چرا فرهنگ معین به روز نمی شود؟

انتشارات امیرکبیر می گوید در ۸ سال اخیر تلاش کرده تا با همکاری استادان توانا، ویرایشی تازه از «فرهنگ فارسی محمد معین» منتشر کند. اما مهدخت معین می گوید: برای این کار باید فردی هم مرتبه محمد معین انتخاب شود.
فرهنگ فارسی ۶ جلدی محمد معین چند سالی است در بازار کتاب به صورتهای ناهمگون و آشفته و در قطع های جیبی و رقعی منتشر می شود.
اگرچه ناشر، وارث و وزارت ارشاد اذعان دارند که انتشار این فرهنگ با استناد به قانون مؤلف و مصنف منع قانونی ندارد، اما انتشار فرهنگ جیبی و گزیده معین با قانون مؤلف و مصنف مغایرت دارد. طبق ماده ۱۶ قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان، حقوق مادی پدیدآورنده یک اثر از تاریخ نشر یا عرضه به مدت ۳۰ سال در اختیار پدیدآورنده آن است.
پس از ۳۰ سال ناشر می تواند عین آن اثر را بدون کم و کاست منتشر کند. این در حالی است که فرهنگ های فارسی معین در بازار کتاب این گونه نیستند. در واقع، می توان گفت کپی برابر با اصل نیست.
مهدخت معین در این زمینه گفت: با توجه به گذشت ۳۰ سال از مرگ مؤلف، هر ناشری تنها اجازه چاپ عین اثر را دارد، نه مشابه آن را.
به گفته وی، چاپ فرهنگ جیبی محمد معین غیر قانونی است و ارشاد نباید اجازه چاپ فرهنگ معین را در قطع ها و جلدهای مختلف بدهد.
انتشارات معین در سالهای اخیر فرهنگ فارسی معین را در یک جلد منتشر کرده است. صالح رامسری، مدیر انتشارات معین در این باره گفت: طبق قانون مؤلفان نمی توان هیچ گونه شکایتی از ناشرانی که فرهنگ معین چاپ می کنند، کرد.
از سوی دیگر، محمد ده دشتی، مشاور فرهنگی مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر نیز به همین موازین قانونی اشاره کرده است. ده دشتی گفت: در مورد کسانی که در مورد اثر احساس مسؤولیت نمی کنند و به آن چیزی می افزایند یا از مطالب آن می کاهند، طبق قانون موجود، جایی برای رسیدگی به شکایتی وجود ندارد.
به گفته وی، طبق قانون مرگ مؤلف، بعد از ۳۰ سال، اثر او اثری آزاد محسوب می شود و هر ناشری با هر سلیقه ای می تواند آن را چاپ کند و نه از طرف خانواده و نه از طرف ناشر اول کتاب، هیچ شکایتی نمی تواند صورت بگیرد.
با این حال، مهدخت معین می گوید: برای سر و سامان دادن به انتشار فرهنگ فارسی معین شکایتهایی صورت گرفته ولی هیچ کدام به نتیجه نرسیده اند.
فرهنگ فارسی محمد معین حدود ۵ دهه پیش شکل گرفته است و تحولات ۵ دهه اخیر باعث شده بسیاری از اطلاعات آن به روز نباشد.
صالح رامسری می گوید: تعاریفی که از علوم در فرهنگ فارسی محمد معین ارائه شده مربوط به ۳۰ سال پیش است و این تعاریف نیاز مراجعه کننده را بر طرف نمی کند.
به گفته وی، فرهنگ فارسی محمد معین به روز نیست و باید همچون دیگر فرهنگ های لغت به روز رسانی شود. رامسری واژه «جمعیت» را در این فرهنگ ۶ جلدی مثال می زند. وی می گوید: با مراجعه به این واژه متوجه می شویم اطلاعات جمعیت ۳۰ - ۴۰ سال پیش ایران در زیر این مدخل آمده است.
عبدالکریم جعفری سال ۱۳۲۸ انتشارات امیرکبیر را تأسیس کرد و به گفته خودش دیدن فرهنگ عربی «لاروس» باعث شد تا به فکر انتشار فرهنگی مثل آن باشد.
اما با گذشت ۴۵ سال از انتشار جلد نخست فرهنگ فارسی محمد معین، این فرهنگ همچنان همانی است که روز اول بود.
انتشارات امیرکبیر بعد از گذشت ۴۵ سال می گوید: نسبت به فرهنگ فارسی محمد معین همواره احساس مسؤولیت داشته و به همین خاطر از ۸ سال پیش جلسات متعددی را برای رسیدگی به انتقادها و پیشنهادهایی که نسبت به ویرایش مجدد فرهنگ معین صورت می گرفته، برگزار کرده است.
انتشارات امیرکبیر تاکنون ۲۵ بار فرهنگ فارسی محمد معین را تجدید چاپ کرده و در این سالها نیز ویرایشی تازه از آن ارائه نکرده است.
محمد ده دشتی، مشاور فرهنگی مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر می گوید: سعی انتشارات امیرکبیر در این جلسات ۸ ساله این بوده تا کسی را برای سرویراستاری فرهنگ برگزیند که شایستگی تصحیح این فرهنگ را داشته باشد.
به گفته وی، انتخاب این فرد شایسته اگرچه نقطه قوت فرهنگ فارسی محمد معین است، اما پاشنه آشیل آن شده و نزدیک شدن به آن را سخت کرده است.
اگر چه فرهنگ فارسی محمد معین در این سال ها در خاطره بسیاری از دانشجویان و دانشگاهیان ثابت مانده است؛ اما فرهنگها و واژه نامه ها به آب کری می مانند که با گذشت زمان طعم و بوی خود را از دست می دهند.
مهدخت معین می گوید: فرهنگ فارسی محمد معین اثری ملی است و برای اصلاح آن باید فردی هم مرتبه و یا بهتر از دکتر معین به آن بپردازد تا از شأن و مرتبه اثر کاسته نشود.
انتشارات امیرکبیر در این باره گفته است: تسلط اساتیدی که برای ویرایش فرهنگ فارسی معین دعوت شده اند بر همه آشکار است و آن ها از جانب نخبگان و اهل فن تأیید شده اند.
صالح رامسری نیز می گوید: از طرف خانواده دکتر معین و نیز انتشارات امیرکبیر کوتاهی صورت گرفته است و آشفتگی در مورد فرهنگ معین، مربوط به ساختار فرهنگی ایرانی هاست.
وی می گوید: بعد از ۳۰ سال خانواده دکتر معین می گوید: نباید به این فرهنگ دست زد و کمی متعصبانه عمل می کنند.

منبع : روزنامه قدس