۸ ژوئن سال ۷۶۷ ـ بپاخیزی استاد سیستانی (استاذسیس) استقلان طلب ایرانی

درجریان بپاخیزی ایرانیان، با هدف نجات وطن از سلطه عرب ها، هشتم ژوئن سال ۷۶۷ میلادی (۱۵۰ هجری قمری) استاد سیستانی (استاذسیس) رسما پرچم استقلال ایران را در خاور ایران زمین به اهتزاز درآورد و از مردم خواست که با عرب ها قطع معاشرت و با فرستادگان و منصوبان خلیفه بغداد همکاری نکنند. وی در آن زمان با صدها هزار هواخواه، قدرت اول در سیستان، هرات، فره، قهستان تا بادغیس بود. این خبر که به گوش منصور خلیفه عباسی وقت رسید، خازم بن خزیمه ژنرال عرب را مامور جنگ با استاد سیستانی و پیروانش کرد. در جنگی که روی داد، با وجود وارد آمدن تلفات سنگین به نیروهای خلیفه و کشته شدن یکی از سرداران معروف او، سرانجام پیروان استاد شکست خوردند و با نیرنگ و فریب، استاد و افراد خانواده اش نیز به دام خلیفه افتادند که بعدا دستور اعدام مردان آنان را صادر کرد. هنوز چراغ قیام استاد سیستانی خاموش نشده بود که هاشم حکیم (المقنع) پرچم استقلال خواهی و آزادی ایران را به دست گرفت. پیش از استاد سیستانی ـ ابومسلم، عبدالله مقفع و دیگران قیام کرده بودند. ایرانیان از خلفای بغداد و قبلا دمشق که یک روز با این و آن دوستی و روز بعد اعدامشان می کردند بیزار بودند زیرا که این روش برخلاف منش آنان بود. منصور که با این رشته قیام ها رو به رو شده بود به منظور آرام کردن ایرانیان و محبوب ساختن خود، دستور داد که جشن های ایرانی (نوروز، مهرگان و ...) در دربار او احیاء و برگزار و تشریفات سلطنتی ساسانیان عینا در دستگاه حکومتی بغداد رعایت شود و نیز «خیزران» دختر استاد سیستانی را به نکاح پسرش مهدی درآورد. سالها بعد، مقامات بغداد با هدف جلب علاقه مندی ایرانیان شایع کردند که هارون الرشید محصول ازدواج مهدی با خیزران است. این شایعه مورد تایید همه مورخان نیست.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز