اسماعیلیان پس از مغول: نزاری قهستانی و تداوم سنت اسماعیلی در ایران

نویسنده : ابوجمال - نادیا
مترجم : رفیعی - محمود
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۰۷/۰۹
رده دیویی : ۹۵۵.۰۵۴
قطع : وزیری
جلد : گالینگر
تعداد صفحه : ۲۴۸
نوع اثر : ترجمه
زبان کتاب : فارسی
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۴۲۰۰
شابک : ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۸-۹

هدف اصلی نویسنده در کتاب بررسی چگونگی وضعیت جامعه اسماعیلی پس از فتح ایران به دست مغولان در اواسط سده هفتم هجری/ سیزدهم میلادی است .نویسنده معتقد است 'بر خلاف ادعاهای عطاملک جوینی, تاریخ نگاری که در خدمت هولاکو بود, جامعه نزاریان ایران بر اثر حمله مغول کاملا نابود نشد .افراد بی شماری قتل عام شدند و بخش اعظم آثار ادبی نزاریان از بین رفت, معذالک امامت نزاریان که بسیار با اهمیت بود در سلاله رکن‌الدین خورشاه, آخرین فرمانروای الموت ادامه یافت و به این ترتیب شالوده اساسی تشکیلات مذهبی آنها, یعنی 'دعوت 'بر جای ماند .با سقوط الموت, دوران تاریکی از تاریخ نزاریان آغاز گردید که نزدیک دو قرن تا ظهور امامان اسماعیلی در روستای انجدان, در مرکز ایران در حدود اواسط سده نهم هجری/ پانزدهم میلادی به درازا کشید .امامان اسماعیلی پس از ظهور, حیات دوباره‌ای به دعوت نزاریان و فعالیت ادبی بخشیدند . نزاریان ایران در این مدت دو قرن, هیچ اثری از دکترین خویش پدید نیاوردند و به رعایت تقیه پرداختند و با پنهان کردن عقاید خود و پذیرش تصوف و دیگر انواع پوشش‌ها, خود را از تعقیب و شکنجه‌ها مصون داشتند .'مولف پس از ذکر خلاصه‌ای از سیر تاریخی تکامل سازمان دعوت اسماعیلی, به بررسی نقش اساسی این سازمان در توانا ساختن اسماعیلیان ایران برای حراست از هویت مذهبی و همبستگی جامعه اسماعیلی در آن دوران دشوار, برآمده است .نویسنده در این کتاب, به بررسی آثار 'نزاری قهستانی', به‌ویژه سفرنامه او اهتمام نموده که شرح مسافرت شاعر از قهستان به ماورائ‌النهر در حدود سال 678ه ق/ 1280میلادی است, مولف بر آن است وجود سازمان دعوت و تداوم سنت اسماعیلی در ایران در دوران حکومت مغول را به اثبات برساند .وی معتقد است 'آثار نزاری قهستانی در واقع نشان دهنده نخستین مرحله به هم پیوستگی اسماعیلیه و تصوف در ایران است و بنابراین آثار وی نمایانگر شروع مرحله سنت جدید نزاریان در ایران به شمار می‌آید که در دوران صفویه در ایران در سال 1907ه ق/ 1501م .گسترش یافت .'در واقع موضوع دیگر کتاب همین بررسی و تجزیه و تحلیل زندگی و آثار منظوم این شاعر و جایگاه آن در تاریخ اسماعیلیان است که بخش اصلی کتاب را به خود اختصاص داده است .کتاب با یادداشت ناشر, معرفی انستیتوی مطالعات اسماعیلی در لندن, سرآغاز به قلم دکتر فرهاد دفتری, پیشگفتار نویسنده و سخنی از مترجم آغاز می‌شود .مقدمه به طرح موضوع و نقد و بررسی منابع اختصاص دارد .متن اصلی شامل دو بخش است .بخش نخست با عنوان 'دعوت اسماعیلیان :جامعه, تاریخ و سرنوشت ' از سه مبحث تشکیل شده است1 :ـ دعوت‌های نخستین اسماعیلیان و فاطمیان, 2ـ دعوت اسماعیلیان نزاری, 3ـ فاجعه مغول .بخش دوم با عنوان 'نزاری قهستانی :پژوهشی در افکار و شخصیت شاعر 'مشتمل بر این مباحث است1 :ـ نزاری قهستانی, شاعر, 2ـ اسماعیلیسم, تصوف و نزاری قهستانی, 3ـ سفرنامه نزاری, سفر یک داعی . کتاب با یادداشت‌ها, کتاب‌نامه و فهرست اعلام به پایان می‌رسد .