افسردگی، کوچک و بزرگ نمی‌شناسد

دل‌ها کز می‌کنند به سمتی ناخوشایند؛ باری را بر خود حس می‌کنند سخت و ناخرام. بن‌بست‌های پی‌درپی، روح‌ها را به اصطکاکی سخت وا می‌دارند. شکننده می‌شوند و متزلزل. در اندرون پیچیدگی‌ها گم می‌شوند. تفکرات تیره می‌تازند تا روح‌ها را در حصاری از خستگی و درماندگی رها سازند. یأس، ناامیدی، پرخاشگری، بی‌رمقی، بی‌میلی، سرخوردگی و... محصولات این خرامشگاه تیره و تار هستند تا انسان امروز را منزوی‌تر از پیش سازند. آماج این حملات، کوچک و بزرگ نمی‌شناسد که همه، در این هیاهو اگر لرزان باشند گیر می‌افتند و نامصون. همه اینها، در یک کلمه جمع می‌شوند؛ افسردگی. اما این، چه هیولائی است که مردمان تکنولوژی‌زده امروز را در خود به چالش کشانده است؟ عوامل ایجاد کننده افسردگی در نظر دکتر محسن اعتماد‌زاده، روانپزشک به دو دسته افسردگی واکنشی و افسردگی آندروژن (ارثی) تفکیک می‌شود. او می‌گوید: انسان به شکل طبیعی در برابر وقایع ناکامی‌ها و ناامیدی‌ها عکس‌العمل نشان می‌دهد به‌طوری‌که خلق و خوی فرد در این شرایط تغییر می‌یابد.وی می‌افزاید: هر عکس‌العمل و تغییر شدید خلقی را نمی‌توان در جرگه افسردگی جای داد، بلکه در تحقق و بروز افسردگی واکنشی، شدت عکس‌العمل نقش قابل توجهی دارد.
کودکان و افسردگی
شاید برخی با خود بگویند که کودکان چطور ممکن است افسرده شوند و به این امر هم اذعان داشته باشند که افسردگی در کودکان بی‌معناست. اما واقعیتش این است که کودکان هم ممکن است در معرض افسردگی قرار گیرند. دکتر آنجلینا مارکز، متخصص بهداشت خانواده در سوئد در مورد عوامل افسرده کردن کودکان می‌گوید: عموماً بحث و جدال بین والدین و جدائی آنها، دور شدن ناگهانی از دوستان براثر تغییر منزل یا مدرسه، تحت مراقبت قرار گرفتن بیش از توان کودک و امتحان مدرسه، همگی عوامل هستند که در افسردگی کودکان بسیار تأثیرگذارند. در ضمن، سپری شدن تعطیلات برخلاف میل کودک، تأثیر ناخوشایندی در روحیه وی خواهد داشت.دکتر مارکز، در خصوص عوامل جلوگیری از افسرده شدن کودک معتقد است: مهمترین نکته این است که باید سعی کرد در هیچ موردی فشار بیش از توان کودک به او اعمال نشود. به یاد داشته باشیم که کوچکترین رفتار ناخوشایند پدر و مادر تا مدت‌ها در روحیه کودک تأثیر نامطلوب می‌گذارد. همچنین، باید طوری با وی رفتار کرد که چگونگی کنار آمدن با موقعیت‌های سخت زندگی را یاد بگیرد.وی همچنین می‌افزاید: استقلال را از سنین پائین با رفتارتان به کودک بیاموزید، در همه مسائل مربوط به او واقع‌گرا باشید و دورادور در موقعیت‌های مختلف مراقب مراقب او باشید؛ همچنین باید دانست چگونگی روحیه کودک و رفتار او در جمع بازتاب رفتارهای خانوادگی است. پس والدین باید در همه حال این نکته را به یاد داشته باشند و با همسرانشان به‌گونه‌ای برخورد کنند که کودک احترام و عشق متقابل را بیاموزد و در نهایت ذکر این نکته الزامی است که هم‌اکنون از هر صد کودک دنیا یکی افسرده است.
