کمک‌های اولیه و اهمیت آن در حوادث رانندگی

یکی از عمومی‌ترین دلا‌یل مرگ قربانیان تصادفات جاده‌ای، آنوکسیا یعنی ناتوانی در تامین اکسیژن به دلیل بسته شدن مجاری تنفسی است. ( به‌طور متوسط کمتر از چهاردقیقه پس از انسداد مجاری تنفسی، مرگ اتفاق می‌افتد.) زمان معمولی برای رسیدن آمبولا‌نس به محل حادثه، حتی در مناطقی که دارای امکانات عالی امدادی هستند،۱۰ دقیقه است و اگر در طول این مدت اقدامات اولیه برای بازگشت تنفس مجروحان انجام نشود، بسیاری از آنان خواهند مرد. به‌همین دلیل استفاده از تکنیک‌های کمک‌های اولیه، به‌ویژه با روش‌های صحیح تا رسیدن تیم‌های اورژانس پزشکی، معنایی بین مرگ و زندگی برای قربانی حادثه دارد.
بررسی‌های پزشکی نشان می‌دهد که بعد از یک تصادف، ساعات طلا‌یی برای مجروحان حادثه وجود دارد. درطول این زمان، قربانی حادثه متوقع است که وسایل نجات فورا فراهم شود و در ادامه، مراقبت‌های پزشکی بعدی نیز به کمک آید تا او شانس بیشتری برای زندگی داشته باشد و میزان آسیب‌دیدگی‌های ناشی از تصادف برای او کمترشود. ‌
توجه به زمان در عملیات امداد رسانی، نقش بسیار مهم و حیاتی در این زمینه ایفا می‌کند، به‌ویژه زمانی که گروه امداد وجود ندارد و یا تاخیر کرده است. در این لحظات هرکس که آموزش کمک‌های اولیه را گذرانده باشد می‌تواند به مجروحان تصادفات جاده‌ای کمک کند. اگر آمبولا‌نس در دسترس نباشد اغلب آنها را می‌توان با وسایل نقلیه گذری به مراکز پزشکی منتقل کرد، البته توجه به این نکته نیز ضروری است که نحوه و کیفیت این کمک‌رسانی قویا منوط به داشتن آموزش کافی در مورد کمک‌های اولیه است.
در تصادفات جاده‌ای، اغلب مرگ‌ها در غیاب مراقبت‌های پزشکی اتفاق می‌افتد. البته بعضی از این مرگ‌ها به دلیل جراحات اولیه غیرقابل اجتناب هستند، اما تعداد قابل توجهی از جراحات می‌تواند به مرگ منجر نشود. این تفاوت از مقایسه نرخ متفاوت مرگ ومیر ناشی از جراحات تصادفات جاده‌ای در کشور‌های مختلف مشخص می‌شود. مثلا‌ بررسی آماری تعداد مجروحان حوادث رانندگی در کشور‌های ایران و مالزی و مقایسه آن با کشورهای توسعه‌یافته مانند آمریکا، ژاپن، کانادا و... نشان می‌دهد که تعداد مجروحان در ایران و مالزی بسیارکمتر است، به‌طوری که در بین ۲۱ کشور، ایران در رتبه دوازدهم و مالزی در رتبه چهاردهم قراردارد. در حالی‌که آمریکا، ژاپن و کانادا به‌ترتیب اول تا سوم هستند. اما در بررسی تعداد فوت‌شدگان حوادث رانندگی آمارها کاملا‌ برعکس می‌شوند یعنی از نظر آمار فوت‌شدگان در بین ۲۱ کشور، ایران رتبه اول و مالزی رتبه دوم را دارا هستند در حالی که آمریکا رتبه هفتم، ژاپن رتبه بیست و دوم و کانادا رتبه پانزدهم را به خود اختصاص می‌دهند. در این جاست که اهمیت کمک‌های اولیه و امدادرسانی در صحنه تصادف اهمیت خود را نشان می‌دهد.
کمک‌های اولیه شامل متدها و تکنیک‌هایی است که عملیات مربوط به پیشگیری، آمادگی و فوریت در پاسخگویی به موارد اورژانس را بهبود می‌بخشد. کمک‌های اولیه نه تنها در حوادث جاده‌ای کاربرد دارد بلکه در محیط خانه و محل کار نیز می‌تواند مورد استفاده قرارگیرد. از موارد پزشکی نیز که بگذریم، دانش کمک‌های اولیه می‌تواند به افزایش مسوولیت اجتماعی و ارتقا ارزش‌های انسانی کمک کند. به همین دلیل در بسیاری ازکشورها پیشنهاد شده است که برای عابران و رانندگانی که با حسن‌نیت به مجروحان حوادث جاده‌ای کمک می‌کنند، نوعی مصونیت قانونی ایجاد شود.
به دلیل اهمیت نقش کمک‌های اولیه در کاهش قربانیان تصادفات ترافیکی،طبق سند راهنمای سال ۲۰۰۰ اتحادیه اروپا، تمامی کشورهای عضو اتحادیه از تاریخ اول اکتبر ۲۰۰۳ مکلف شده‌اند که اقدامات ضروری را انجام دهند تا متقاضیان گواهینامه رانندگی بیاموزند که در یک تصادف چگونه باید رفتار کنند و چگونه به قربانیان حوادث جاده‌ای کمک کنند. (چگونگی تخلیه و انتقال مسافران سالم و مجروحان و اجرای کمک‌های اولیه ) این سند راهنما همچنین اشاره می‌کند که آموزش و بازآموزی دوره‌های کمک‌های اولیه باید برای رانندگان حرفه‌ای نیز برگزار شود.
در آوریل ۲۰۰۱ نیز، شورای اقتصادی - اجتماعی سازمان ملل UNECOSOC، تصمیمی اتخاذ کرد که بر اساس آن، نقش و اهمیت آموزش کمک‌های اولیه و همچنین وسایل کمک‌های اولیه همراه با توصیه‌های لا‌زم برای استفاده کنندگان از جاده‌ها مشخص و پررنگ شود. این تصمیم در تمام کشورهای عضو از سال ۲۰۰۳ لا‌زم‌اجرا بوده است.
این برنامه نتیجه همکاری و مشارکت بسیار نزدیک میان فدراسیون اروپایی قربانیان حوادث ترافیکی، سازمان جهانی صلیب سرخ و هلا‌ل احمر بوده است.
در آموزش کمک‌های اولیه به جز رانندگان عادی وحرفه‌ای می‌توان سایر گروه‌های مردم مانند کودکان، دوچرخه‌سواران، موتورسیکلت رانان و رانندگان تاکسی را نیز در نظر داشت. ‌
‌● استانداردهای کمک‌های اولیه
آموزش به منظور حمایت و نجات زندگی انسان‌ها، سازمان‌های و بنیادهای بین‌المللی را به مشارکت عملی واداشته است. این آموزش با ایجاد آگاهی و گسترش خلا‌قیت از طریق پوشش رسانه‌ای، برگزاری دوره‌های آموزشی به‌صورت حضوری یا غیرحضوری بر پایه سیستم آموزش الکترونیکی و با استفاده از سی دی و اینترنت، کامل می‌شود.
آموزش کمک‌های اولیه را می‌توان در فعالیت‌های گروهی نیز جای داد، البته اساسی‌ترین نکته در مورد این آموزش این است که در ارائه آن باید به شرایط محلی، آداب و رسوم و ظرفیت‌های هر منطقه توجه داشت و احترام گذاشت.
به‌علا‌وه، آموزش مردم به طوری‌که از عهده کمک به مجروحان تصادفات رانندگی برآیند، باید حاوی اطلا‌عات زیر باشد:
- باید موارد مورد آموزش در فواصل مختلف دوباره یادآوری وتمرین شوند.
- باید پوشیدن لباس‌های رفلکتیو برای دیده شدن در شب، استفاده ازکلا‌ه ایمنی، بستن کمربند ایمنی، رعایت سرعت مجاز به‌طور مرتب مورد تاکید قرارگیرد.
- باید در صحنه تصادف، ایمن و حمایتگر عمل کرد یعنی باید از تصادفات بیشتر جلوگیری کرد و ریسک آن را برای امدادگران به حداقل رساند و در مورد ایمنی خود و نیز ایمنی مجروحان حادثه و سایر عابران نیز مطمئن شد.
- باید موضوع تصادف را به اورژانس و پلیس گزارش کرد، اطلا‌عات مربوطه را داد و توصیه‌های لا‌زم را اجرا کرد.
- باید آموخت وقتی که ضرورت ایجاب می‌کند چگونه یک مجروح را از جای خود حرکت داد.
- باید وضعیت جسمانی مجروح را ارزیابی کرد یعنی علا‌ئم حیاتی، میزان هوشیاری، وضعیت گردش خون و تنفس کنترل شود و همچنین نیازهای روانی که می‌تواند تاثیرگذار باشد، حتی‌الا‌مکان برآورده ساخت.
- باید چگونگی مواجهه با خونریزی، ناهوشیاری، شوک و شکستگی استخوان را آموخت.
- باید به شخص مجروح امکان داد تا رسیدن نیروهای امداد، در وضعیت راحتی قرار داشته باشد.
- باید شرایط را زیر نظر داشت و با حمایت‌های روانی، روحیه مجروح را حفظ کرد. ‌
- باید قادر بود که ضمن نظارت بر شرایط روحی و روانی شخص مجروح، کمک‌های مورد درخواست را نیز پیگیری کرد.
● جعبه کمک‌های اولیه
از موارد اصلی و اساسی که همیشه باید همراه رانندگان باشد، جعبه کمک‌های اولیه است. در این جعبه باید وسایلی باشد که بتوان با استفاده از آنها به‌صورت کاملا‌ مطمئن:
- خونریزی‌های خارجی را کنترل کرد
- شکستگی‌هارا ثابت نگه‌داشت
- از کاهش دمای بدن قربانی و دچار شوک شدن او جلوگیری کرد
- از جراحت‌ها مراقبت کرد
- پیام اعلا‌م خطر نوشت
- روشنایی لا‌زم را ایجاد کرد
▪ این تذکرات نیز ضروری است که: ‌
- وسایل کمک‌های اولیه باید در یک جعبه محکم جای داده شده و قابل دیدن باشد.
- جزوه راهنما شامل مراحل کمک‌های اولیه و شماره تلفن‌های مراکز امدادی باید در این جعبه باشد.
علا‌وه بر همه موارد قبلی به همراه داشتن یک وسیله هشداردهنده (مانند مثلث قابل‌دیدن) می‌تواند سایر رانندگان را متوجه موقعیت کرده و از تصادفات بیشتر جلوگیری کند. ‌
● آموزش کمک‌های اولیه ‌
بسیاری از موسسات مانند صلیب سرخ جهانی و هلا‌ل احمر، آموزش کمک‌های اولیه را سازماندهی می‌کنند. به‌عنوان مثال درکشور غنا، رانندگان تاکسی برای دریافت مجوز کار باید دوره آموزشی کمک‌های اولیه را گذرانده باشند.تحقیق انجام شده‌ای نشان می‌دهد که ۶۱درصد آنان در سال اول از مهارت خود استفاده کرده‌اند. سازمان صلیب سرخ تایلند نیز اخیرا یک مرکزآموزش کمک‌های اولیه تاسیس کرده است که آموزش رانندگان تاکسی و اتوبوس و سایر گروه‌های مردم را به‌عهده دارد. مراکز مشابه نیز در بلغارستان، تونس، یمن و ساحل عاج وجود دارد. پلیس و ماموران آتش نشانی کره جنوبی، اکوادور و اسلوونی نیز این آموزش‌ها را می‌بینند. درآلمان و نپال، کودکان در سنین مختلف آموزش کمک‌های اولیه را می‌بینند.
علا‌وه بر صلیب سرخ و هلا‌ل احمر بعضی از شرکت‌های بزرگ نفتی و شرکت‌های حمل ونقل محلی در کشور‌های فیجی، فیلیپین وگامبیا از برنامه آموزشی کمک‌های اولیه حمایت می‌کنند.
در بوسنی وهرزگوین، هنرجویان رانندگی از نظرقانونی موظف هستند قبل از اینکه گواهینامه رانندگی بگیرند، گواهینامه آموزش کمک‌های اولیه را کسب کنند.
اغلب کشورها پست‌های امدادی در جاده‌ها و بزرگراه‌ها مستقرکرده‌اند. مثلا‌ در ایران و ویتنام پست‌های دائمی امدادی در جاده‌ها مستقرشده است. در توگو، ۹۰ پست امدادی در طول تابستان باز می‌شوند. در تونس، عربستان سعودی، بولیوی و فیلیپین پست‌های امدادی ویژه در مدت برگزاری آیین‌های مذهبی در جاده‌ها مستقر می‌شوند. در بعضی از کشورها نیز تعدادی از پمپ بنزین‌ها به‌عنوان پست امدادی مورد استفاده قرارمی گیرند. ‌
اتحادیه اروپا از فعالیت‌های آموزشی در زمینه کمک‌های اولیه به منظور تشویق شهروندان اروپایی برای یادگیری و دانستن آنچه که باید در هنگام وقوع یک تصادف انجام دهند، حمایت می‌کند.صلیب سرخ اروپا، دو برنامه فعالیت برای ارتقا میزان پیشگیری از حوادث در هنگام رفت وبرگشت به مدرسه را سازماندهی کرده است.
در کاستاریکا، صلیب سرخ یکی از اعضای شوراهای محلی ایمنی جاده‌ای است ودر جمهوری چک، صلیب سرخ یکی از اعضای شورای ملی ایمنی جاده‌ای است.
خیلی از کشورهای جهان نیز ۹ سپتامبر یعنی روز جهانی کمک‌های اولیه را با تمرکز و تاکید برایمنی جاده‌ای برگزار می‌کنند.

زهرا محمدی‌پیکر
انجمن حامیان سفر ایمن

منبع : روزنامه اعتماد ملی