تحمیل همکاری با انگلستان و روسیه و نتایج آن (در این روز ۱۵ سپتامبر)

در این روز در سال ۱۹۱۶ (دوران جنگ جهانی اول) كه نیروهای عثمانی در غرب كشور پس از تصرف همدان و قزوین قصد حركت به سوی تهران را داشتند، در تهران افشاء شد كه چون رئیس الوزراء ایران ، برغم این كه ایران در قبال دولتهای متخاصم در جنگ جهانی اول اعلام بیطرفی كرده بود ، به انگلستان و روسیه وعده همكاری داده است؛ به همین سبب عثمانی ها كه متحد آلمان و بر ضد روسیه ، انگلستان و فرانسه هستند دست به پیشروی در خاك ایران زده اند. طبق اسناد موجود ، محمد ولیخان تنكابنی (سپهسالار)
رئیس الوزراء وقت به دولتین انگلستان و روسیه نوشته بود كه چون راهی جز قبول همكاری با آنها را ندارد این همكاری سیاسی - نظامی را ناچارا می پذیرد و این موافقت سپهسالار ششم سپتامبر ۱۹۱۶ اعلام شده بود كه در اسناد آن دو دولت به تاریخ هفتم اوت (یك ماه جلوتر ) ثبت شده است!.
پس از افشاء این قضیه ، معلوم شد كه بركناری سپهسالار در ۲۱ شهریور از سمت ریاست دولت به دستور احمد شاه در حالی كه نیروهای عثمانی تهدید به تصرف تهران كرده بودند به همان دلیل بوده است. روسیه و انگلستان به احمد شاه توصیه كرده بودند كه از تهران خارج شود تا به دست عثمانی ها نیافتد كه این توصیه پذیرفته نشده بود.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز