وقایع نگاری مزایده اپراتور سوم

مزایده اپراتور سوم تلفن همراه ایران که از تابستان داغ تهران کلید خورده بود، سرانجام در زمستان نه چندان سرد تهران به پایان خود رسید. بازار مشترکان تلفن همراه ایران تا قبل از اتمام پروژه اپراتور سوم تلفن همراه جولانگاه اپراتور اول (همراه اول) و اپراتور دوم (ایرانسل) بود. اپراتور اول که تا پیش از این تنها شرکت ارتباطات سیار نامیده می شد با حضور اپراتور دوم صاحب پروانه شد و نام همراه اول را برای خود برگزید. این اپراتور به لطف انحصار بیش از یک دهه خود، اکنون بیش از ۳۰ میلیون مشترک دارد. اپراتور دوم هم که برای ایجاد رقابت در بازار سیم کارت دو سال پیش متولد شد، با وجود تبلیغات بی شمار و با وجود قرار گرفتن زیر سایه رقیب پر زور دولتی خود توانست بیش از ۱۳ میلیون مشترک در کشور جذب کند. در این میان باز بازار تلفن همراه ایران می طلبید که خدمات دهنده دیگری را بپذیرد و وارد میدان بازی کند. اما امروز این عرصه زمینه های تازه ای چون خدمات نوین و نسل سوم تلفن همراه دارد، زمینه هایی که دو اپراتور اول و دوم تازه به آن ها گام نهاده اند.
●آغاز ماراتن
تبلیغات برای فراخوان مزایده اپراتور سوم از میانه سال جاری آغاز شد و همزمان مهدیون، معاون سابق رگولاتوری و مدیرعامل فعلی شرکت فناوری اطلاعات، به عنوان مجری پروژه اپراتور سوم انتخاب شد. برای این پروژه مشاور اماراتی انتخاب شد که تاکنون مشخصات او اعلام نشده است. مشاور پروژه با همکاری مجری پروژه اقدام به انتشار فراخوان مزایده در سطح ملی و بین المللی کرده و چندین جلسه توجیحی در دوبی و کیش برگزار کرد.
● میدان آسیایی ها و بازار گرمی دولتی ها
تا پیش از اعلام نهایی حضور اپراتور و کنسرسیوم ها در مزایده، وزیر ارتباطات و برخی مسوولان امر، مدعی ابراز تمایل چندین اپراتور مطرح خارجی بودند. در این بین به صورت غیر رسمی نام های مطرحی چون وودافون شنیده می شد. برخی از کارشناسان این سخنان را بازار گرمی دولت برای حضور پرشورتر اپراتورها در مزایده بیان می کردند، امری که در نهایت به واقعیت پیوست. پس از آغاز خرید اسناد مزایده کم کم ابر تیره کنار رفت و شرکت ها و اپراتورهای علاقه مند خودنمایی کردند. اپراتورهایی از عمان، اندونزی، امارات، کویت و هند تنها نامزدهای دریافت پروانه مزایده اپراتور سوم شدند و خبری از اروپایی ها و حتی ترکسل ترکیه نبود.
● بحران مالی و آغاز گمانه زنی
پس از فروش اسناد مزایده شرکت های داخلی فرصت داشتند تا اپراتور خارجی را متقاعد به شراکت و تشکیل کنرسیوم کنند. در این بین چندین شرکت داخلی به دلیل عدم توان مالی از دور رقابت کنار رفتند. کنسرسیوم مخابرات ایران یکی از همین شرکت ها بود. در این میان و با روشن شدن شرکت های خارجی گمانه زنی برای برنده نهایی آغاز شد.
● برنده گنج با رنج
