حمایت از تولید محتوای فارسی روی وب

مرسوم است که در آغاز هر سال گروه‌ها و اصناف گوناگون جامعه ، شعارها و برنامه‌های خود را برای یک سال پیش رو اعلام می کنند و می‌کوشند با ترسیم فضایی امیدوار کننده ، چشم‌انداز و vision خود برای ماه‌های آینده تشریح کنند. از این رو شایسته‌ است که جامعه کارشناسان ، دست‌اندرکاران ، منتقدان و حامیان صنعت فناوری اطلاعات در ایران نیز همچون سایر اصناف و گروه‌ها برای سال پیش رو یک شعار مناسب انتخاب کنند و بر مبنای آن حرکت‌ها و برنامه‌های خود را مشخص و هماهنگ کنند.
مایلم در آغاز سال جدید ، به عنوان یک عضو کوچک از جامعه اطلاعاتی ایرانی ، پیشنهادی را از طریق این تریبون باارزش ، سایت آی‌تی ایران ، مطرح کنم و نظر علاقه‌مندان و صاحبنظران را جویا شوم.
چنانکه می‌دانید ، در سالی که گذشت با وجود تمام مشکلات سیاسی و اقتصادی عمومی جامعه و همزمان با مشکلات جاری صنعت IT در کشور از جمله اعمال بی‌ضابطه و پر و افت‌وخیز سیاست فیلترینگ و نیز تداوم مشکلات مربوط به زیرساخت‌های ضعیف و یا نارسای شبکه ارتباطی و اطلاعاتی کشور ، جریان تولید محتوای فارسی تحت حمایت جنبش وبلاگ‌نویسی به زبان فارسی همچنان به رشد خود ادامه داد و توانایی‌ها و ضعف های بالقوه خود را نشان داد.
رشد مثبت و قابل توجه این جریان نشان داد که جامعه کاربران فارسی زبان در شبکه اینترنت دارای این پتانسیل قوی و مناسب هستند که با به‌کار انداختن قوه خلاقیت خود ، تولید محتوای فارسی روی وب را به یک واقعیت و یک دستاورد ارزشمند بدل سازند. چه خوب است که این نیروی بالقوه را که چندیست به قعل درآمده و ارزش‌های خود را نشان داده‌است پاس داریم و با پیوستن به این حرکت خود‌جوش آن را به یک فعالیت مدنی جهت‌دار و با برنامه تبدیل کنیم. مقدمه سخن را کوتاه می‌کنم و در چند بند اهمیت و برخی جنبه‌های کلیدی تلاش در جهت عملی ساختن شعار <تولید محتوای فارسی روی وب> را برمی‌شمارم :
۱) پیش از هر چیز بدیهی به نظر می‌رسد که این جنبش دارای بالاترین و نیرومند‌ترین جایگاه برای حفظ و حراست از زبان فارسی در سپیده‌ دم قرن بیست‌ویکم است. طوفان انقلاب فناوری اطلاعات دیریست که سراسر دنیا را درنوردیده و اینک می‌رود که جامعه ایرانی را با همه جنبه‌های سنتی و مدرن خود دربرگیرد. شایسته است پیش از آنکه فضای سایبر مختصات و ویژگی‌های خود را به ما تحمیل کند ، در پدید آمدن همین مختصات مشارکتی فعال داشته باشیم. من عقیده‌ دارم مرحله اول فرآیند ساخت و برپا شدن جامعه اطلاعاتی هنوز به پایان نرسیده و اندک فرصتی برای مشارکت در پایه‌گذاری زیربنای این جامعه باقی مانده‌است.
۲) اکنون به نظر می‌رسد که از یک سو ، نیروی انسانی متخصص لازم برای طراحی و توسعه سیستم‌های نرم‌افزاری تولید محتوای فارسی روی وب به پختگی و مهارت لازم برای پوشش دادن نیازهای آحاد جامعه در فضای سایبر رسیده‌است و از سوی دیگر ، چندی است که اهل قلم و ناشران کتاب و مطبوعات با ابزارهای دیجیتالی هزاره سوم برای اطلاع‌رسانی و سخن‌پراکنی آشتی کرده‌اند و با جنبه‌های گوناگون آن آشنا شده‌اند. این بهترین فرصت برای بهره‌برداری از فرصت‌ها و عملی کردن رویاهاست. تردید ندارم که جامعه متخصصین IT در ایران هم توان لازم برای پشتیبانی از این جنبش را یافته‌اند و هم از رویکرد سایر اقشار جامعه به این نهضت فنی و فرهنگی استقبال خواهند کرد.
۳) شایسته است که نخبگان علمی و فنی جامعه ، خصوصا در صنعت فناوری اطلاعات ، اهمیت و ارزش جنبشی را که بدون دستور و امر حکومتی و کاملا خود‌جوش به وجود آمده‌است را دریابند و با ترسیم خط مشی و آرمان‌ها و اهداف مناسب ، آن را پیش از آنکه دیر شود هدایت و راهبری کنند. لازم است دقت کنیم اگرچه آغاز این حرکت کاملا مردمی و خودجوش صورت شکل گرفته است اما بی‌تردید حمایت علمی ، فنی و معنوی نخبگان مستقل را برای ادامه مسیر نیازمند است چه در غیر این‌صورت همچون سایر پدیده‌های طبیعی اجتماعی فروکش کرده و به انواع ضعف‌ها و نارسایی‌های تکنیکی و محتوایی آلوده خواهد شد. در راس این نارسایی‌ها می‌توان به خطراتی اشاره کرد که از بابت هجوم طبیعی و سرسام‌آور واژگان غیر فارسی پدید آمده‌اند و اینک می‌رود تا تمام هستی این زبان زنده دنیا را در کام خود کشد.
