی از اعضای بدن ما به صورت كاملا خودكار عمل می كنند، بعضی از اعضا نیمه خودكارند و اراده انسان در عملكرد آنها نقش ایفا می كند؛ اما این اعضا در شرایط لازم و جایی كه هوشیاری به حداقل می رسد، به صورت خودكار به فعالیت خود ادامه می دهند و بعضی از اعضا نیز به طور كامل در اختیار اراده انسان قرار دارند. به عنوان مثال، گوارش غذا به صورتی كاملا خودكار انجام می شود، تنفس انسان نیمه خودكار است و انسان در تند یا كند شدن آن اراده دارد، اما دست و پاها كاملا در اختیار انسان هستند.در ساخت این خودروها بعضی از كنترل ها به صورت كاملا خودكار عمل می كنند، بعضی نیمه خودكار و برخی به طور كامل در اختیار و در حوزه اراده انسان است. اگر قرار بود همه كارها به صورت خودكار انجام شود، اعتماد كردن به آن كار چندان عاقلانه ای نبود.
اندرو هامان می گوید: خودروهای پرنده ای كه قابلیت حركت روی زمین را نیز داشته باشند، در دست طراحی هستند كه از آن جمله می توان به خودروGridlock Commuter اشاره كرد، اما دست كم ۱۰ سال طول می كشد تا این خودروها جنبه عملی پیدا كنند.
مركز تحقیقات لانگلی افزون بر دو پروژه یاد شده، یك طرح كوتاه مدت تر نیز در دست اجرا دارد كه به طرحSATS (سیستم حمل و نقل هواپیمایی كوچك) موسوم است. در ایالات متحده آمریكا، ۵ هزار فرودگاه كوچك وجود دارد؛ به طوری كه به قول جری هفنر، مدیر پروژه یاد شده، هر شهروند آمریكایی با نزدیكترین فرودگاه دست كم نیم ساعت فاصله دارد.
این پروژه طوری طراحی شده است كه این ۵ هزار فرودگاه به یك شبكه حمل و نقل و جابجایی بار و مسافر تبدیل خواهد شد. این طرح در حال بررسی راه ها و به كارگیری فناوری هایی است كه دیگر هواپیماهای كوچك و فرودگاه های محلی نیازی به رادار و برج مراقبت نداشته باشند و با حداقل امكانات و در بدترین شرایط هواپیماهای مورد نظر بتوانند در آنها فرود آیند.محققان این مركز در حال تحقیق روی تجهیزات و فن آوری هایی هستند كه امكان تامین امنیت جانی سرنشینان توسط یك خلبان فراهم شود. این فن آوری ها همچنین دید كاملی را برای خلبان فراهم می كنند كه به آن دید تركیبی گفته می شود.هفنر می گوید: بر اساس این ایده دیگر لازم نیست فرد از یك ساعت قبل منزل را به قصد فرودگاه ترك كند و دو ساعت نیز در انتظار باقی بماند تا كارهای مربوط به تامین امنیت و بازرسی های لازم انجام شود.عملی شدن رویای خودروهای پرنده نیاز به ایجاد زیرساخت های لازم دارد و بدون ایجاد بسترهای لازم و مناسب، امكان تولید انبوه این خودروهای پرنده وجود نخواهد داشت. پل مولر، از مهندسان و طراحان هوا و فضا كه روی پروژه خودرو آسمانی كار می كند، می گوید: از هم اكنون باید به فكر اتوبان ها و شاهراه ها در آسمان باشیم. محققان پروژه سیستم حمل و نقل هواپیمایی كوچك، پروازهای آزمایشی را با استفاده از فناوری های جدید خود در سال جاری میلادی در فرودگاه دانویل آغاز خواهند كرد. در این پروژه افزون بر سازمان ناسا، وزارت حمل و نقل و نیز كنسرسیوم ملی هوانوردی آمریكا شركت دارند.
