عید سعید قربان برمسلمانان جهان مبارک باد

در هُرم داغ تابستانی در چندهزارسال پیش، زنی سیه چرده و کنیز با کودکی چندماهه در کوههای مکه پناه می گیرد. کودک در هوای گرم و داغ حجاز، عطش ناک می شود و گریه سرمی دهد. مادر پرهیجان و نگران به اطراف می نگرد تا آبی یا نشانی بجوید و کام تشنه دلبندش را سیراب کند. هفت بار فاصله دوکوهستان صفا و مروه را هروله می کند و افسوس که هیچ نمی یابد،جز سراب. مادر نومید و نگران کنار فرزند آرام می گیرد که ناگاه چشمش به آب زلالی می افتد که زیر پای اسماعیلش جریان یافته بود. آری آری یافتن آب به عشق است نه به سعی اما پس از سعی.
سرزمین تفتیده و لم یزرع مکه به مدد آب روانی که از زیر پای اسماعیل جاری شد، بتدریج آبادانی گرفت. ابراهیم خلیل الله آنگاه که در یکصدسالگی باز هم درمعرض آزمون سخت پروردگار قرارگرفت _ و البته روسفید بیرون آمد _ به کار ساختن کعبه شد. اسماعیل هم او را در این راه یاری کرد و اینگونه شد که کهن ترین پرستشگاه جهان ساخته شد. خانه ای ساده برای یاد حضرت دوست و برای آن که راه گم نشود.
قرنها گذشت و مکه رفته رفته پرجمعیت تر شد. مکانی در گذر تردد کاروان های مختلف که در مسیر تجارت خود، چندروزی درآن بیتوته می کردند. اعراب جاهلی در گذر زمان، زمین آسمانی کعبه را پرستشگاه بت های سنگی و چوبی قبایل خود کردند. شگفتا از زمانی که بنای توحید خانه شرک شده بود و سنت ابراهیم و اسماعیل در پای بت های پوشالی دفن.
تاریخ اما در خود آبستن حادثه ای بود. کودکی اُمی در مکه از عبدالله و آمنه چشم برجهان گشود که محمد نام گرفت. او امین ترین شهروند مکه شد و در ۴۰ سالگی به پیامبری مبعوث. او از نسل ابراهیم و اسماعیل بود و دعوی هدایت مردم داشت. رفته رفته با صدق گفته و پایداری در عمل، مردم را به اسلام فراخواند و اینچنین شد که اسلام درکنار کعبه تولدیافت. محمد و یارانش پس از زجر و مشقات فراوان از مکه به مدینه هجرت کرده و در مدینه ساکن شدند. شهری که ۱۳ سال پایگاه آخرین دین توحیدی جهان شد و خاطرات فراوانی را در حافظه تاریخی اش از آن روزهای باشکوه به یاد دارد ؛ از تلاش های پیامبر برای اصلاح تفکرات جاهلی تا جنگ ها و نبردهایی که با کفار درمی گرفت ، از زخم تلخ احد تا طعم شیرین ازدواج فاطمه و علی ، از خانه کوچک آن دو که بزرگتر از همه تاریخ بود ، از حسنین ، از زینب همو که پیامبر انقلاب کربلا شد ، از سلمان فارسی تا ابوذر غفاری و…
آیین شکوهمند حج، جلوه ای از وحدت و کثرت و کثرت در وحدت است. حج یادگار سنت ابراهیمی و نفی همه طاغوت ها و شیاطین است. نفی هرآنچه غیرخدایی است. حج تجلی امت اسلام بدون برتری نژاد، طبقه و مقام و ثروت است. مؤمنان در ایام ذیحجه از سراسر جهان گردهم می آیند تا نه در انزوا و رهبانیت که درجمع از مَنیت ها دور شوند و از خود به سوی خدا حرکت کنند، هرچند که فاصله تا ابدیت است
هرکسی کو دور ماند از اصل خویش
باز جوید روزگار وصل خویش
وقتی لباس احرام به تن می کنی از زرق و برق این دنیا دور می شوی و یاد حشر می افتی. روزی که همه پرده ها فرومی افتد و آدمیان درمحضر او قرار می گیرند.
در طواف کعبه این حجر اسماعیل است که توجهی را بر می انگیزد؛ دیواری کوتاه و هلالی شکل رو به کعبه. آری اینجا مدفن هاجر است کسی که به جرم زن بودن، سیاه بودن و کنیز بودن در تفکر جاهلی پست ترین تلقی می شود و از هرگونه فخری عاری. اینجا خانه خدا دیوار به دیوار خانه یک کنیز شده است. مؤمنان در طواف خانه دوست، مدفن هاجر را نیز طواف می کنند. کسی که از دامان پاکش اسماعیل نیای پیامبر زاده می شود.اجرای مناسک حج در بزرگترین اجتماع عظیم مسلمانان، رویه و طریقی است که حج گزاران به جای می آورند، عمره، تمتع، طواف ، سعی صفا ومروه، وقوف در مشاعر مقدس از جمله عرفات، مشعر و منا، رمی جمرات (سنگ اندازی به نمادهای شیطان) ، تراشیدن سر ، کوتاه کردن موی و ناخن، ذبح چهارپایان و باز هم طواف و سعی صفا و مروه. در این صورت بندی ظاهری اما معانی بی شماری نهفته است.
طواف : نفی ثنویت ، پیمان با خدا همگام با خلق ، سعی صفا ومروه : تلاش و عشق . عرفات: مرحله شناخت. مشعر: محل آگاهی و شعور. منا: سرزمین آرزوها
وقتی حج گزار ضمن اجرای مناسک به کنه و معانی نهفته در آن توجه می کند، فلسفه زندگی و مرگ خویش را می بیند. انسان مسافری است که روزی باید با این جهان خاکی وداع کند. سفر حج به سفر آخرت می ماند. دل کندن از مال ومنال و فرزند. خداحافظی با هر آنچه در تو تعلق دنیوی ایجاد می کند و آغاز سفری بلند و ناشناخته . پوشیدن لباس احرام و طواف برگرد خانه حق، تلاش برای یگانه دیدن جهان و کشتن نفس اماره. در عرفات ابتدا به شناخت می رسی (در روز) و در شب مشعر به آگاهی و سپس در منا به عشق. در واقع حج گزار با تأمل و وقوف های مکررش دوباره در خود تأمل می کند و از شناخت به شعور و از شعور به عشق می رسد. در منا به هوای نفس و شیاطین سنگ می زند و آنها را می راند و دست آخر با ذبح قربانی، هوای نفس وآرزوهای غیرالهی را در خود می کشد.
عید قربان که پس از وقوف در عرفات و مشعر و منا فرا می رسد، عید رهایی از تعلقات است. رهایی از هر آنچه غیرخدایی است. در این روز حج گزار ، اسماعیل وجودش را ، یعنی هر آنچه بدان دلبستگی دنیوی پیدا کرده قربانی می کند تا سبکبال شود.
اجتماع عظیم حج از بعد فردی فرصتی برای خودسازی و از بعد اجتماعی، زمانی برای همنوایی مسلمین با یکدیگر است. مسلمانان اقوام و ملت های مختلف در پرتو فرصت کم نظیر حج از آلام و دردهای یکدیگر آگاه می شوند تا در سایه تعاون و همکاری ، آنها را حل کنند. این گردهمایی بزرگ و بی نظیر فرصت مناسبی است برای اتحاد اسلامی و دفع مقاصد شومی که دشمنان در سر می پرورانند. حج فرصت مغتنمی برای شکوفایی و پویایی امت اسلام در صحنه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است که با توجه به قابلیت های فراوان مسلمانان و کشورهای اسلامی، هرگز از آن استفاده مطلوب نشده است. وقتی در بین مسلمانان آسیا، اروپا، آفریقا و آمریکای لاتین قرار می گیری، بیداری اسلامی را احساس می کنی. احساس می کنی که مسلمانان از خواب تاریخی خود برخاسته اند و رفته رفته به آگاهی اجتماعی لازم و مطلوب می رسند. گویا پس از یک قرن تلاش مسلمانان اجتماعی و روحانیون آگاه شیعه و سنی، رفته رفته امت اسلام بر جایگاه خویش در جهان امروز، فرصت های از دست رفته و مکر و تزویر دشمنان وقوف بیشتری می یابند. اصلاً یکی از فلسفه های وقوف در مشاعر مقدس هم شاید همین باشد. تأمل و خودشناسی درونی و آگاهی از وضعیت اجتماعی سایر هم دینان خود.موسم عید است. روز شادی مسلمانان . روز قبولی در جشن بندگی خداوند. ای مسلمان حج گزار و ای کسی که در شکوهمندترین آیین دینی از زخارف دنیا دور شدی و به او نزدیکتر. ایام حج را نشانه ای از پاکیزگی ، رهایی، آزادگی، آگاهی و معنویت بدان. بدان که زمین سراسر حجی است که تو در آنی و باید با سادگی، وقوف در جهان درون و بیرون و قربانی کردن همه آرزوهای پوچ دنیوی ، خود را برای سفر بزرگ آماده کنی. انسان مسافر چند روزه کاروان زندگی است. سلام بر ابراهیم، سلام بر محمد و سلام بر همه بندگان صالح خداوند

فرح خادم المله، خبرنگار اعزامی «ایران»

منبع : روزنامه ایران