رئیس جمهور بعدی روسیه کیست

طبقه متوسط روسیه که درآمد سرانه هر نفر از این طبقه، سالانه ۱۲هزار روبل (معادل حدود ۳۰۰ دلار) است و غالباً چشم به دلارهای غربی دوخته اند، از مصرف گرایی لذت می برد. این طبقه اجتماعی را می توان در کنار صاحبان بزرگ صنایع فلزی و صنعت نفت و گاز روسیه، به اصطلاح نایب السلطنه و به عبارت بهتر پشتیبانان اصلی رئیس جمهور بلامنازع کرملین یعنی «ولادیمیر پوتین» به شمار آورد.
با این حال آمارها نشان از این دارند که محبوبیت پوتین از زمان انتخاب دوباره وی به مقام ریاست جمهوری در سال ۲۰۰۴ بیست درصد کاهش یافته است. وضعیت اصلاحات ساختاری و اجتماعی در روسیه مسئله ای است که بابت آن انتقادهای زیادی به پوتین می شود و از قرار پایانی هم ندارد. با همه اینها به اصطلاح «پدیده پوتین» همچنان زنده است و ادامه دارد. به رغم آنکه نظرسنجی ها حکایت از کاهش علاقه مردم به شرکت در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمان را نشان می دهد، اما این حاکم کرملین همچنان بر اریکه قدرت سوار است و جالب آنکه بر پایه همان نظرسنجی های سری که توسط انستیتوی «لوادا» و در پایان سال ۲۰۰۵ صورت گرفته، در حال حاضر ۳۶ درصد مردم حاضرند بار دیگر پوتین را در مقام ریاست جمهوری روسیه ابقا کنند.
از همین حالا مشخص است که رئیس جمهوری روسیه با چنین طرفدارانی تسلط کاملی بر عرصه سیاسی این کشور دارد و بدین صورت فاصله رقبا با پوتین بیش از اینها است. بر پایه همان نظرسنجی ها حتی دو رقیب اصلی پوتین یعنی «گنادی زیوگانف» رهبر حزب کمونیست و آن سیاستمدار لاف زن و ناسیونالیست یعنی «ولادیمیر ژیرینوفسکی» به ترتیب چهار و سه درصد آرا را به خود اختصاص می دهند. و بدین ترتیب رهبر فعلی کرملین که البته طبق قانون اساسی روسیه نمی تواند برای سومین دور کاندیدای ریاست جمهوری شود، تا پایان این دوره از رقیب و مخالف قدرتمندی برخوردار نیست. اما پوتین واقعاً چگونه به حکومت خود ادامه می دهد، آن هم درست زمانی که نه فقط از سوی دنیای غرب بلکه حتی در جمهوری های کوچک و تقریباً دموکراتیک همسایه روسیه نیز انتقادها به وی شدت می گیرد و وی را متهم به گرایش های اقتدارطلبانه در سیاست و اقتصاد می کنند و علاوه بر آن این اتهام نیز به وی وارد می شود که آزادی مطبوعات را محدود کرده است؟ علاوه بر آن بسیاری از مردم نیز با وجود برخی از پیشرفت های محسوس باز هم از وی نارضایتی دارند. مخالفان پوتین ادعا می کنند که او با برنامه های هدایت شده فرستنده های دولتی روسیه، تلاش دارد تا هرچه بیشتر به شست وشوی مغزی مردم بپردازد. اما با همه این مسائل نمی توان منکر این شد که شخصیت پوتین این قدرت را دارد که تا مدت ها تاثیر خود را روی اکثریت مردم بگذارد. انرژی و قدرت اراده فوق العاده، همواره از برجسته ترین ویژگی های رئیس جمهور فعلی روسیه به شمار می آید. گرچه که شاید پوتین دیگر در ذهن اکثریت مردم آن قهرمان جوان و جذاب دور اول ریاست جمهوری اش نباشد اما به عقیده بسیاری از کارشناسان او سمبل و به اصطلاح تضمینی برای یکپارچگی و انسجام روسیه به شمار می رود. «والری گنیودورف» رئیس انستیتوی افکارسنجی «وزیوم» عقیده دارد: «پوتین برای اکثر مردم روسیه فاکتوری برای ثبات و پایداری است، شخصیتی که چهره روشن قدرت وی به مانند چهره تاریک و منفی آن بر همه آشکار و معلوم است.» اشتباهات و جهت گیری های نادرست در سیاست خارجی و وضعیت نه چندان خوب اجتماعی، گرایش روزافزون به غرب در میان جمهوری های مستقل مشترک المنافع در کنار مسئولان نالایق و توطئه های خارجی، همه و همه مسائلی هستند که دولت پوتین را تضعیف می کند. با این حال تصویر این رئیس جمهور مقتدر در ذهن بسیاری از مردم روسیه همچنان ثابت مانده است و او می تواند موفقیت های بیشتری را در کارنامه خود ثبت کند. همزمان حاکم فعلی کرملین می تواند روی این مسئله حساب کند که غالب طرفدارانش مسائل مورد انتقاد غربی ها را کاملاً از زاویه ای دیگر ببینند، به عنوان مثال همین مناقشه اخیر با