فیزیک موسیقی

صوت موسیقی یا نت ، صوتی است که از ارتفاعهای منظم تشکیل شده است و اثر خوشایندی بر گوش انسان دارد.
صوتی را که می‌شنویم به خصوصیتهای گوش و ساز و کار شنوایی و نیز ویژگی‌های فیزیکی صوت بستگی داد. صوتی را که انسان با دستگاه شنوایی خود درک می‌کند، بر حسب سه مشخصه بلندی ، ارتفاع و طنین بیان می‌کنند.
● تار مرتعش
هنگامی که یک تار را مرتعش می‌کنیم، تنها هماهنگ اول آن ایجاد نمی‌شود. بلکه هماهنگهای دیگر آن نیز بوجود می‌آیند. از برهمنهش این هماهنگها یک موج مرکب ایجاد می‌شود. آنچه ما پس از مرتعش کردن یک تار می‌شنویم، از این موج مرکب ایجاد می‌شود. اگر موج صوتی حاصل از پیانو و ویولون را با هم مقایسه کنیم و در هر دو مورد فرکانس صوت اصلی ۴۴۰ باشد، تعداد و دامنه هماهنگهایی که در ساختن این موج مرکب سهیم هستند، متفاوت خواهد بود. در نتیجه اگر شکل موج مرکب حاصل را رسم کنیم باهم فرق خواهند داشت.
● مشخصه‌های صوت
▪ طنین
طنین صوت به شکل موج مرکب بستگی دارد. یعنی طنین به نوع ، تعداد و دامنه‌های هماهنگهایی که ایجاد شده‌اند، وابسته است.
▪ ارتفاع
ارتفاع صوت با فرکانس موج اصلی که موج مرکب از آن ساخته می‌شود، تعیین می‌شود.
▪ بلندی
بلندی صوت به شدت صوت و خصوصیتهای شنونده بستگی داد.
● توصیف صوت موسیقی
▪ فاصله موسیقی
نسبت فرکانس دو نت را فاصله موسیقی می‌نامند. تجربه نشان داده است که هر فاصله‌ای برای انسان خوشایند نیست. به همین خاطر صوت موسیقی از سایر اصوات متمایز می‌گردد. لازم به ذکر است که این احساس خوشایند نسبت به صوت موسیقی فقط مختص انسان نیست، بلکه سایر موجودات زنده نیز نسبت به آن حساسیت نشان می‌دهند. بگونه‌ای که اثرات صوت موسیقی بر اعمال موجودات زنده در بسیاری از مسائل تجربی مشاهده شده است.
▪ گام موسیقی
گام موسیقی مجموعه‌ای از چند نت است که فاصله آنها برای گوش خوشایند است. گامهای متفاوتی در موسیقی وجود دارد.
ـ گام طبیعی :
گام طبیعی از هشت نت do۲ , re , mi , fa , sol , la , si , do۲ تشکیل شده است که فاصله آنها از یک نت مبنا (do۲) که کمترین فرکانس را دارد به صورت زیر است.
۱) (Si) نسبت به (do۱) مثل ۱۵ به ۱۸ است.
۲) (la) نسبت به (do۱) مثل ۵ به ۳ است.
۳) (Sol) نسبت به (do۱) مثل ۳ به ۲ است.
۴) (fa) نسبت به (do۱) مثل ۴ به ۳ است.
۵) (mi) نسبت به (do۱) مثل ۵ به ۴ است.
۶) (re) نسبت به do۱ مثل ۵ به ۴ است.
۷) (do۲) نسبت به (do۱) برابر ۲ است.
فرکانس do۲ دو برابر فرکانس do۱ است و اکتاو do۱ نامیده می‌شود. اگر do۲ را نت مبنا بگیریم، با رعایت فاصله فوق می‌توانیم گام دوم را بسازیم. به همین ترتیب می‌توان بر مبنای do۳ که اکتاو do۲ است، گام سوم را ساخت و به همین ترتیب ادامه داد.

فرهاد محمودوند

منبع : واکنش