رادون منشاء طبیعی رادیاسیون

تمامی جانداران بهمراه رادیاسیون به زندگی خود ادامه میدهند, از مهمترین منابع رادیاسیون میتوان از نور خورشید, رادیوایزوتوپهای موجود در پوسته زمین و طبیعتأ از خاک , آب و مواد غذائی که با خاک ارتباط مستقیم دارد را نام برد. انسانها بسته به شرایط و استانداردهای زندگی, شرایط فیزیکی محل زندگی و شرایط جغرافیایی محیط زیست خود سالانه بطور متوسط دزی برابر با ۲,۵ mSv دریافت میکند . بیشترین ترکیب رادیاسیونی که در طبیعت میتوان از نام برد گاز رادون میباشد. رادون سالانه چیزی برابر با۱,۳ mSv وارد بدن انسان میگردد. در تحقیقی که در دانشگاه حاجه تپه ترکیه توسط گروه مهندسی محیط زیست در سال ۲۰۰۶ صورت گرفته شده است بترتیب بیشترین میزان رادون در بین مردم فنلاند, سوئد, اسپانیا, یونان, فرانسه و سوئیس مشاهده میگردد.
● رادون چیست ؟
رادون عنصری است که بی رنگ, بی بو, بی طعم, دارای ۲۸ ایزوتوپ بین۱۱۹Rn-۲۲۶Rn میباشد.رادون از تخریب رادیواکتیوی اورانیوم موجود در صخره,خاک و آب بوجود می آید. تغییر حالت اورانیوم به رادون بصورت زیر میباشد
۲۳۸U۲۲۲Ra ۲۲۲Rn (Radon) ۲۳۵U ۲۳Ra ۲۱۹Rn (Aktinon)۲۳۲Th۲۲۰Rn (Thoron)
تمام اتمهای اصلی که در تخریب انجام وظیفه میکنند در طبیعت براحتی یافت میگردد.
● تاثیر گاز رادون بر سلامتی چیست ؟
راکتیوه شدن رادون بسیار ضعیف میباشد, بهمین دلیل در حین تنفس بصورت شیمیایی به بافتها نمیجسبد. ولی محصولات تجزیه شده رادون با پیوند به گرد و غبار و مواد معلق بیماری های سختی را باعث میگردد. با تنفس گاز رادون نارسائی تنفسی, سر درد و سرفه های مزمن عارض نمیگردد ولی بصورت ذرات معلقی در میاید که جذب ششها میگردد که این ذرات با گذشت زمان و تولید انرزی ششها را تخریب نموده تا اندازه ای که به سرطان منجر میگردد. لازم بذکر است سرطان ریه در بین افراد سیگاری که در معرض رادون هم قرار دارند بیش از افراد غیر سیگاری میباشد.
● رادون چرا بعنوان یک معضل مطرح میباشد ؟
از آنجائی که ۹۰% زمان انسانها در محیطهای سر بسته میباشد رادون میتواند مشکل ساز گردد. از مهمترین منابع رادون در زندگی روزمره از خاک و سنگهای موجود در پی ساختمان مینوان نام برد. چونکه بیشترین رادونی که وارد ساختمان میگردد از این سنگها و خاکها میباشد. گاز رادون که در زیر ساختمان و دیوارها با فشار زیادی حبس میباشد از طریق شکافهای موجود در کف و دیوار ساختمان خارج میگردد.
● راههای ورود رادون در ساختمان :
۱) شکافهای موجود در ساختمان
۲) نقاط اتصال
۳) شکافهای موجود در دیوار
۴) فضاهای خالی ساختمان
۵) فضاهای خالی اطراف لوله و اتصالات در دیوار و کف
۶) آبهای آشامیدنی
رادون در آب بخصوص در آبهای زیرزمینی حل میگردد. پس از خروج آب از لوله رادون موجود در آب بصورت گاز متصاعد میگردد و در محیط بسته خانه انباشته میگردد. اورانیوم موجود در مصالح ساختمانی نیز بر افزایش میزان رادون نیز متاثر میباشد.
● مواردی که تعیین کننده میزان غلظت رادون میباشند چیست ؟
▪ میزان Ra-۲۲۶ موجود در خاک و مصالح ساختمانی
▪ میزان رطوبت موجود در خاک و مصالح ساختمانی
▪ پتانسیل میزان انتشار در خاک (Diffusion)
▪ سطح تماس ساختمان با خاک و کیفیت مواد عایق (Isolation)
▪ جنس خاک
▪ ظرفیت تهویه هوا در ساختمان
▪ شرایط آب و هوا
▪ اختلاف دما و فشار بین داخل و خارج ساختمان
موارد مهمی میباشند که درافزایش میزان رادون در ساختمان میتوان از آن نام برد.
● مقدار مجاز رادون :
مقدار رادون مجاز در محیطهای سر بسته و باز در کشورهای مختلف با اندک فرقی مشخص میباشد و در صورتیکه از این میزان افزایشی رخ دهد بجهت کاهش در میزان رادون میبایستی فعالیتهای صورت بپذیرد. بخش استانداردهای امنیت سازمان انرژی هسته ای (IAEA-BSS) مقدار مجاز رادون۲۰۰-۶۰۰ Bq/m۳ اعلام مینماید.
● بجهت کاهش رادون میتوان
▪ با آنالیزرایواکتیوی بر مصالح ساختمانی میزان رادون مشخص گردد و نسبت به آن از مصالح استفاده گردد,
▪ طبقه های همکف ساختمانها میبایستی از ایزولاسیون مرغوب استفاده نمایند,
▪ شکافها موجود در کف و در دیوارها ساختمانهای با بیش از ۲۰ سال میبایستی ترمیم گردد,
▪ از آنجایکه از کف و دیوارها متصاعد شدن گاز رادون یکی از اصلیترین علل آلودگی میباشد لذا تهویه هوای محیطهای سربسته بسیار حائز اهمیت میباشد,
▪ در صورت استفاده از مواد ایزولاسیون در پنجره و درها, میبایستی میزان تهویه هوا بیشتر باشد,
▪ از آنجایکه سیگار همراه با گاز رادون میزان سرطان را افزایش میدهدمی بایستی در محیطهای سربسته از مصرف دخانیات جدأ خودداری نمود

دکتر رامین عزتی , عضو هیئت علمی دانشگاه حاجه تپه – دانشکده مهندسی دپارتمان مهندسی محیط زیست آنکارا- ترکیه

منبع : بانک مقالات فارسی