پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا


روش‌ قیمت‌گذاری‌ برق‌ بر مبنای‌ ساختار صنعت‌ برق‌ کشور


روش‌ قیمت‌گذاری‌ برق‌ بر مبنای‌ ساختار صنعت‌ برق‌ کشور
به‌ لحاظ اهمیت‌ صنعت‌ برق‌ در توسعه‌ اقتصادی‌ و ماهیت‌ ساختاری‌ آن‌، تا سالهای‌اخیر، این‌ بخش‌ عمدت! دولتی‌ بوده‌ و برنامه‌ریزی‌ تولید و قیمتگذاری‌ برق‌ توسط دولت‌ انجام‌می‌گرفته‌ است‌. در سالهای‌ اخیر و از اوایل‌ دهه‌ ۱۳۶۰ که‌ سیاست‌ غالب‌ بر مبنای‌ انتقال‌ ازمالکیت‌ دولتی‌ به‌ آزادسازی‌ اقتصادی‌ استوار بوده‌، صنعت‌ برق‌ را نیز تحت‌ تأثیر قرار داده‌ است‌.عقیده‌ بر این‌ است‌ که‌ با خصوصی‌سازی‌ و با افزایش‌ نقش‌ نیروهای‌ بازار، عملکرد صنعت‌ برق‌بهبود می‌یابد و منجر به‌ هزینه‌های‌ پایین‌تر، نسبت‌ به‌ مالکیت‌ دولتی‌، خواهد گردید. به‌ بیان‌اقتصادی‌، فرضیه‌ این‌ است‌ که‌ صنعت‌ برق‌ دیگر یک‌ انحصار طبیعی‌ نیست‌ و ایجاد رقابت‌ مؤثرامکان‌پذیر است‌. در ضمن‌، افزایش‌ کارایی‌ بخش‌ دولتی‌ دور از دسترس‌ می‌باشد. در این‌ مقاله‌، با استفاده‌ از مباحث‌ اقتصاد خرد و با اندازه‌گیری‌ کارایی‌،این‌ فرضیه‌ موردآزمون‌ قرار گرفته‌ که‌ برای‌ صنعت‌ برق‌ کشور تأیید نگردید. در حالی‌ که‌ در صنعت‌ برق‌ کشور،هنوز صرفه‌جوییهای‌ ناشی‌ از مقیاس‌ و بازده‌ صعودی‌ به‌ مقیاس‌ ملاحظه‌ می‌گردد، مسئله‌ رقابت‌نمی‌تواند کارساز باشد و در شرایط انحصاری‌ می‌توان‌ برق‌ را با هزینه‌ کمتری‌ عرضه‌ نمود.دولت‌ می‌تواند خود تصدی‌ این‌ صنعت‌ انحصاری‌ را ادامه‌ دهد یا اینکه‌ به‌ انحصارگر بخش‌خصوصی‌ واگذار نماید. در حالت‌ دوم‌، به‌ سازمانی‌ مستقل‌ برای‌ تنظیم‌ و تدوین‌ مقررات‌ ونظارت‌ بر انحصارگر خصوصی‌ نیاز مبرم‌ خواهد بود. نظریه‌ اقتصاد خاطر نشان‌ می‌سازد که‌ انحصارگر تمایل‌ دارد تا قیمت‌ کالایش‌ را بالاتر ازهزینه‌ نهایی‌ تولید آن‌ تعیین‌ کند و مقادیر کمتری‌ نسبت‌ به‌ بازار رقابتی‌ کالا عرضه‌ نماید. نظریه‌اقتصاد اضافه‌ می‌نماید وقتی‌ می‌توان‌ انحصارگر را وادار نمود که‌ قیمت‌ کالای‌ خود را برابرهزینه‌ نهایی‌ تولید آن‌ قرار دهد که‌ شواهد بازده‌ ثابت‌ نسبت‌ به‌ مقیاس‌ تولید در آن‌ صنعت‌ تأییدگردد. با اعمال‌ این‌ سیاست‌ در شرایط بازده‌ صعودی‌ نسبت‌ به‌ مقیاس‌، صنعت‌ برق‌ کشور با زیان‌مواجه‌ می‌گردد، و بنابراین‌، فرمول‌ قیمتگذاری‌ دیگری‌ را می‌طلبد. در این‌ مقاله‌، با بررسی‌ ساختار صنعت‌ برق‌ کشور پی‌ به‌ وجود صرفه‌جوییهای‌ ناشی‌ ازمقیاس‌ و بازده‌ صعودی‌ نسبت‌ به‌ مقیاس‌ عوامل‌ تولید برده‌ و با اندازه‌گیری‌ کارایی‌، روش‌
دکتر علی‌ امامی‌میبدی‌
منبع : مجله برنامه و بودجه