۴) شایسته است تمام مطبوعات مرتبط با کامپیوتر و فناوری اطلاعات در برنامه‌های اصلی خود در سال ۱۳۸۳ جای مناسبی نیز برای پیوستن به جنبش تولید محتوای فارسی درنظرگیرند. این نشریات از یک سو آشنایی کافی با مشکلات و مسائل مربوط به فناوری اطلاعات دارند و از سوی دیگر هم فرهنگ و زبان مخاطب را بهتر می‌شناسند و هم ابزار و توان لازم برای تولید محتوا – این مهمترین و بنیادی‌ترین مشکل صنعت نشر اطلاعات روی وب - را دارند.
این نشریات باید اهمیت جایگاه کلیدی خود در این جریان را دریابند ، سستی و رخوت را به کناری نهند و در این حرکت پیش‌گام باشند. هم‌اکنون سایت‌های فارسی زبان و نوپای بسیاری در اینترنت پدیدآمده‌اند که از بابت مشکلات تولید محتوا در رنجند. اگر این مشکلات تداوم یابد و سایت‌های جدید التاسیس بدون حمایت رها شوند بسیاری از استعداد‌های نهفته و جوان پیش از رسیدن به بلوغ پژمرده خواهند شد. اکنون که ذوق و شوق پیوستن به این جریان بسیاری از جوانان را متوجه خود ساخته است ، هرگونه بی‌محلی و بی‌توجهی به آنان از سوی ناشران مطبوعات خصوصا ناشران مطبوعات کامپیوتری ، معنا و تفسیر دیگری جز سستی ، بی‌برنامگی ، ناتوانی و عدم شناخت کافی نسبت به مقتضیات زمان خود نخواهد داشت.
۵) هم نشریات کامپیوتری و هم سایر مطبوعات ایرانی باید متوجه کمبود‌ها و ضعف‌های سایت‌های فارسی زبانی که مستقلا به تولید محتوای فارسی مشغول شده‌اند ، باشند و با نگاهی به پتانسیل‌ها و امکانات و تجربیات خود از منفعت مادی و معنوی و در عین حال استراتژیکی که در سرمایه‌گذاری برای تولید محتوای مناسب روی وب وجود دارد ، غافل نمانند. بنگاه‌های مطبوعاتی می‌توانند با تغییر ساختار کسب و کار خود ، زیرمجموعه جدیدی در سیستم خود ایجاد کنند که در کنار تولید محتوای عادی مناسب برای چاپ ، همچون یک Content Provider برای جنبش تولید محتوای فارسی در وب عمل کنند و سایت‌های ایرانی را تغذیه نمایند.
۶) خوب است که شرکت‌های ایرانی توسعه دهنده سیستم‌های نرم‌افزاری ، علی‌الخصوص شرکت‌های فعال در زمینه طراحی و برنامه نویسی وب ، در قالب فعالیت‌های تبلیغی مشخص و مدون ، توان و تجربه خود در زمینه تولید محتوای فارسی روی وب را به عموم مردم اعلام نمایند. این حرکت تبلیغی در عین حال می‌تواند خون تازه‌ای به رگ‌های صنعت نرم‌افزار در ایران تزریق کند.
۷) شایسته است که بازیگران عمده صنعت فناوری اطلاعات در ایران در یک حرکت هدفمند و مطالعه شده ، صنعت و صنف میزبانی وب را از این بی‌سامانی و هرج‌ومرج نجات دهند و زیرساخت‌های مناسبی برای دوام و قوام صنعت تولید محتوا روی وب پدید آورند. رقابت‌های کم ارزش و سخیف بر سر فروختن چند مگابایت فضای وب به قیمت چند هزار تومان ، آنهم با پایین‌ترین کیفیت سرویس‌دهی و عدم پاسخگویی و پشتیبانی مناسب ، باید جای خود را به رقابت‌های سازنده بر سر ارائه فضای‌ها کافی روی وب با قیمت‌های کارشناسی و با بهترین قابلیت‌ها دهد. نگذاریم که این صنعت نوپا نیز به بیماری‌های مزمن و تاریخی جامعه و اقتصاد ایرانی دچار شود.

پی‌نوشت:
برای اینکه صحبت‌ها در حد حرف باقی نماند ، شخصا امیدوارم در این حرکت مشارکت داشته باشم. به همین جهت قصد دارم در سال ۸۳ از طریق ارسال مقاله و کمک فنی به سایت‌های مرتبط با فناوری اطلاعات از جمله آی‌تی ایران و نیز چند سایت مرتبط با سایر علائق شخصیم ، وظیفه‌ای که برای خودم می‌شناسم را به انجام برسانم. برای مطالعه جزئیات بیشتر درباره برنامه‌های شخصی من در این زمینه ، یادداشتی را که در همین رابطه در وبلاگم گذاشتم مطالعه کنید.

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات