درباره عبدالحسین نیک گهر

عبدالحسین نیك گهر
- استاد دانشگاه، جامعه شناس و مترجم
- متولد ۱۳۱۶ تالش
- تحصیلات ابتدایی و دبیرستان در رشت، دیپلم ششم ادبی دبیرستان مروی تهران ۱۳۳۵
- لیسانس فلسفه و علوم تربیتی، دانشجوی رتبه اول از دانشگاه تبریز ۱۳۳۹ و اعزام به فرانسه
- دكترای جامعه شناسی دانشگاهی از سوربن ۱۳۴۳
- تدریس در دانشگاه مشهد ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷
- استادیار جامعه شناسی دانشگاه تهران ۱۳۴۸ - ۱۳۵۰
- اعزام به فرانسه و اخذ دكتری دولتی جامعه شناسی از سوربن ۱۳۵۳
- دانشیار جامعه شناسی دانشگاه تهران ۱۳۵۴
- رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران ۱۳۵۴- ۱۳۵۵
- مدیر گروه آموزشی جامعه شناسی دانشگاه تهران ۱۳۵۶ - ۱۳۵۷
- رئیس دانشكده علوم اجتماعی و تعاون دانشگاه تهران ۱۳۵۷-۱۳۵۸
- راهنمایی ده ها پایان نامه در دوره كارشناسی ارشد و دكتری
- طرح و اجرای بیش از یكصد طرح پژوهشی در مؤسسات تحقیقاتی زیر:
- موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی ۱۳۷۰ - ۱۳۷۹
- پژوهشگاه نیرو ۱۳۸۲- ۱۳۸۳
- مركز ملی مطالعات و سنجش افكار عمومی از ۱۳۷۵ تا امروز
تألیف و ترجمه بیش از سی جلد كتاب از جمله:
-تكاپوی جهانی، اثر ژان - ژاك سروان شرایبر (چاپ هفتم ۱۳۶۹)
- منطق كنش اجتماعی، اثر ریمون بودون (چاپ سوم ۱۳۸۳)
- جامعه شناسی ماكس وبر، اثر ژولین فروند (چاپ سوم ۱۳۸۳)
- جامعه شناسی تالكوت پارسونز، اثر گی روشه (۱۳۷۶)
- مبانی جامعه شناسی (تألیف چاپ پنجم ۱۳۸۳)
- فرهنگ انتقادی جامعه شناسی اثر ریمون بودون و فرانسوا بوریكو چاپ اول (۱۳۸۵) فرهنگ معاصر
- روش تحقیق در علوم اجتماعی، اثر ریمون كیوی و... (چاپ چهاردهم ۱۳۸۵) انتشارات توتیا
- جامعه شناسی شهر، اثر یانكل فیالكوف (۱۳۸۳) انتشارات آگه
- جامعه شناسی هنر، اثر ناتالی هنینك (۱۳۸۴) انتشارات آگه
- جامعه شناسی ورزش، اثر ژاك دو فرانس (۱۳۸۵) انتشارات آگه
- فرهنگ علوم اقتصادی - بازرگانی، اداری (تألیف ۱۳۷۰)
- خاطرات ریمون آرون، (۲جلد، ۱۱۰۶ صفحه)، ۱۳۶۶
- شوربختی روس، هلن كارردانكوس، ۱۳۷۱
- آینده آزادی، ژان ماری گنو، ۱۳۸۰
- پایان دموكراسی، ژان ماری گنو، ۱۳۸۱
- جامعه شناشی جورج زیمل، اثر فردریك واندنبرگ (زیر چاپ)
جامعه شناسی در تمام وجوه زندگی امروزی ریشه دارد و اصولاً با تمام علوم امروز در ارتباط است. جامعه شناسی هنر، جامعه شناسی ورزش، جامعه شناسی شهر و...
یك تحلیل جامعه شناختی به ما كمك می كند تا چگونه در حل مشكلاتمان كمر خم نكنیم و با آن به خوبی روبه رو شویم. جامعه شناسان با ارائه راهكارهای مفید و دقیق انسان ها را یاری می رسانند و در این مسیر مترجمانی كه با احاطه كامل به علم جامعه شناختی توانسته اند محققان و اساتید و دانشجویان را كمك كنند، بسیار محدودند. استاد ارجمند دكتر عبدالحسین نیك گهر از آن دسته از مترجمانی است كه با احاطه بر علم جامعه شناسی و داشتن تجربه عملی و علمی بیش از۳۰ اثر ترجمه و تألیف كرده است و در ترجمه هایش سلامت متن را رعایت كرده و سعی داشته بنا به فراخور جامعه اش كتاب های جدید و منبع را ترجمه كند و آنها را در اختیار علاقه مندان قرار دهد.
نیك گهر را با ترجمه «جامعه شناسی تالكوت پارسونز» گی روشه یا «جامعه شناسی قشربندی و نابرابری های اجتماعی»، «روش تحقیق در علوم اجتماعی» ریمون كیوی و بسیاری كتاب های دیگر می شناسند. او استادی فعال و پرانرژی است كه از انرژی خویش در راستای پركردن خلأ كتاب های آموزشی استفاده می كند.عبدالحسین نیك گهر، استاد دانشگاه، جامعه شناس و مترجم، به سال ۱۳۱۶ در شهر تالش دیده به جهان گشود. پدرش تاجر بود و به خاطر تجارت و تحصیل كودكانش به شهر رشت نقل مكان كرد. از سال ۱۳۲۲ ساكن رشت شد و دبستان و دبیرستان را در بهترین مدارس رشت گذراند. بعد از پایان دوره دبیرستان بی درنگ در دانشگاه تبریز پذیرفته شد و توانست در رشته فلسفه و علوم تربیتی با كسب رتبه اول مدرك كارشناسی اش را دریافت كند.در سال ۱۳۳۹ به خاطر موفقیت و كسب رتبه اول به فرانسه اعزام شد. از همراهان او می توان به دكتر علی شریعتی اشاره كرد. در سال ۱۳۴۳ مدرك دكترای جامعه شناسی اش را از دانشگاه سوربن كسب كرد.
بعد از بازگشت از فرانسه مدتی در دانشگاه فردوسی مشهد جامعه شناسی تدریس می كرد و مدتی بعد به دانشگاه تهران منتقل شد. و در امتحان استادیاری آن دانشگاه كه در سال ۱۳۴۷ برگزار شد شركت كرد و توانست در سال های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ به عنوان استادیار دانشگاه تهران مشغول به تدریس شود.
در سال ۱۳۵۰ با توجه به شرایط جامعه- انقلاب فرهنگی- فرصت مطالعاتی ایجاد شد و برای دومین بار به فرانسه عزیمت كرد تا با تكمیل تحصیلاتش بتواند به كشور و جامعه اش خدمت كند، در این ایام او توانست مدرك دكترای دولتی جامعه شناسی اش را از دانشگاه سوربن دریافت كند. عبدالحسین نیك گهر در سال ۱۳۵۴- ۱۳۵۵ رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، در سال ۱۳۵۶- ۱۳۵۷ مدیر گروه آموزشی جامعه شناسی دانشگاه تهران، در سال ۱۳۵۷-۱۳۵۸ رئیس دانشكده علوم اجتماعی و تعاون دانشگاه تهران بوده است و اكنون در مركز مطالعات و سنجش افكار عمومی مشغول به كار و تحقیق است. او از سال ۱۳۷۵ تاكنون با حضور مستمر در این مركز با اجرای صدها طرح تحقیقاتی توانسته به رشد و ارتقای فرهنگی این سرزمین كمك شایانی كند.
نیك گهر معتقد است: «هرشری را می توان به خیری تبدیل كرد.» او با آن كه در سن ۴۵ سالگی بازنشسته شده اما با ارائه طرح های تحقیقاتی و داشتن بیش از سی جلد تألیف و ترجمه توانسته است در حوزه كاری اش مؤثر باشد.او تألیفات وترجمه هایش را به منظور پركردن فضاها و خلأهای كتب درسی مورد تدوین و تألیف قرارداده و در این زمینه نیز بسیار موفق بوده است. زیرا تألیفات و ترجمه هایش چندین چاپ به خود دیده اند و این مسأله خود گواه همین امر است. عبدالحسین نیك گهر معتقد است: «جهانی سازی اگر آگاهانه صورت نگیرد، فرهنگ ها را در مقابل هم قرار می دهد. تنها با داشتن علم اطلاعات نمی توانیم با همدیگر رابطه برقرار كنیم. انسان ها نیاز به شناسایی فرهنگ های مختلف دارند.با شناختن فرهنگ یكدیگر می توانیم به همدیگر ارزش قائل شویم و از باید و نباید های یكدیگری آگاه شویم. اگر پیام از شمال می آید مردمان سرزمین جنوبی قادر به درك آن پیام نیستند. زیرا فضا و مكان و زمان فرستنده پیام با فضا، مكان و زمان گیرنده پیام یكسان نیست كه واكنش های تأسف باری به وجود می آورد. در واقع یازده سپتامبر یك هشدار است كه تنها اطلاعات شبكه ای نمی تواند دنیا را به هم وصل كند و آنها را نزدیك گرداند و به یك سو كه همان صلح جهانی است هدایت كند. صلح جهانی و تفاهم جهانی آرزویی كه با این روش هیچگاه محقق نمی شود.
در این راستا، باید با برنامه ریزی فرهنگی و طرح های فرهنگی انسان ها را به سمت ارتقای فرهنگی هدایت كرد وگرنه گسیختگی فرهنگی نتایج ناگوار و سختی به بار می آورد.»
كتاب «جامعه شناسی شهر» اثر یانكل فیالكوف با ترجمه عبدالحسین نیك گهر یكی از كتاب هایی است كه مورد توجه بسیاری از محققان و علاقه مندان قرار گرفته است.این كتاب از پنج فصل تشكیل شده است: شهر، پدیده جامعه شناختی، شهر، صورت اجتماعی، شهر، یك یا چند سبك زندگی، شهر، یك سازمان سیاسی و پیمایش شهری امروز و یگانگی شهر، این كتاب تلفیقی است از آموزش هایی كه در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی معماری و شهرسازی درباره شهر تدریس می شود. اهل حرفه، جامعه شناسان، جغرافی دانان، انسان شناسان، دانشجویان معماری و شهرسازی با پرسش های شان به مرور زمان به عمق اندیشه ما درباره شهر افزوده اند.این كتاب دو اصل روش شناختی را مد نظر دارد: رویكرد تاریخی و تحقیق میدانی.عبدالحسین نیك گهر با روحیه بسیار صمیمی و مهربانش این كتاب با ارزش و ارزنده را به همكارانش در مركز ملی مطالعات و سنجش افكار عمومی پیشكش كرده است. او معتقد است كه حضور همكارانش طراوت كلاس درس را برایش یادآوری می كند.«جامعه شناسی ورزش» اثر ژاك دوفرانس نیز عنوان دیگری از ترجمه های عبدالحسین نیك گهر است كه توسط نشر توتیا به بازار كتاب آمده است.نیك گهر معتقد است: «جامعه شناسی ورزش رشته ای نوپا و در حال بالندگی است. جامعه شناسان به اهمیت بازی ها و ورزش ها، به عنوان یك پدیده فرهنگی - اجتماعی پی برده اند و به ورزش به عنوان رفتار و «عادت واره ای» كه ساختار اجتماعی را بازتاب می دهد، توجه نشان می دهند.این كتاب نیز همچون دیگر ترجمه های نیك گهر مورد استقبال و توجه اساتید و دانشجویان علاقه مند به عرصه های جدید پژوهشی در جامعه شناسی قرار گرفته است.
«جامعه شناسی هنر» اثر ناتالی هینیك نیز یكی دیگر از تألیفات نیك گهر است.جامعه شناسی هنر، دانشی میان رشته ای است كه با تاریخ فرهنگی، زیبایی شناسی، تاریخ هنر، انسان شناسی، روان شناسی اجتماعی، جامعه شناسی انتقادی، جامعه شناسی پیمایشی و... مرزهای مشترك و نامشخص دارد.
این كتاب، نخستین درسنامه جامعه شناسی هنر به زبان فارسی است كه درونمایه آن را نه «هنر و جامعه»، نه «هنر در جامعه»، بلكه «هنر به مثابه جامعه» تشكیل می دهد.
در این كتاب مؤلف از مرور رویكردهای متفاوت به موضوع هنر، از جمله رویكرد زیباشناختی، تاریخی و انتقادی و بیان دستاوردهای هر یك از آنها و نقد عالمانه مدل های تحلیلی گذشته كه بر خلاف متعارف «شفافیت شان با بهره وری واقعی شان نسبت معكوس دارد»، رویكردهای امروزی را كه كمتر بار ایدئولوژیكی دارند و نیز كمتر معرف حضور متخصصان هستند، معرفی می كند.
نیك گهر با ترجمه سه گانه جامعه شناسی هنر، جامعه شناسی ورزش و جامعه شناسی شهر در راستای تازه و نو كردن فضای آموزش عالی حوزه های جامعه شناسی گام مهمی برداشته است كه خدمتی بسیار ارزنده و قابل تقدیر است.
یكی از ترجمه های بسیار روان عبدالحسین نیك گهر «روش تحقیق در علوم اجتماعی» اثر ریمون كیوی و لوك وان كامپنهود است. این كتاب ترجمه یكی از جدیدترین كتاب های درسی روش تحقیق در علوم اجتماعی است. مؤلفان كتاب، ریمون كیوی و لوك وان كامپنهود از استادان دانشگاه و محققان سرشناس بلژیكی هستند كه علاوه بر تدریس نظری و تحقیق كاربردی، عمری را در مؤسسات تحقیقات دانشگاهی صرف تربیت محققان اجتماعی كرده اند و این كتاب حاصل تجربه های چندین ساله این استادان است كه در این سالیان به دست آمده است. البته گفتنی است كه ترجمه ساده و روان نیك گهر موجب شده این اثر با استقبال ویژه ای روبرو شود. از نظر نیك گهر تحقیق كاربردی و آموزش نظری، لازم و ملزوم یكدیگرند و هر یك به اتكای دیگری به پیش می رود. آموزش نظری قوه تخیل و استدلال منطقی را پرورش می دهد كه بدون اینها تدوین فرضیه های نو و مبتكرانه كه پایه و اساس هر تحقیق كاربردی است، به سامان نمی رسد.
