ریا نشانه منافقان

امام علی (ع) می فرمایند: «افضل الاعمال فی هذا الشهر الورع عن محارم الله عز و جل» (۱) بهترین عقل در این ماه خویشتنداری از محرمات خدای عزوجل است.
رمضان ماه خدا، ماه ضیافت الله، ماه خودسازی ماه تزکیه و راز و نیاز با حضرت حق می باشد، یکی از کارهایی که ما باید در این ماه انجام دهیم تهذیب نفس و به گفته امام علی (ع) خویشتنداری از محرمات می باشد. سازندگی درونی انسان واصلاح و تهذیب نفس او در سعادت فردی و اجتماعی و دنیوی و اخروی او نقش به سزایی دارد، به طوری که اگر انسان تمامی علوم را تحصیل کند و کلیه نیروهای طبیعت را به تسخیر خویش درآورد اما از تسخیر درون و تسلط بر نفس خود ناتوان باشد از رسیدن به سعادت و نیل به کمال باز خواهد ماند.
یکی از رذائل و زشتی های نفس آدمی که با وجود عبادات فراوان آدمی را از رسیدن به محبوب دور ساخته بلکه به قصر جهنم پرتاب می سازد ریا است ، ریا یکی از گناهان کبیره ای است که خداوند در قرآن از آن نهی کرده است.
ریا از نظر لغوی به معنی تظاهر به نیکوکاری و پاکدامنی است که برخلاف حقیقت می باشد.(۲) امام خمینی (ره) می فرمایند: ریا عبارت است از نشان دادن و وانمود کردن چیزی از اعمال حسنه یاعقاید حقه به مردم برای منزلت پیدا کردن در قلوب مردم و اشتهار پیدا کردن پیش آنها به خوبی و صحت وامانت و دیانت بدون قصد الهی.(۳)
با توجه به آیات قرآن و احادیث ائمه (ع) ریاکاران نشانه هایی دارند از جمله اینکه آنها منافق و دو چهره هستند، در انظار مردم با نشاط و شوق عبادت می کنند و در تنهایی بی نشاط و بی حال اند، دوست دارند مردم در مقام کارهاآنها را بستایند، اهل خدعه و فریب اند، مغرورند، بر دیگران منت می گذارند و ...
خداوند در آیات مختلفی ازقرآن به ریا اشاره کرده و مردم را از آن نهی کرده ومورد نکوهش قرار داده است .از نگاه قرآن کریم ریا اعمال انسان را نابود می کند «یا ایهاالذین آمنوا لا تبطلوا صدقاتکم بالمن والاذی کالذی ینفق ما له رئاء الناس و لا یومن بالله و الیوم الاخر» (۴)ای کسانی که ایمان آورده اید صدقات خود را با منت و آزار باطل می سازید مانند کسی که مالش را برای خودنمایی انفاق می کند و در دل به خدا و روز رستاخیز ایمان ندارد.
پیامبر (ص) می فرمایند: همانا خداوند متعال عملی را که در آن ذره ای و لو ناچیز ریا و خودنمایی باشد نمی پذیرد و مورد قبولش واقع نمی شود.(۵)
امام صادق(ع) می فرمایند: تمام کارهای نیک مورد قبول خداست جز عملی که از روی ریا باشد.(۶) فقها و بزرگان سیر و سلوک هیچ چیز را در تباهی و خسران بدتر از ریا و تظاهر نمی دانند، ریا مانند میکروب جذام از درون عمل را می پوساند و آن را بی محتوا می سازد اعمال ریایی مانند درخت بی ریشه ای است که با یک باد از بیخ و بن کنده می شود.(۷)
با توجه به آیه ۱۴۲ سوره نساء ریا از نشانه های منافقان می باشد: «ان المنافقین یخادعون الله و هوخادعهم و اذا اقاموا الی الصلوة قامو اکسالی یراون الناس و لا یذکرون الله الا قلیلا» منافقان در مقابل خدا با خدعه و نیرنگ رفتار می کنند در حالی که خداوند نقشه های آنان را نقش بر آب می سازد.
آنها هنگامی که به نماز برمی خیزند، از روی کسالت و بی حالی به عبادت می ایستند، در برابر مردم تظاهر و خودنمایی می کنند ولی در باطن کمتر به یاد خدا هستند.
ریا علاوه بر آنکه عمل را فاسد می کند خود نیز از گناهان بزرگ است زیرا ریا به منزله شرک است و شرک از گناهان کبیره محسوب می شود.
امام علی می فرمایند: آگاه باشید ریا کاری و تظاهر هر چند اندک باشد شرک است و هم نشینی با هواپرستان ایمان را به دست فراموشی می سپارد.(۸)
پس ما با توجه به آیات قرآن و احادیث ائمه (ع) نتیجه می گیریم که اساس و زیربنای سعادت انسان بندگی خالصانه و مخلصانه خداست پس اگر کسی عملی انجام دهد که بوی ریا و تظاهر از آن به مشام برسد ذره ای اثر ندارد و در پیشگاه خداوند پذیرفته نمی شود.
فرد ریا کار روز قیامت دست خالی وارد صحرای محشر می گردد، به خاطر همین انسان باید بکوشد هر عملی که انجام می دهد برای خدا باشد نه برای مردم.
با توجه به اینکه در ماه مبارک رمضان شیطان در بند اسارت است پس سعی کنیم که اگر دچار این رذیله اخلاقی هستیم آن را در خود درمان کنیم و از بین ببریم و در درمان ریا از خدا کمک بخواهیم و با نفس خود مجاهده کنیم که مجاهده برعهده بنده و هدایت از خداوند می باشد.

پی نوشت
۱- مجلسی، شیخ محمد باقر، بحار الانوار، ج ،۴۲ ص ۱۹۰
۲- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ص ۷۲۰
۳- خمینی، روح الله، چهل حدیث، ص ۵۳
۴- سوره بقره، آیه ۲۶۴
۵- بحار الانوار، ج ۷۲ ، ص ۳۰۴
۶- حرانی، ابومحمد، تحف العقول، ص ۲۲۳
۷- مهدوی کنی، محمدرضا، نقطه های آغاز در اخلاق عملی، ص ۴۳۸
۸- نهج البلاغه، خطبه ۸۶/،۱۱ ص ۱۴۴

منبع : روزنامه جوان