فیلترینگ بی‌قاعده ، دشمن اینترنت ایرانی

در سالهای گذشته و زمانی که بحث فیلتر کردن اینترنت از طرف دولت مطرح شد دلایلی مبتنی بر وجود سایتها و تصاویر غیر اخلاقی در وب و لزوم کنترل دسترسی جوانان به اینترنت مطرح بود و در پاسخ به نگرانیها و پیامدهای احتمالی برخی از مسئولین به صراحت به عدم فیلترینگ سایتهای سیاسی و خبری اشاره داشتند.اما دور از انتظار نبود و البته چه زود اثبات شد که مهمترین و نخستین قربانیان سایتهای سیاسی بودند و این نه فقط شامل سایتهای اصلی گروهکها و سازمانهای مخالف نظام بلکه سایتهای خبری پربیینده نیز شامل شد.
حلقه محاصره هر روز تنگ تر میشود ابتدا سایتهای حاوی تصاویر و مطالب غیر اخلاقی ، بعد سایتهای سیاسی و خبری و در نهایت سایتهای دوست یابی و حتی سایتهای شبکه های اجتماعی نیز به فهرست سایتهای مضر اضافه شده اند.اگر در ابتدا این مسئولیت بر عهده تامین کنندگان نقاط تماس و ICP بود بعدها ISP ها نیز مسئول اجرای فیلترینگ شدند و البته در این میان نبرد سختی نیز با سایتهای ضد فیلتر آغاز شد بطوریکه گاهی از زمان معرفی یک ضد فیلتر تا زمان فیلتر شدن آن کمتر از دو روز سپری می شود.
این اواخر نیز با شکست فیلترینگ ایرانی از پراکسیها محدودیتها شکل جدی تری پیدا کرده و حتی بسیاری از پورتها و IP ها بسته شده اند و چندین شرکت نیز به فکر خرید سیستمهای فیلترینگ قوی تر برای مبارزه با تمامی روشهای عبور از فیلتر افتاده اند.من براستی نمی توانم این حرص و رقابت شرکتهای سرویس دهنده اینترنت را برای محدود کردن کاربران خود درک کنم .
بسیاری از سرویس دهندگان خصوصی حتی پا را از محدوده فیلترینگ شبکه اینترنت دولتی نیز فراتر گذاشته اند و روشهای بیشتری را برای ایجاد محدودیها اعمال میکنند.یکی از نگرانیهای اهل فن در همان ابتدای کار نحوه تصمیم گیری و سیاست گذاری در مورد فیلترینگ بود که به نظر میرسید حداقل این نگرانی با در نظر گرفتن کمیته خاصی برای تصمیم گیری برطرف شود اما زمان نشان داد که این راه حل نیز خالی از اشکال نیست. در بسیاری از موارد تشخیص و فیلتر کردن سایتها بر عهده خود ICP و یا ISP میباشد.
در عین حال مواردی مثل فیلتر کردن سایت اورکات ثابت کرد که تصمیم گیرندگان می تواند از بخشهای مختلفی از حکومت باشند و حتی در عین مخالف کمیته خاص باز هم فیلتر کردن سایتها ادامه داشت.با جدی شدن فیلترینگ هر روز بر جنبه های آزار دهنده آن افزوده میشود از طرفی سرعت دسترسی به وب با وجود کنترلهای چندگانه کندتر شده است و از طرفی بی قاعدگی در تصمیم گیری و فیلترینگ دسترسی کاربران را حتی به بخشهای خوب وب نیز سخت میکند.
تنها کافیست از چند ISP کارت اینترنت تهیه کنید و وضعیت فیلترینگ را در آنها بررسی کند. با توجه به ISP و بخصوص با توجه به ICP شاهد شکل منحصر به فردی از فیلترینگ خواهید بود.گویی هر شرکت ساز خود را می نوازد.در بسیاری از شبکه ها دسترسی به سایتهایی چون برخی سایتهای آماری، تبلیغاتی و گاهی حتی برخی موتورهای جستجوی ممنوع است.
