مرحوم میرزا محمدرضا کلهر

جنسیت: مرد
نام پدر: محمدرحیم بیک
تولد و وفات: (۱۲۴۵ -۱۳۱۰/۲۵) قمری
محل تولد: ایران - اصفهان - اصفهان
شهرت علمی و فرهنگی: خوشنویس و خطاط
وی مردی نیرومند و با مناعت و درویش مسلک و در عین حال خوشخوی و بذله‌گوی بود و به قول اعتمادالسلطنه (محضری مطبوع دارد و طلعتی محبوب) کلهر به سائقه عشق خوشنویسی از موطن خود به تهران آمد و در خط نوآموز مکتب استاد میرزا محمد خوانساری که او نیز شاگرد محمد مهدی تهرانی بوده است تعلیم خط گرفت و پس از فراغت از تلمذ به اصفهان رفت و از روی خطوط و کتیبه‌های میرعماد در تکیه میرفندرسکی به مشق خط پرداخت و علاقه او بدین فن و پیشرفت وی بدانجا رسید که بعد از مرحوم میرعماد قزوینی ملقب به ̎عمادالملک̎ استادی یگانه در خط نستعلیق شد به‌طوری‌که در آن روزگار استادتر از او کسی را نیافتند و حتی بعضی را عقیده این است که وی همطراز با میرعماد بوده و به علاوه در خط شکسته از استادان این قلم محسوب می‌بود و به هر حال چون صیت شهرت میرزا به سمع ناصرالدین شاه رسید وی را احضار و نوازش نمود و به قولی اندکی هم نزد او مشق کرد و شاه اراده نمود وی را در وزارت انطباعات به کار گمارد از آنجا که مردی آزاده و بلندهمت بود به واسطه استغنای طبعی که داشت قبول نکرد و از راه خط‌نویسی و حق‌الکتا به مختصری که عایدش می‌شد زندگی می‌کرد چنانکه مرحوم حسنخان اعتمادالسلطنه در (المآثر و آلاثار) می‌نویسد این استاد خط، خط روزنامه شرف و اردوی همایون و چند سفرنامه همایونی را برای وی به رشته تحریر کشیده بوده است و عجب‌تر این است با وجود اینکه دستش در به کار بردن خامه باریک توانا بوده در کشیدن کمان و تیراندازی مهارتی بسزا داشته است و همچنین در اسب سواری از قدرت و توانائی خود سخن‌ها می‌گفته است.
کلهر در سفری که ناصرالدین شاه به مشهد می‌کرد فقط با اشتیاق آستان بوسی حضرت رضا (ع) جزء اردوی شاه ملازم رکاب شد و در بین راه به نوشتن روزنامه وقایع‌اتفاقیه پرداخت این استاد نابغه و تاریخی خط روزهائی را پشت سرگذاشته که هیجده ساعت را صرف تحریر خط نموده و آنچه می‌نوشته امضاء نمی‌کرده‌ و حتی بیشتر مشق‌های خود را چون مقبول طبع مشکل‌پسند خود نمی‌دیده پاره و محو می‌نموده است به‌طوری که امروزه خطوط او بسیار کمیاب است.
سرانجام کلهر در بازگشت از خراسان به مرض وبای عام مبتلا گردیده و در روز جمعه بیست و پنجم محرم‌الحرام سال یکهزار و سیصد و ده قمری جهان فانی را وداع گفته و روح پرفتوح او به روضه رضوان خرامید و در قبرستانی واقع در ضلع شمال غربی خیابان حسن‌آباد که فعلاً محل بنای اداره آتش نشانی شهرداری می‌باشد مدفون گردید.
میرزا زین‌العابدین ملک‌الخطاطین شریقی قزوینی و سیدمحمودصدرالکتاب از شاگردان معروف میرزا می‌باشند. برخی از آثار خطی او بدین شرح است:
۱. دیوان یغمای جندقی ۲. دیوان قاآنی ۳. دیوان فروغی بسطامی ۴. سفرنامه‌های ناصرالدین شاه ۵. فیض‌الدموع ۶. فیض‌الدموع (نسخه خطی کتابخانه سلطنتی ایران) ۷. مخزن‌الانشاء ۸. روزنامه شرف ۹. اردوی همایون ۱۰. وقایع اتفاقیه ـ رساله غدیر ـ نصایح الملوک ـ ریاض‌المحبین ـ مناجات نامه خواجه‌عبدالله انصاری ـ منتخب‌آلسلطان (اشعاری از سعدی و حافظ که ناصرالدین شاه قاجار شخصاً انتخاب و تلخیص کرده است) دیوان میرزا محمدحسین ادیب (فروغی).

منبع : مطالب ارسالی