افسردگی در زنان و جوانان
در طیف‌های دیگری از افراد جامعه زنان و جوانان به ترتیب بیشترین آمار مبتلایان به افسردگی را تشکیل می‌دهند که در این میان گفته می‌شود زنان بیشترین میزان افسردگی را داشته‌اند به‌طوری که افسردگی آنها دو برابر افسردگی مردان است.جواد بهادرخان، کارشناس بهداشت‌روان، در این زمینه می‌گوید: مهمترین دلیل ابتلای بیشتر زنان به اختلالات روحی درگیری آنان و گیجی نقش است.این مشاور خانواده افزود: این بدان معناست که زنان با توجه به اینکه همزمان متحمل ایفای دو نقش (حضور در اجتماع و منزل با نقش محوری به‌عنوان مادر) می‌شوند و با توجه به اشتراکات انسانی‌شان با مردان توقع امتیازات برابر با مردان در آنها رشد می‌کند.بهادرخان افزود: با توجه به اینکه فرهنگ چامعه ظرفیت پذیرش این اشتراکات انسانی میان مرد و زن را ندارد بنابراین توقع آنان در این شرایط تحقق نمی‌یابد و در نتیجه زنان نسبت به دیگر اقشار جامعه بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری روحی قرار می‌گیرند. او از جمله مهمترین دلایل افزایش اختلالات روحی و روانی در بین جوانان و زنان را داشتن تفکرات نسبت به آینده از نظر شغل، ازدواج و تحصیل دانست، بهادرخان همچنین اظهار داشت: افزایش ارتباطات و دستیابی جوانا به ماهواره و اینترنت توقعاتی را ایجاد کرده است که هر چند در بعضی موارد به‌جا است اما شرایط تحقق آنها در جامعه موجود نیست و همین امر موجب ناامیدی، انزواطلبی و در نهایت ابتلا به افسردگی می‌گردد.
سالمندان و افسردگی
سالمندان در برابر ناکامی‌ها، مشکلات و آسیب‌های اجتماعی امکان افسرده شدن می‌یابند. دکتر مجید صادقی، روانپزشک می‌گوید: سالمند نیز مانند هر فرد دیگری ممکن است دچار افسردگی شود و یکی از عوامل مؤثر در افسردگی سالمندان، عوامل بیولوژیک بدن و ایجاد تغییرات پیری در مغز است و براساس تحقیقات انجام شده سالمندان به‌طور متوسط روزی ۶ نوع دارو مصرف می‌کنند که تداخل و تأثیرات این داروها در فرد سالمند ایجاد افسردگی کند.وی می‌افزاید: عوامل روانشناختی یا همان احساس پیر بودن و ناکارآمد بودن نیز می‌تواند ایجاد افسردگی کند. همچنین سالمندان در معرض از دست دادن افراد متعددی از دوستان و آشنایان قرار دارند که این خود باعث افسردگی می‌شود.دکتر صادقی در خصوص بروز افسردگی در سالمندان می‌گوید: یک‌سری علائم افسردگی از قبیل احساس اندوه، لذت نبردن از مسائل روزمره، اشتغال ذهنی به مرگ و اختلالات خواب و اشتها (چه به‌صورت افزایش و چه در جهت کاهش) علائمی هستند که در تمام افسردگی‌ها مشترکند اما آنچه که به‌صورت مشخصه در سالمندان بروز می‌کند، اختلالات حافظه و عدم شناخت اطرافیان و عدم تمرکز است.این در حالی است که ۱۷ درصد جمعیت سال ۲۰۲۰ را سالمندان تشکیل خواهند داد. بسیاری از سالمندان فکر می‌کنند افسردگی ویژگی طبیعی دوره سالمندی است و از اینکه به آنها برچسب افسرده زده می‌شود، احساس نگرانی می‌کنند، به‌گونه‌ای که خود را به خاطر بیماری‌شان سرزنش کرده و از اینکه از دیگران کمک بخواهند خجالت می‌کشند.در حالی‌که افسردگی به‌عنوان یک بیماری شایع در اغلب جوامع رخنه کرده است اما این بیماری، در جوامعی بیشتر نمودار می‌شود که شهروندان آن از عدم برنامه‌ریزی‌های مطلوب در دوران‌های مختلف زندگی توسط دولت‌های مزبور، رنج برده و دچار پریشانی‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، تفریحی، سیاسی و... می‌شوند. در شرایطی که افسردگی ساکنان یک سرزمین افزایش پیدا می‌کند به مراتب آهنگ امید به زندگی و امید آینده سیاسی کشور کاهش می‌یابد. این است که سرزندگی و نشاط در مردمان یک سرزمین نقش عمده‌ای در توسعه آن ایفا می‌کند.
یوسف بهمن‌آبادی

منبع : روزنامه اعتماد