این كتاب یكی از مرجع های دانشجویان و محققان است و مورد توجه استادان و دانشجویان علوم اجتماعی قرار گرفته است.
از دیگر ترجمه ها و تألیفات نیك گهر، «خاطرات ریمون آرون» - ۲ جلد - «شوربختی روس» هلن كارردانكوس، «آینده آزادی» ژان ماری گنو، «پایان دموكراسی»، ژان ماری گنو، «جامعه شناسی جورج زیمل» اثر فردریك واندنبرگ، «مبانی جامعه شناسی تالكوت پارسونز» اثر گی روشه، «مبانی جامعه شناسی» تألیف، «تكاپوی جهان» اثر ژان - ژاك سروان شرایبر، «منطق كنش اجتماعی» اثر ریمون بودون و «جامعه شناسی ماكس وبر» اثر ژولین فروند را می توان نام برد.
«فرهنگ انتقادی جامعه شناسی» اثر ریمون بودون و فرانسوا بوریكو، از تازه ترین آثار ترجمه عبدالحسین نیك گهر است كه به تازگی توسط فرهنگ معاصر به چاپ رسیده است.این فرهنگ در ۸۶۰ صفحه و ۱۰۳ مدخل است كه موضوع های آن در ۸ گروه خانگی زیر دسته بندی شده است:
۱) طبقات بزرگ پدیده های اجتماعی (مانند تعارض های اجتماعی، ایدئولوژی ها و...)
۲) انواع وجوه اصلی سازمان اجتماعی (مانند دیوانسالاری، سرمایه داری و...)
۳) مفاهیم عمده خاص جامعه شناسی (نابسامانی اجتماعی، كاریزما و...)
۴) مفاهیم متداول و مشترك چندرسانه (ساخت، نظام)
۵) پارادایم ها و نظریه ها (ساخت گرایی، كاركردگرایی، فرهنگ گرایی و...)
۶) مسائل نظری عمده اجتماعی (نظارت اجتماعی، قدرت، اقتدار و...)
۷) مسائل عمده معرفت شناسی (عینیت، پیش بینی، نظریه و...)
۸) بنیانگذاران عمده جامعه شناسی (دوركیم، ماكس وبر، اسپنسر، زیمل و...)
نیك گهر ترجمه این كتاب را در سال ۱۳۷۵ شروع می كند و با وسواس علمی و دقت آن را در سال ۱۳۸۵ به پایان می رساند. او در این مدت با همت و حوصله و رویكردی متفاوت ترجمه این اثر ارزنده را به علاقه مندان علوم اجتماعی و محققان ارائه كرده است و تلاش او بسیار ستودنی است.
نیك گهر معتقد است: «ما تولید فرهنگی نداریم، اما تولید مادی داریم» و از نظر او تولید مادی چاپ كتاب و خوانده شدن كتاب تولید فرهنگی است. او با امید ایجاد شرایطی برای تولید فرهنگی با پشتكار و همتی متعالی دست به تألیف و ترجمه كتاب های بسیار مفید زده و می زند.
نیك گهر، بین سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۳ دانشجوی ریمون آرون بوده است و از دوستان او می توان مرحوم دكتر احمد تفضلی، بهمن سركاراتی زبان شناس نام برد.عبدالحسین نیك گهر با آن كه ۶۹ سال دارد، در صحت و سلامت كامل مشغول تحقیق و ترجمه است.نیك گهر با پشتكار خود تاكنون توانسته یك تنه آثار بسیاری در زمینه تألیف و ترجمه از خود به جا بگذارد به طوری كه همه كتاب هایش مورد استقبال و توجه بسیاری از اساتید دانشگاه و دانشجویان قرار گرفته است.
نیك گهر با صرف بیشتر روزهای عمرش به تحقیق، برای اعتلای ایران و فرهنگ سازی تلاش فراوان كرده است. وجود استادانی این چنین در ایران موجب قوت قلب جامعه فرهنگی كشور است. امیدواریم عبدالحسین نیك گهر كه واقعاً همچون گوهری نیك می درخشد مانند كوه استوار و با صلابت بماند و در مسیر ارتقای فرهنگی كشورمان بیش از پیش از او آثار ارزنده ای را شاهد باشیم.

زهرا طهماسبی

منبع : روزنامه ایران