در بسیاری از شبکه ها فیلترینگ بر کلمات جستجو شده در موتورهای جستجو نیز اعمال میشود و این درحالی در برخی از شبکه های دولتی اینچنین نیست.در این میان دسترسی سایتهای مهمی نیز به خاطر این شیوه فیلترینگ مسدود شده اند برای مثال سایت Overture.com و یا بخشی از آن مانند Content.Overture.com در بسیاری از شبکه های پایتخت مسدود است جالب آنکه این شبکه ها عموما توجهی به نوع مشکلات پیش آمده ندارند و تجربه شخصی من در چندین مورد نشان داده است که تنها با پیگیری ممتد تلفنی و چند روزه میتوان مشکل عدم دسترسی به سایتی را که اشتباه فیلتر شده را برطرف کرد و میتوانید حدس بزنید که اینکار در مورد صدها سایت و در چندین شبکه چقدر سخت خواهد بود.
در این میان شرکتهای سرویس دهنده حتی به سایتهای شناسنامه دار ایرانی نیز رحم نمیکنند و عمدا یا سهوا آنها را فیلتر میکنند و اگر مدیر سایت متوجه شود که باید با پیگری تلفنی مشکل را برطرف کند و گرنه ممکن است تا ابد از کاربران آن شرکت خاص محروم بماند و باز تجربه شخصی نگارنده در تماس با مدیران شبکه ای که دسترسی به سایتی ایرانی را به اشتباه مسدود کرده اند دریافت پاسخهایی چون از بالا دستور داده اند میباشد و وقتی ثابت میکنید که اصولا سایت مذکور شامل بی مهری مسئولان نیست و پس چند روز تماس و پیگیری در آخر با گذشتن منتی فراوان مشکل را حل میکنند. گویی در حق ما لطف کرده اند.فیلترینگ اینترنت هر روز شدید تر و دسترسی آزاد به وب سخت تر می شود.از همه آزار دهنده تر این بی قاعدگی و آشفتگی حاکم بر آن است.
به عنوان سرمایه گذار یا یک متخصص اگر تاسیس یک سایت خبری، شبکه اجتماعی یا حتی سرویس وبلاگ را در نظر داشته باشید باید اینرا بپذیرید که ممکن است سایت شما به دائقه چند مدیر شبکه خصوصی خوش نیاید و از کاربران آنها محروم شوید و باید بدانید که هیچ کس پاسخگو نیست . اگر برای سایت خود میلیونها تومان نیز خرج کنید و اگر حتی یک روز مشکل در دسترسی کاربران به سایت شما هزاران تومان ضرر به همراه داشته باشد باید بدانید که هیچ کس پاسخگوی ضرر و سرمایه از دست داده شما نیست.بسیاری از ما خوب می دانیم که حتی یک هفته عدم دسترسی به یک سایت آنهم از طرف یک ICP بزرگ تا چه میزان میتواند از کاربران یک سایت و برای بلند مدت بکاهد اما ایکاش آن مسئولینی که دم از سرمایه گذاری در IT می زنند نیز آنرا درک کنند.
خواسته بزرگی نیست که بخواهیم این فیلترینگ چه منصفانه و چه غیر منصفانه از مرکزی مسئولیت پذیر و صد البته بصورت متمرکز اعمال شود و یاز خواسته ای دور از عدالت نیست که بخواهیم شرکتها، سرویس دهندگان و مسئولین درباره ضررهای فیلترینگ های اشتباهی و سهوی سایتها پاسخگو باشند.
فهرستهای محرمانه ، سپردن مسئولیت فیلتر به ICP و ISP و جاهایی که اصولا در بعد فنی میتوانند مسئولیت پذیر باشند و نه در بعد تشخیص سالم بودن یا مضر بودن سایتها و عدم پاسخگویی و گزارشات روشن قطعا از نقضهای سیاستهای نظام در مورد اینترنت است و قطعا روشن شدن مشکلات و سعی در برطرف کردن آنها کمک بزرگی به جریان آزاد اطلاعات و سرمایه گذاری در وب فارسی است.
نویسنده: علیرضا شیرازی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی تخصصی فن‌آوری اطلاعات