عامل باشید

اساسی ترین عادت «عامل بودن» است. عامل بودن یعنی مسئولیت خود را به عهده گرفتن، ملامت نكردن اوضاع و شرایط یا اشخاص، یا این بهانه كه رفتارتان حاصل شرطی شدن شما است. مردمان موثر «عامل»اند، یعنی «مسئول »اند. در نتیجه، رفتارشان حاصل تصمیم و انتخاب آگاهانه خودشان و مبتنی بر ارزشهاست، نه ثمره اوضاع و شرایط، آنها كه واكنشی مبتنی بر احساس است.
فرض كنید برنامه ریزی كرده اید كه با اعضای خانواده تان به پیك نیك بروید. همه مقدمات را تهیه كرده اید و می دانید می خواهید به كجا بروید، اما ناگهان هوا طوفانی می شود و همه برنامه هایتان را به هم می ریزد.
افراد عامل همواره «هوای درون» خود را حمل می كنند، و هوای درون خویش را به هر كجا كه بروند، همراه می برند، یعنی به شیوه ای سرشار از خلاقیت، پیك نیك خود را در مكان دیگری برگزار می كنند و می كوشند از همان وضعیت، بهترین ثمره را به وجود آورند.
ضد «عامل بودن»، واكنشی بودن است. واكنش این گونه افراد نسبت به وضعیت بالا این است كه: «فایده اش چیست؟ پس از این همه تلاش و برنامه ریزی، همه زحمات ما بر باد رفت.»
طبیعتا این روحیه منفی بر خودشان و همه اعضای خانواده شان نیز تاثیر منفی می گذارد.
در جدول زیر مقایسه زبان افراد عامل و افراد واكنشی را مشاهده می كنید:
●زبان افراد واكنشی
كاری از دستم ساخته نیست.
من این طور هستم.
او واقعا مرا به خشم می آورد.
آنها با این كار موافقت نخواهند كرد.
مجبورم این كار را انجام بدهم.
نمی توانم این كار را انجام بدهم.
من باید این كار را انجام دهم.
اگر می شد این كار را كرد...
مجبورم با آنها بروم.
راه دیگری ندارم.
ای كاش می شد كه...
●زبان افراد عامل
اكنون راه ها و چاره های دیگری پیدا می كنم.
می توانم نگرش متفاوتی را انتخاب كنم.
احساس هایم در اختیار خردم هستند.
می توانم این برنامه را به طرزی موثر معرفی كنم.
پاسخ مناسب را انتخاب خواهم كرد.
می توانم آگاهانه انتخاب كنم.
من ترجیح می دهم این كار را انجام بدهم.
من این كار را خواهم كرد.
انتخاب می كنم كه به آنجا بروم.
اكنون به سایر امكانات می اندیشم.
من آن را به وجود می آورم.
كدام افراد واكنشی نشان می دهد كه می خواهند از زیر مسئولیت شانه خالی كنند. این افراد درواقع می گویند: «من توانایی پاسخگویی ندارم.» كسی كه خود را مسئول نداند، طبیعتا اوضاع و شرایطی را به وجود می آورد كه از باور او حمایت كند، یعنی به پیشگویی هایی می پردازد كه خود را به اثبات می رسانند. در نتیجه، این افراد به طرزی فزاینده احساس قربانی بودن و عدم تسلط می كنند. صفت مشخصه افراد «واكنشی» این است كه همواره در حال ملامت كسی یا چیزی هستند، حتی شاید ستارگان را به باد ملامت بگیرند. مثلا بگویند: «آخر من متولد (فلان ماه) هستم. به این دلیل عجول هستم و عجولانه تصمیم می گیرم. (یا برعكس) به این دلیل انسان نامصممی هستم و نمی توانم تصمیم بگیرم.
وانگهی، در طالع من آمده كه در این ماه نباید تصمیم حیاتی و مهمی بگیرم. در نتیجه تا ماه آینده صبر می كنم تا بتوانم درست قضاوت كنم.» از همه بدتر این كه به شیوه ای رفتار می كنند تا بتوانند باور خود را به اثبات برسانند. حال آن كه انسان عامل فقط ارزش ها و اصولی را انتخاب می كند كه خودش درونا بتواند صحت و اعتبار آنها را تشخیص بدهد و تایید كند.
اكنون ببینید درباره توانایی های انسانی خود چه بینشی دارید. آیا قادرید پاسخ (واكنش) خود را در برابر هر وضعیت (آنچه برایتان رخ می دهد) آگاهانه انتخاب كنید؟ البته كه می توانید!