پورتال ها در دنیای مجازی

● پورتال چیست؟
نام پورتال ها را زیاد شنیده ایم، اما شاید برای برخی از ما این سؤال پیش آمده باشد كه واقعاً یك پورتال چیست؟ چه ویژگی ها و خصوصیاتی دارد؟ و چه تفاوتی با یك وب سایت دارد؟ ترجمه كلمه Portal به فارسی در فرهنگ های لغت «دریچه»، «درگاه» و «مدخل» ذكر شده اما كلمه پورتال در تكنولوژی اطلاعات معنی متفاوتی دارد. اگر بخواهیم ساده بگوییم، پورتال صفحه وب واسطی است كه امكان دسترسی آسان را به هر چیزی كه كاربر، برای انجام وظیفه یا خواسته اش نیاز دارد - بدون توجه به این كه محل فیزیكی آن كجاست، فراهم می كند. به بیان دیگر پورتال «درگاهی» است به دنیایی مجازی كه كاربر می تواند از طریق امكانات فراهم شده در آن، تمامی نیاز های خود را برآورده كند.
● ویژگی های اصلی یك پورتال عبارت اند از:
۱) تجمع اطلاعات
۲) هدف دار بودن اطلاعات
۳) در دسترس بودن اطلاعات
۴) دریچه ورود منحصر به فرد
یك پورتال نیز مانند یك كامپیوتر خانگی، اطلاعات و خدمات گوناگونی را در یك صفحه وب واحد و به صورتی سازگار و خوش تركیب در دسترس می گذارد. گاهی به این صفحه web top هم گفته می شود. پورتال می تواند نقطه شروع یا صفحه اولیه مشخصی داشته باشد كه كاربران در زمان اتصال به وب آن را مشاهده كنند. اگر چه بر خلاف صفحه كامپیوتر، پورتال می تواند از طریق مجموعه وسیع دستگاه هایی كه قابلیت اتصال به وب در آنها پیش بینی شده (از جمله تلفن های موبایل) مورد استفاده قرار گیرد.
هر چند شباهت ظاهری فراوانی میان یك وب سایت و یك پورتال وجود دارد به گونه ای كه در نگاه اول تفاوت محسوسی میان آن دو مشاهده نمی شود اما این دو كاملاً از یكدیگر متفاوت اند. سؤال اینجاست كه به طور مشخص تفاوت آن دو در چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت ویژگی های زیر در یك پورتال آن را از یك وب سایت متمایز می كند:
۱) درگاه ورود منفردی كه از طریق آن می توان به مجموعه منابع مرتبط با پورتال دست یافت.
۲) نمایش هدفدار اطلاعات با استفاده از تجربیات كاربر.
۳) دسترسی تقسیم بندی شده به انواع داده و اطلاعات گروه بندی شده.
۴) در اختیار گذاشتن امكان ارتباط و همكاری میان تمامی كاربران و استفاده كنندگان پورتال.
۵) امكان پیوستن به نرم افزارها و سیستم های نرم افزاری كه گردش كاری مشخص و تعریف شده ای دارند.
● انواع پورتال ها
یك سازمان مجموعه متنوعی از كاربران دارد كه از جمله آنها می توان به مشتریان، شركا، كارمندان اشاره كرد. همه این كاربران علاقه مندند از اطلاعات و خدمات آن سازمان استفاده كنند. كاملاً آشكار است كه هر كدام از آنها نیاز های خاص و اغلب متفاوتی دارد. برای پاسخگویی به این تنوع، انواع مختلف پورتال ایجاد شده و مورد استفاده قرار می گیرد. به طور كلی بر حسب چگونگی پاسخگویی به نیاز های كاربران، پورتال ها را می توان در چهار گروه زیر دسته بندی كرد:
Business to Customer Portal (B۲C( ۱)
این نوع از پورتال با سیستم های CRM [۱] مرتبط بوده و دسترسی مستقیم مصرف كننده را به مجموعه وسیعی از اطلاعات و خدمات فراهم می كند - برای مثال، اطلاعاتی مانند «راهنمای استفاده از محصولات» و «وضع سفارش مشتری» در خرید های خود و همچنین امكانات ارتباطی كاربر با بخش پشتیبانی مشتریان در این پورتال ها پیش بینی می شود. مانند هر پورتال دیگری، یك پورتال B۲C معمولاً در قد و قواره ای ارائه می شود كه نیاز های مشتریان خود را پاسخ دهد.
۲) Business to Business Portal (B۲B)
نوع دیگر پورتال در زنجیره مدیریت منابع شكل می یابد [۲]. در این نوع پورتال اطلاعات لازم برای تولید كنندگان، تهیه كنندگان، نمایندگی ها و همچنین توزیع كنندگان، به گونه ای مناسب و دسته بندی شده جمع آوری و در اختیار آنان قرار می گیرد. نمونه عمومی پورتال - B۲B برای مثال، یك شریك تجاری را قادر می كند تا به بخشهایی از اطلاعات و امكانات مانند سفارش خرید و صدور فاكتور دسترسی داشته و از امكانات این بخش ها استفاده كند. به هم پیوستن برنامه های كاربردی یكی از پیشنیاز های لازم برای یكپارچه سازی محیط های تجاری در بستری واحد و ایجاد محیط مجازی لازم برای كسب و كار است. محیطی كه در آن امكان تهیه كالا یا خدمات، صدور صورت حساب خرید و فروش، دسترسی به اطلاعات تولید و دیگر امكانات مرتبط با نیازها فراهم می آید.
۳) B۲E
این پورتال ها كه اغلب با عنوان پورتال های اینترانتی شناخته می شوند معمولاً به منظور تجمیع، انتشار و به اشتراك گذاری اطلاعات و خدمات به پرسنل یك سازمان ایجاد می شوند.
B۲E ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
Knowledge worker portal كه با یك یا مجموعه اهداف مشخص مثلاً فروش یك محصول ایجاد می گردد. این پورتال ها مجموعه ای از محتویات را به منظور پشتیبانی از فرآیند یا فرآیند های مشخصی در اختیار می گذارند. برای مثال یك برنامه تكنسین خودكار ممكن است نیازمند منابعی از برنامه های كاربردی دیگر مثلاً برنامه های تعمیر و نگهداری باشد تا بتواند اطلاعات لازم در زمینه تاریخچه بازبینی و تعمیر، زمان بندی تجهیز و یا قطعات و لوازم مورد نیاز برای تعمیر آن را كسب كند.
● جنبه های كاركردی یك پورتال
اگر چه پورتال ها در انواع و اندازه های متنوعی ساخته می شوند اما ویژگی های محدود و مشخصی هسته اصلی آنها شناخته می شود:
هر پورتال اطلاعات و خدمات را یكجا و در یك محل جمع آوری می كند. هر پورتال می تواند در اندازه لازم برای شخص و یا گروه سازمان درآید. هر پورتال در هر زمان و از هر مكانی قابل دسترس است.
● خدماتی كه به وسیله یك پورتال فراهم می شود:
▪ همكاری (با عنوان خدمات ارتباطی نیز شناخته می شود) و به كاربران اجازه می دهد تا با یكدیگر گپ بزنند، در بحث های گروهی مشاركت داشته باشند، مطالب خود را در اختیار دیگران قرار دهند و...
▪ مدیریت محتوی كه انواع جست وجو ها، رهگیری ها را مدیریت كرده و همچنین قابلیت های خاصی را به منظور استخراج داده ها در اختیار می گذارد.
▪ خدمات شخصی (با عنوان خدمات تراكنشی نیز نام برده می شود) كه كاربران را قادر می سازد تا با دیگر سیستم ها ( مثلاً سیستم های فروشنده و یا نماینده یك محصول) مستقیم و بدون واسطه مرتبط باشند. معمولاً این قابلیت به كاربر امكان می دهد تا برای مثال فعالیت های زیر را انجام دهد:
محصولات یك سازمان را خریداری كند
ملاقات های خود را زمان بندی كند
حساب خود را مشاهده یا تراز كند
در كلاس مورد علاقه خود ثبت نام كند

وحید نقشینه

منبع : روزنامه ایران