روش استفاده از مطالب روانشناسی

ما چه بخواهیم چه نخواهیم، تا حدودی مصرف کننده مطالب روانشناسی هستیم. تقریبا هر روز گزارش های تازه ای درباره یافته های جدید روانشناسی در تلویزیون، رادیو و روزنامه ها منتشر می شود و اکثر مجلات خانوادگی را که ورق بزنید حاوی آزمون های روانشناسی یا مقالاتی درباره راه های مقابله با افسردگی، اضطراب، استرس و هراس و... بر اساس آخرین پژوهش های روانشناسی است. اما چگونه باید تشخیص داد که این مطالب از اعتبار علمی برخوردار هستند یا نه؟ برای استفاده هوشمندانه از مطالب روانشناسی باید چگونگی ارزیابی گزارش هایی را که از پژوهش های روانشناسی منتشر می شود، یاد بگیریم. با درک چگونگی تشخیص اطلاعات قابل اعتماد و با ارزش، ما بصورت مصرف کننده آگاه مطالب روانشناسی درمی آئیم. این مطلب به شما راه های این ارزیابی را نشان می دهد و کمک می کند که بتوانید مطالب معتبر را از نامعتبر تشخیص بدهید.
۱) منبع مقاله را در نظر بگیرید:
هرگاه در رسانه های عمومی، مطلبی درباره یافته های پژوهش های روانشناسی خواندید یا شنیدید، همیشه باید منبع اصلی اطلاعات را در نظر بگیرید. مطالعات منتشر شده در مجلات علمی و حرفه ای روانشناسی، فرآیند بررسی دقیقی را طی کرده اند. این مطالعات معمولا توسط یک یا چند پژوهشگر صاحب صلاحیت علمی صورت گرفته اند و معمولا از سوی یک مرکز، بیمارستان یا سازمان آموزشی و پژوهشی پشتیبانی شده اند. ویراستاران علمی مجله نیز آن ها را خوانده و تایید کرده اند. یعنی روانشناسان دیگری که در روش های پژوهشی و آماری مهارت دارند، قبل از چاپ شدن مطلب، آن را بررسی کرده اند. دلیل دیگری که برای در نظر گرفتن منبع وجود دارد اینست که در بسیاری از گزارش هایی که در مجلات معمولی چاپ می شوند، عناصر کلیدی یافته های پژوهشی یا غلط تعبیر می شوند و یا به دقت توضیح داده نمی شوند. نویسندگان و گزارشگرانی که فاقد تجربه در روش های پژوهشی هستند ممکن است بطور دقیق متوجه نشوند که مطالعه چگونه صورت گرفته و تاثیرات احتمالی نتایج پژوهشی چیست. بنابراین با مطالعه اصل مقاله، درک کامل تر و بهتری از معنی یافته های پژوهشی کسب خواهید کرد.
۲) شک کردن به ادعاهای عجیب و غریب و غیرمنتظره:
به هنگام ارزیابی و بررسی هر نوع اطلاعات علمی، هیچگاه «شک کردن» را فراموش نکنید. خصوصا به ادعاها یا یافته هایی که احساسی یا غیرواقعی به نظر می رسند، شک کنید. گزارشگران ممکن است روی عناصر خاصی از مطالعه تمرکز کنند و از اطلاعات مهمی که برای درک نتایج پژوهش ضرورت دارند غافل بمانند. خطر دیگری که وجود دارد اینست که ادعاها و اظهارات پژوهشگران ممکن است خارج از بافت و متن مورد نظر مورد استفاده قرار گیرد به نحوی که کاملا مغایر با نتایج اصلی مطالعه باشد.
۳) ارزیابی روش های پژوهش:
برای آنکه مصرف کننده هوشمند مطالب روانشناسی باشید، درک برخی از پایه های یک پژوهش روانشناسی ضرورت دارد. عناصری نظیر تعاریف عملیاتی، نمونه گیری تصادفی و طراحی پژوهش، برای درک نتایج نهایی یک مطالعه، اهمیت دارند. برای مثال، یک مطالعه خاص ممکن است فقط افراد خاصی از یک جمعیت را در نظر گیرد و یا تعریف خاصی از یک موضوع بخصوص را مورد نظر قرار دهد. هر دوی این عوامل می توانند در اینکه یافته های پژوهشی برای کل جامعه چه معنی می دهند و چگونه نتایج را می توان برای درک بهتر یک پدیده روانشناسانه بکار بست، اهمیت داشته باشند.
۴) تشخیص داستان ها از واقعیت ها:
به داستان ها یا گزارش هایی که برای پشتیبانی از یک ادعا ارائه می شوند زیاد بها» ندهید. اینکه گروه کوچکی از افراد به نتیجه گیری مشابهی دست یافته اند بدین معنی نیست که کل جامعه دیدگاه مشترکی با آنان داشته باشد. پژوهش های علمی از نمونه گیری تصادفی و سایر روش های پژوهشی استفاده می کنند تا بتوانند نتایج مطالعه را به کل جمعیت تعمیم دهند. هر گزارشی با این توجیه که «این در مورد من صدق می کند پس برای بقیه هم باید صادق باشد»، باید با دیده شک و تردید نگریسته شود.
۵) ببینید سرمایه گذاری برای این پژوهش از سوی چه کسی یا سازمانی صورت گرفته است:
برای ارزیابی پژوهش های روانشناسی، در نظر گرفتن این که پشتیبان مالی انجام مطالعه چه کسی یا سازمانی بوده است نیز اهمیت دارد. سرمایه گذاری ممکن است از منابع مختلف نظیر بنگاه های دولتی، گروه های غیرانتفاعی و یا سازمان های بزرگ صورت گرفته باشد. هنگامی که نتایج یک مطالعه کاملا در جهت منافع و برنامه های سازمانی باشد که هدفش فروش محصولات یا متقاعد کردن مردم به داشتن یک دیدگاه مشترک است، برخورد محتاطانه ای با آن داشته باشید. هرچند این گونه سرمایه گذاری لزوما به معنی بی اعتبار بودن نتایج مطالعه نیست اما شما باید همواره مطمئن باشید که مطالعه، جهت گیری خاصی نداشته و بطور علمی و بی طرفانه صورت گرفته باشد.
۶) توجه داشته باشید که ارتباط داشتن به معنی رابطه علت و معلولی نیست:
در بسیاری از گزارش های پژوهش های علمی که در مجلات معمولی به چاپ می رسند، یکراست به سراغ نتیجه گیری ها رفته و رابطه علت و معلولی بین متغیرها برقرار می سازند. در صورتی که رابطه بین دو متغیر، لزوما بدین معنی نیست که تغییر در یکی، باعث تغییر در دیگری می شود. در اغلب موارد رابطه علت و معلولی بین متغیرها وجود ندارد. معمولا در پژوهش های علمی عباراتی وجود دارد، نظیر «پژوهشگران موفق به کشف ارتباطی بین...»، «پژوهش ها نشانگر ارتباطی بین...» یا «به نظر می رسد ارتباطی وجود داشته باشد بین...» روزنامه ها، مجلات، کتاب ها و منابع اینترنتی پر از اطلاعاتی درباره آخرین یافته های پژوهشی در زمینه روانشناسی هستند. به منظور تعیین میزان قابل اعتماد بودن این گزارش ها، دانستن چگونگی ارزیابی آن ها اهیمت دارد. بهترین راه برای کسب اطلاعات صحیح، مراجعه به نسخه اصلی مطالعه است اما چنانچه این کار امکان پذیر نباشد باید عقل سلیم علمی خود را بکار گیرید. مواظب ادعاهای احساساتی و غیرمنطقی، نتیجه گیری های اشتباه از ارتباط بین متغیرها و... باشید و هیچگاه فراموش نکنید که به هنگام ارزیابی هر گزارش علمی، شک داشتن جز» قواعد کار است.

منبع : روزنامه ابتکار