دولت آمریكا تاكنون فقط به دو خودرو اجازه راندن در خیابان ها و پرواز در آسمان داده است. نخستین مورد آن، خودرویی با قدرت ۱۵۰ اسب بخار به نام ایرفیبیان بود كه هنگام راندن در خیابان، بال ها و دم آن جمع می شد. این خودرو در سال ۱۹۴۶ توسط رابرت فولتون طراحی و ساخته شد.
نخستین خودرو پرنده ای كه مهر تایید دولت آمریكا را كسب كرد، آئروكار ملتون تیلور بود كه با سرعت ۲۰۰ كیلومتر در ساعت پرواز می كرد و تایید سازمان هوا و فضای فدرال ایالات متحده را به دست آورده بود.
اگرچه این دو خودرو قدرت پرواز داشتند، اما هرگز با استقبال گسترده روبه رو نشدند، ضمن آنكه هر دو مورد بیشتر هواپیما بودند تا خودرو. در حالی كه آرزو و رویای انسان این است كه چنین وسیله ای همه ویژگی های یك خودرو را داشته باشد و در عین حال بتواند به پرواز درآید.
به بیان دقیق تر ایرفیبیان سه چرخه ای بود كه استانداردهای مربوط به سه چرخه ها را رعایت می كرد، اما به عنوان خودرو در خیابان قابل استفاده نبود. همچنین آئروكار نیز اگرچه قابلیت راندن در خیابان ها را داشت، استانداردها و اصول تعیین شده از سوی وزارت حمل و نقل آمریكا را رعایت نمی كرد.
هم اكنون هنوز هم مانند گذشته كه اشخاصی از سر علاقه شخصی به یك رویا یا یك آرزو دست به ابداع یا اختراع می زدند، افرادی پیدا می شوند كه در این زمینه به سرمایه گذاری شخصی می پردازند. برای مثال می توان از پل مولر نام برد كه روی پروژه خودرو آسمانی كار می كند، اما بتدریج عصر آزمایشگاه ها یا پروژه های شخصی رو به پایان می رود و پروژه های بزرگ توسط عده ای دانشمند و با بودجه دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی نظامی، دولتی و خصوصی انجام می شود.برای مثال، یك شركت خصوصی به
نام Urban Aeronautics هم اكنون روی خودرو پرنده ای به نام شاهین X كار می كند و شركت خصوصی دیگری به نام صنایع ماكرو در هانتزویل آلاباما سرگرم كار روی خودرو پرنده دیگری موسوم به اسكای رایدر است.
اگر این پروژه ها به نتیجه برسند، نتایج آنها روی زندگی شهری و روستایی، تاثیری عمیق بر جا خواهد گذاشت. در آن صورت مردم ترجیح می دهند با خودروهای پرنده میان محل كار خود در شهر و محل زندگی خود در روستا به مناطق اطراف شهرها در رفت و آمد باشند. در واقع در چنین زمانی، مدت زیادی به طول می انجامد تا اتوبان ها و شاهراه های آسمانی با ترافیك سنگینی مواجه شوند؛ معضلی كه هم اكنون اتوبان ها و شاهراه های زمینی به سختی با آن دست به گریبان هستند.البته تبدیل هواپیماها به تاكسی و نیز فرودگاه های كوچك خصوصی به ایستگاه های حمل و نقل، از ایالت فلوریدا آمریكا آغاز شده است و هم اكنون، در سواحل دی تونا ۶۰۰ هواپیما در جابجایی ۴ هزار و ۵۰۰ نفر مسافر نقش ایفا می كنند.
در هر حال همچنان باید منتظر ماند و دید كه آیا روزی فرا خواهد رسید كه مردم در گاراژ منزل خود را باز كنند و خودرو پرنده را از آن بیرون آورند و برای رسیدن به مقصد، به جای راندن به پرواز درآیند؟ این چشم انداز چندان بعید نیست، اما از هم اكنون می توان پیش بینی كرد كه حتی در صورت تحقق یافتن چنین رویایی، معضلات انسان كاهش پیدا نخواهد كرد زیرا تجربه گذشته نشان داده است كه انسان ها همواره اسیر ابزارهایی هستند كه خود آن را ساخته اند.

منبع : خبرگزاری فارس