دی ماه ۸۷، ماه پر تنشی برای مزایده اپراتور سوم و شرکت های حاضر بود. جلسه بازگشایی پاکات آغاز شد و در نهایت اتصالات امارات که پیش از این هم برخی احتمال برنده شدن آن را می دادند، در رسانه ها به عنوان برنده نهایی اعلام شد. اما درحالی که تمام کارشناسان، رسانه ها و شرکت های حاضر منتظر اعلام رسمی برنده اپراتور سوم بودند، این امر از سوی مسوولان محقق نشده و پاسخی قانع کننده به رسانه ها داده نشد. در آن زمان بود که برخی احتمال تکرار حادثه حذف ترکسل در اپراتور دوم و برنده اعلام شدن نفر دوم یعنی MTN را دادند. گویا اتصالات گنجی را صاحب شده که باید رنج بسیاری برای آن تحمل کند.
● اتصالات از شک تا یقین
پس از پایان مهلت قانونی اعلام برنده اپراتور سوم چندین هفته گذشت ولی همچنان اتصالات و مجری پروژه و سازمان تنظیم مقررات خبری در این باره منتشر نمی کردند. دلیل چه بود؟ چرا نام اتصالات که اخبار برنده بودن آن را تایید می کرد، حالا اعلام رسمی نمی شد؟ در همین گیر و دار مسائل سیاسی نیز با مزایده اپراتور سوم همخوانی زبانی پیدا کرده بود. ادعای واهی امارات درباره مالکیت بر جزایر ایرانی، انگشت نگاری از مسافران ایرانی و برخی موضع گیری های امارات خبر از احتمال رد شدن اتصالات و تکرار حادثه ترکسل می داد. برخی منابع آگاه عدم اعلام نظر دستگاه های امنیتی و توجیه سایر دستگاه های ذیربط در مزایده اپراتور سوم را دلیل تاخیر اعلام رسمی برنده شدن اتصالات می دانستند. چنان که یک مقام مطلع در رگولاتوری می گوید: "اتصالات با پیشنهاد خوب قیمتی برنده اپراتور سوم است. اما ما به دلیل برخی مسائل در حال رایزنی با مسوولان ذی ربط و توضیح برخی موارد هستیم."
● اپراتور سوم هدیه سال نو به اتصالات
بالاخره ابر احتمالات به کنار رفت و در نهایت بیست و سوم دی ماه سال جاری سازمان رگولاتوری طی اطلاعیه ای کوتاه بر روی سایت خود، رسما کنسرسیوم تامین اتصالات را برنده اپراتور سوم اعلام کرد و این امر در آستانه سال نو میلادی هدیه ای به اتصالات محسوب می شد. بنابراین قرار شد که سازمان تامین اجتماعی و اماراتی ها سیم کارت اپراتور سوم را با پیش شماره ۰۹۲ واگذاری کنند. در همین رابطه سلیمانی وزیر ارتباطات گفته که اتصالات سال آینده سیم کارت خود را ارائه می دهد. این اپراتور نسل سوم تلفن همراه را با خدماتی چون MMS، GPRS، ویدئو و غیره به مشترکان خود خواهد داد. بسیاری نیز پیش بینی می کنند که به دلیل اتساع بازار و کم شدن مشتری سیم کارت به ویژه از نوع دائمی، سال آینده باید شاهد ارائه سیم کارت رایگان با خدمات پیشرفته برای جلب مشتری باشیم.
● سهم ۱۶۰هزار میلیارد ریالی دولت
قرار است اپراتور سوم تلفن همراه کشور، طی ۱۵سال بیش از ۱۶۰هزار میلیارد ریال به دولت جمهوری اسلامی ایران پرداخت کند. کنسرسیوم تامین اتصالات در پیشنهاد مالی خود درصد حق السهم دولت از درآمد را ۶/۲۳ درصد اعلام کرده که با توجه به پیش بینی درآمدی توسط این کنسرسیوم، در مدت ۱۵سال فعالیت در مجموع مبلغ ۱۶۳۷۰۵ میلیارد ریال به دولت پرداخت خواهد شد. جهت تعیین برنده، ارزش روز این مبلغ (NPV) به اضافه معادل ریالی حق الامتیاز اولیه صدور پروانه (۳۰۰میلیون یورو) ملاک بوده که این رقم در خصوص کنسرسیوم تامین اتصالات معادل ۵۳۱۲۵ میلیارد ریال است.

نویسنده: علی طالب زاده

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات