حفاظت از منابع طبیعی، نیازمند فرهنگ سازی است

جنگل های کردستان بخش بزرگی از جنگل های غرب کشور و زاگرس شمالی را تشکیل می دهد و در حوزه آبریز رودخانه های سیروان و زاب و شهرستان های بانه، مریوان، کامیاران و بخشی از سنندج گسترش دارد.
مساحت جنگل های استان ۳۷۳ هزار و ۳۲۸ هکتار، معادل ۲‎/۵ درصد از جنگل های کشور را شامل می شود و این در حالی است که مساحت رویشگاه های جنگلی استان بالغ بر ۵۰۰ هزار هکتار است که اگر به سطح جنگل های استان، ۱۵ هزار هکتار صنوبرکاری و ۱۴ هزار هکتار گردوکاری و ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار جنگل های دست کاشته نیز اضافه شود، حدود ۱۳‎/۲ درصد سطح استان را جنگل تشکیل می دهد.براساس بررسی های دیرینه شناسی، این جنگل ها حدود ۱۵ هزار سال قدمت دارند و بلوط عنصر اساسی و اصلی این جنگل ها را تشکیل می دهد. از نظر جنگل شناسی، این جنگل ها جزو جنگل های مدیترانه ای مناطق معتدل نیمه مرطوب است.
● پتانسیل های موجود در جنگل های استان
میزان رویش سالیانه درختان در هکتار ۱‎/۲ تا ۱‎/۵ مترمکعب است و بیش از ۱۲ گونه های چوبی در این جنگل ها به چشم می خورد و ارتفاع درختان آن ۱۵ متر است.
● عوامل طبیعی ،عامل اصلی تخریب جنگل ها
مهندس اکرم توفیقی، مدیر کل منابع طبیعی کردستان بجز حریق، عوامل طبیعی ماندن خشکی آب و هوا را از علت های اصلی تخریب جنگل های استان کردستان بیان کرده و تصریح می کند: از آنجا که بیشتر جنگل های استان کردستان در مناطقی قرار دارد که فصل خشک زیاد دارد. بیشتر جنگل ها از خشکی هوا از بین می روند.توفیقی ، مرزی بودن استان کردستان را یکی دیگر از عوامل تخریب جنگل های استان برمی شمرد و می افزاید: انتقال حریق از خاک عراق بر جنگل های استان، عبور قاچاقچیان و افراد و گروه های بی مجوز که آتش روشن می کنند، در تخریب جنگل های استان تأثیرگذار است.
● نگاهی به مراتع استان کردستان
از کل مساحت استان، یک میلیون و۴۰۰ هزار هکتار آن رقمی معادل ۴۹‎/۶ درصد را مراتع با درجات مختلف تشکیل می دهد که حدود ۱‎/۵ درصد سطح مراتع کشور را شامل می شود.این مراتع ییلاقی بوده ومناطق زیر پوشش آن عمدتاً در شمال و جنوب استان قرار گرفته است. نمونه این مراتع در سارال، سرشیو، شاهو و کوهسالان است.از صددرصد مراتع کشور ۱‎/۵ درصد آن در استان کردستان قرار دارد که درحال حاضر ۱۰ میلیون تن علوفه خشک در سال تولید می شود که سهم استان کردستان تولید علوفه در مراتع ۶‎/۲ درصد است.
● گونه های علفی کمیاب و روبه انقراض
ارزش مراتع استان صرفاً شامل تولید علوفه نیست بلکه گونه های علفی کمیاب و بسیار با ارزش به حفظ غنای ژنتیکی در مراتع استان کمک می کند.گل صد تومانی، در روستای چناره شهرستان مریوان، نوعی زعفران وحشی در روستای کنگره قروه، کوه تکروز در شهرستان سقز ، نوعی آلاله در حاشیه دریاچه زریوار و کهربایی در روستای بیانلو بیجار از جمله گونه های علفی کمیاب و رو به انقراض در استان کردستان است.مهندس توفیقی برگزاری طرح های ترویجی برای کشاورزان در آغاز بهار و فصل شخم زدن و در زمان کشت های پاییزه را از جمله اقداماتی برای حفظ مراتع استان بیان می کند.همچنین مدیرکل منابع طبیعی کردستان از ممیزی شدن صددرصد مراتع استان خبر می دهد که مشخصات کیفی، میزان تولید علوفه و بهره برداری از آن مشخص است و به دلیل وجود پروانه های بهره برداری، میزان ورود و خروج دام از مراتع روشن است و هر ساله نقشه فنی طرح های مرتعداری تدوین و اجرا می شود. هر چند سالانه ۶۰۰ میلیون تومان از اعتبارات منابع طبیعی صرف احیای مراتع می شود ولی به دلیل عدم مشارکت مردم در جهت حفظ و احیای منابع طبیعی، این اعتبارات کمکی به این بخش نکرده است.
● منابع آب، گزینه ای دیگر
کردستان به علت شرایط توپوگرافی و وضع اقلیمی خاص خود یکی از مهم ترین قلمروهای تولید آب و آبخیز کشور به شمار می رود، به گونه ای که بخش عمده ای از ۵ حوزه آبریز کشور در آن واقع شده و بامساحت حدود۱‎/۷ درصدی کل کشور، میانگین ریزش های سالانه ۴۶۹ میلی متر را در کنار متوسط ۲۵۰ میلی متر کشوری به خود اختصاص داده است.با توجه به این میزان بارندگی، حجمی در حدود۱۴ میلیارد متر مکعب آب سالانه به صورت نزولات جوی در استان، ریزش می کند که در مقایسه با ۴۱۲ میلیارد متر مکعب بارندگی کشور، ۳‎/۴ درصد را در برمی گیرد.

سعیده احسانی راد

منبع : روزنامه ایران