میزان آلاینده ها در کشور ۲/۸ برابر استاندارد جهانی است

کارشناسان و بازرسان سازمان بازرسی کل کشور هشدار می دهند آلودگی هوا به عنوان یک "معضل ملی و تهدیدی جدی علیه سلامت انسان ها و محیط زیست ، تحت تاثیر عواملی همچون : آلایندگی بیش از حد مجاز مراکز صنعتی و میلیون ها دستگاه خودرو ، عدم جدیت دستگاه های ذیربط در اجرای وظایف محوله ، پراکندگی مدیریت شهری و معضل ترافیک ، فقدان ساختار اجرایی مناسب جهت نظارت و کنترل بر روند رو به تزاید این پدیده مخاطره آمیز ، موجب شده تا شهر تهران در ردیف یکی از آلوده ترین شهرهای دنیا قرار گیرد.
بر اساس بررسی های انجام شده ، تردد میلیون ها دستگاه وسائل نقلیه در تهران افزوده شدن سالانه بیش از ۵۰۰ هزار دستگاه وسائل نقلیه (اتومبیل ، موتورسیکلت و...) در سال های اخیر و افزایش ۱۰۰ درصدی تعداد خودروها در تهران طی سال های ۱۳۸۳ - ۱۳۷۹ و مصرف روزانه میلیون ها لیتر انواع سوخت، سالانه ۲.۳ میلیون تن انواع آلاینده را وارد هوای تهران می نماید، به نحوی که قریب ۸۰ درصد آلودگی هوای تهران مربوط به وسائط نقلیه می باشد.
از سوی دیگر استقرار ۳۵ درصد واحدهای صنعتی ، تولیدی و خدماتی کشور در تهران و حومه آن که بالغ بر ۵۴۰ هزار واحد می باشد، شهر تهران را تبدیل به یکی از آلوده ترین شهرهای دنیا نموده است. به نحوی که از ۷ ماه سال ۱۳۸۴ ، ۵۱ روز آن ناسالم بوده است.
متاسفانه این وضعیت نگران کننده مختص به تهران نبوده و بر اساس شاخص های پایداری ، محیط زیست ایران در بین ۱۴۶ کشور جهان در ردیف ۱۳۲ قرار دارد و میزان این آلاینده ها ۸.۲ برابر استاندارد جهانی است.
بررسی ها نشان می دهد گرچه میزان آلایندگی موتور سیکلت به مراتب بیش از اتومبیل می باشد( میزان منواکسید کربن تولیدی موتورسیکلت تقریبا ۱۲ برابر اتومبیل می باشد.) با این وجود تولید ( مونتاژ) انواع موتور سیکلت با استفاده از قطعات ارزان قیمت ، بی کیفیت و فاقد استاندارد چینی که از آلایندگی بالایی هم برخوردار می باشند، در سالهای اخیر شتاب فزاینده ای داشته ، به نحوی که در سال ۱۳۸۴ بطور متوسط روزانه ۲۲۶۰۰ دستگاه موتورسیکلت در کشور تولید شده است.
به جهت آنکه مصرف سوخت خودروهای فرسوده ۳ برابر خودروهای جدید و میزان آلایندگی آنها چندین برابر می باشد ، لذا سهم خودروهای فرسوده در آلودگی هوای تهران نیز قابل تامل می باشد.
آمار نشان می دهد در کل کشور ، ۵.۲ میلیون خودرو فرسوده بالای ۱۰ سال و ۱.۶ میلیون خودرو بالای ۲۰ سال سن تردد دارند.
بر اساس مصوبه ۲/۵/۱۳۸۴ هیات وزیران ، می بایستی ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده در سال ۱۳۸۴ از رده خارج می شد و تا سال ۸۸ هر سال ۱۰۰ خودرو نسبت به سال گذشته به این میزان اضافه گردد که بدین ترتیب طی سنوات ۸۸- ۸۴ ، دو میلیون خودروی فرسوده باید از رده خارج شود. لیکن به دلیل وجود اشکالاتی از جمله " عدم تعیین دستگاهی به عنوان متولی این امر مهم " و انجام این اقدام توسط یک کمیته که به دلیل ناهماهنگی ها کار آیی لازم را نداشته و در نهایت با تحقق ۲۰ درصد از این برنامه در سال ۱۳۸۴ ، کمتر از ۴۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده از رده خارج شده است.
با توجه به مشکلاتی که در خصوص "تامین منابع ملای کافی ، ساختار اجرایی اقدام فوق ، فضای مناسب ، تجهیزات اسقاط و نیروی کار مورد نیاز" وجود دارد، امکان تحقق کامل این مصوبه ناممکن بهنظر می رسد.
