گاو میرزا آقاسی

در حكومت های استبدادی مردم حق دخالت در سرنوشت خودشان را ندارند. گذشته از این حكومت حق هرگونه دخالت و اعمال فشاری را بر مردم دارد. حریم حكومت از همه جهت باید توسط مردم رعایت شود درحالی كه مردم هیچ حریمی ندارند. مامورین حكومت هر كاری كه بخواهند می توانند انجام دهند و هر بلایی سر مردم آورند حق اعتراض و انتقاد برای كسی نیست.
در دوره قاجار قبل از مشروطه شاهد چنین وضعی هستیم. گفته شده است حاج میرزا آقاسی صدراعظم گاومیشی داشت كه برخلاف مردم كاملاً آزاد و رها بود. هر كجا می خواست می رفت و هر چه می خواست می خورد و احدی حق نداشت مانع او گردد. این گاو صاحب قدرت برخی اوقات به بازار و محله های مختلف سر می كشید. وقتی وارد بازار می شد به هر دكان و مغازه ای كه می رسید هر چه خوردنی در دسترسش بود می خورد. مقدار زیادی شیرینی و حلواجات می خورد یا طبق های آنها را به زمین می انداخت. یا كوزه ماست و روغن و تغار پنیر و غیره را می شكست. میوه جاتی كه در سر راه می دید می خورد. صاحب مغازه هم می ایستاد و حسرت زده به گاو محترم نگاه می كرد و جرات نداشت كه او را بزند یا برای حفظ اموال خود گاومیش را دور كند. باید منتظر می ماند تا گاومیش خود حوصله اش سر رود و از مغازه دور شود. كسی هم حق شكایت و اعتراض نداشت. از همین رو وقتی سر و كله گاو صدراعظم از دور پیدا می شد كسبه یكدیگر را خبر می كردند و هر كس در بیرون مغازه چیزی داشت فوری آنها را جمع كرده و از دسترس گاومیش آقا دور می كرد یا به میان مغازه می برد تا پایمال نشود.
اما رفتار این گاو كه نماد حكومت استبدادی و رابطه آن با مردم بود صبر مردم را لبریز كرد و سرانجام عده ای گاومیش را كشتند و مردم را از دست او خلاص كردند. گاو میرزا آقاسی در آن دوره به ضرب المثل تبدیل شد و در ادبیات فولكلور مردم باقی ماند.

منبع : ایران یکصد سال پس از مشروطیت