اوکراین بر سر قیمت گاز. به رغم همه انتقادهایی که در غرب بر علیه پوتین در این مورد شکل گرفت، هموطنان وی قاطعانه پشت سر او ایستادند. افزون بر آن اکثریت مردم روسیه که هنوز اوکراین را جزیی از خاک کشور خود دانسته و استقلال این کشور را باور ندارند، کاملاً موافق به کارگیری اقدامات تنبیهی بر علیه این کشور هستند و ظاهراً این قبیل اقدامات با خواست های ملی گرایانه این مردم کاملاً تطابق دارد. از طرف دیگر ظاهراً این اکثریت قوی آماده اند تا به نفع این تزار عصر جدید و به نفع امنیت و ثبات، از اصلاح طلبان روی بگردانند و از آزادی های دموکراتیک و در صورت امکان از آزادی سفر به خارج از کشور هم چشم پوشی کنند. این ثبات و پایداری نسبی _ حتی اگر بر پایه نوعی اقتدارگرایی بنا شده باشد _ از دید مردم روسیه بخشی مهم از کیفیت زندگی است. خواست عمومی روس ها برای آرامش و زیرساخت هایی پایدار، پس از ناآرامی های دهه نود و آن درگیری های مسلحانه در پایتخت و آن حملات تروریستی در قفقاز شمالی و حتی مسکو و پس از بحران های پی در پی اقتصادی و پولی، امری کاملاً قابل درک به شمار می آید. و اگر در چنین وضعیتی پوتین به عنوان واکنشی به این مسائل درصدد تقویت و تجدید قدرت و سمت خود باشد، این عمل از نظر مردم روسیه به عنوان کاری لازم و ضروری به شمار خواهد آمد. بر اساس نظرسنجی های انجام گرفته، ۴۸ درصد روس ها نسبت به ادامه اصلاحات، البته اصلاحاتی که دولت در آن نقش اصلی را ایفا کند، نظر مثبت دارند و تنها ده درصد مردم روسیه خواهان دخالت کمتر دولت بوده اند. وقتی اکثر مردم بر این باور باشند که بخش اعظم گرفتاری های روسیه در دهه قبل به خاطر دموکراسی زیاد بوده است، تعجبی ندارد که حال رئیس جمهور روسیه خواهان رویگردانی از دموکراسی است و از آنجایی که بسیاری از مسئولان و دست اندرکاران پیش از روی کار آمدن پوتین، غرق در فساد و مرتبط با جنایت های سازمان یافته بوده اند، پرزیدنت پوتین این امکان را دارد تا قدرت مطلق را خود در دست داشته و همه مسئولان از سوی وی تعیین گردند. ناگفته نماند که انگیزه پوتین برای تمرکز هر چه بیشتر تصمیم گیری ها در داخل دولت، تنها به دلیل عطش قدرت نیست. بلکه این عدم اعتماد عمومی به نهادهای دموکراتیک، سازمان های اجتماعی و احزاب و بنگاه های اقتصادی است که خواه ناخواه قدرت مطلق در روسیه را در اختیار پوتین می گذارد. طبق همان نظرسنجی ها، تقریباً ۵۷ درصد مردم روسیه عقیده دارند که قدرت مطلقه پوتین در مجموع برای کشورشان فوایدی دارد و شاید به همین دلیل است که مثلاً رئیس کارخانه معروف اتومبیل «لادا» به همان شغل دولتی سابق خود بازمی گردد، زیرا می داند که روسای بخش خصوصی در میان دوسوم مردم روسیه هیچ جایگاهی ندارند. از دید ناظران غربی، پوتین این مهارت را دارد که تصویر خود به عنوان یک عملگرای مستقر در کرملین را به خوبی تصحیح کند. هر گاه کسی به عنوان میهمان وارد کرملین می شود، پوتین خیلی زود حال و هوای جلسه را از تشریفات خشک و قراردادی بیرون آورده و کاملاً دوستانه رفتار می کند و اگر آن میهمان آلمانی زبان باشد، تسلط عالی خود به زبان آلمانی را به نمایش می گذارد. پوتین برخلاف ظاهرش، آدمی مودب و اهل طنز و شوخی است و صدایی نرم و آرام دارد. او این توانایی را دارد تا آن تصویر رنگ و لعاب داده شده از خود را، با تنها یک ملاقات شخصی از دید طرف مقابل پاک کند و بر میهمانان تاثیر زیادی بگذارد. از قرار معلوم ولادیمیر پوتین از آن دسته افرادی است که به صورت ذاتی می داند چطور باید در نظر طرف مقابلش خود را جذاب و دوست داشتنی نشان دهد. این استعداد ذاتی در وعده و وعیدهای او نیز پیداست به خصوص زمانی که از باورش به انتخابی بودن مقامات و لزوم سرمایه گذاری خارجی در صنایع کلیدی روسیه می گوید. با همه اینها همه این ادعاها و اظهارات پوتین و اعضای دولتش پس از اتمام هر ملاقات رسمی، از سوی وی به فراموشی سپرده می شود.
منبع: دی ولت


مانفرد کویرینگ
ترجمه : محمدعلی فیروزآبادی

منبع : روزنامه شرق