البته تا زمانی که نگهداری خودروهای فرسوده به دلایلی همچون ارزان بودن سوخت و عدم تعیین عوارض بالا دارای توجیه اقتصادی باشد، نمی توان به موفقیت این طرح امیدوار بود.
به رغم مصوبه مورخ ۹/۴/۶۹ هیئت وزیران مبنی بر انتقال صنایع آلوده کننده و مزاحم محیط زیست شهر تهران به خارج از شهر، با گذشت قریب ۱۶ سال ، تنها ۳۰ درصد از این طرح اجرا گردیده است و متاسفانه بسیاری از کارگاهها کماکان در این محدوده فعالیت دارند که البته با تخصیص حدود ۷۲۰۰ هکتار جهت طراحی و ساخت ۱۷ شهرک صنعتی در اطراف تهران این روند تا حدی رو به بهبود است.
افزایش روزافزون تولید انواع خودرو در کشور و ارزان بودن قیمت بنزین نسبت به سایر کشورها، نه تنها زمینه ساز مصرف بی رویه آن و ایجاد آلودگی رو به تزاید شده، بلکه انگیزه بهبود کیفیت سوخت خودروها که هزینه قابل توجهی برای تولید کنندگان خودرو دارد را پایین آورده است.
از آنجا که ایران دارای دومین ذخایر گاز طبیعی جهان بوده و دارای شبکه گسترده خطوط توزیع گاز است، لذا جایگزینی سوخت گاز با سوخت هایی مانند بنزین و گازوئیل در کاهش مصرف سوخت خودرو و مراکز صنعتی در کاهش آلودگی هوا نقش بسزایی دارد.
از سوی دیگر رغم تاکید بر خرید خودروهای گازسوز توسط دستگاه های اجرایی ، بعضا دستگاه های دولتی به این امر توجه نداشته بطوری که حتی سازمان حفاظت محیط زیست در سنوات ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ اقدام به خرید خودروهایی نموده که هیچکدام دوگانه سوز نبوده است.
البته اقدامات محدودی از جمله گازسوز نمودن ۱۵۰۰ دستگاه تاکسی، تولید کارخانه ای خودروهای سواری دوگانه سوز، گازسوز نمودن روزانه ۵۰۰ دستگاه خودرو، احداث پایگاههای سوخت رسانی جهت جایگزینی گاز به جای بنزین صورت گرفته که تناسبی با میزان کاهش آلودگی هوا ندارد.
کارشناسان سازمان بازرسی کل کشور نقش برخی دستگاهها در مبارزه با آلودگی هوا را این گونه شرح می دهند:
▪ سازمان حفاظت از محیط زیست:
یکی از مهم ترین وظایف قانونی سازمان حفاظت محیط زیست اندازه گیری مستمر آلاینده های هوا است. لیکن به دلیل عملکرد ضعیف آن سازمان طی سالهای متمادی و عدم وجود ضمانت اجرایی لازم تصمیمات متخذه، کنترل جدی توسط آن سازمان بر احداث صنایع بزرگ و نیز ارزیابی اثرات زیست محیطی این صنایع به نحو مناسب صورت نگرفته است.
برسی ها حاکی است به رغم اختصاص ۴ میلیون دلار اعتبار ارزی جهت نظارت بر رعایت استانداردهای وسائط نقلیه از طریق اندازه گیری آلاینده های خروجی آنها، سازمان مذکور در حال حاضر فاقد مرکزی مستقل جهت این امر مهم است و مراکز موجود زیر نظر وزارت صنایع و معادن فعالیت می نمایند. در حقیقت وظیفه اجرا و نظارت به یک دستگاه محول شده است.
از سوی دیگر با وجود تخصیص ۱۴۰ میلیارد ریال جهت اجرای "طرح ایجاد مرکز تحقیقات و کنترل گازهای خروجی وسائط نقلیه" این بودجه را صرف ایجاد فضای اداری برای استقرار واحدهای اداری آن سازمان نموده.
کارشناسان سازمان بازرسی معتقدند آلودگی هوا به عنوان یک تهدید جدی، مستمر و فراگیر علیه سلامت مردم و محیط زیست و همچنین دارای تبعات سوءاقتصادی و اجتماعی می باشد.
لذا لازم است با این موضوع که مبتلا به سایر شهرهای بزرگ هم می باشد و آثار سوء آن در سلامت مردم و تخریب محیط زیست به صورت آرام و تدریجی و بعضا غیر قابل جبران نمایان می گردد، به عنون یک معضل ملی توجه شود.

منبع : carx1