رابطه ریاضی باهوش

با دكتر علی آبكار استاد ریاضی و عضو هیأت علمی دانشكده علوم دانشگاه تهران در مورد ریاضی و كاربردش در زندگی و لذت حل مسأله گفت وگویی انجام داده ایم كه می خوانید:
چرا ریاضی می خوانیم؟ اصلاً ریاضی به چه دردی می خورد؟
علوم ریاضی در حالت كلی پایه تمام علوم مهندسی است. ریاضی مادر تمام علوم است و به عنوان علم دقیقه مطرح می شود هر چه علوم دیگر به ریاضی نزدیك باشند مستدل تر و قطعی تر از علومی هستند كه از ریاضی دور می شوند. ممكن است در علوم اجتماعی نظریه های مختلفی داشته باشیم كه همه نظریه ها بسته به موقعیت های گوناگون درست باشند ولی در ریاضی تنها یك نظریه داریم یا درست یا غلط. اغلب تئوری های ریاضی ریشه فیزیكی دارند و منشأ و پیدایش آنها در مسائل علمی بوده است.
یعنی تمام فرمول هایی كه در تمام این سالها كشف شده و شما زمانی خوانده اید و حالا تدریس می كنید در مسائل علمی فیزیك و شیمی و اقتصادی كاربرد دارد؟
خیر، گاه می دانیم كه این فرمول ها چه كاربردی دارد و منتها خودمان دیگر نمی توانیم به كاربردشان بپردازیم و گاهی هم فرمول را می دانیم و آیندگان كاربردش را پیدا می كنند. اما یك مسأله وجود دارد هیچ علمی مستقیماً به شكوفایی و باروری نمی رسد مگر این كه بخش هایی از ریاضی در آن به كار برده شده باشد. پس ریاضیدان غیر از لذتی كه خودش می برد از روی مفاهیم ریاضی باعث رشد جامعه و تكنولوژی می شود.
لذت؟
بله، به یك ریاضیدان در حالت حل مسأله لذتی دست می دهد و او را ارضا می كند در فلسفه به این حالت لذت حل مسأله می گویند كه افراد دیگر این لذت را درك نمی كنند. این حالت در ریاضی مثل گل كردن طبع شعر شاعری است كه یكباره باعث می شود شعر بگوید.
تمام كاربردهایی كه از ریاضی گفتید كاربردهایی بود كه یك ریاضیدان در زندگی حرفه ای از ریاضی می كند. آیا در زندگی اجتماعی هم از ریاضی استفاده می شود؟ ریاضی در زندگی اجتماعی هم كاربرد دارد؟
البته، ما نباید از خودمان تعریف كنیم ولی كسی كه ریاضیات می خواند بهتر فكر می كند و كسی كه بهتر فكر می كند بهتر زندگی می كند.
پس به خاطر این كه بهتر فكر كنیم از اول دبستان تا سال آخر دبستان ریاضی می خوانیم؟
بله، ریاضی كمك می كند كه بهتر فكر كنیم.
برای بهتر فكر كردن راههای بهتری هم وجود دارد. چرا شطرنج بازی نمی كنیم كه فكرمان باز شود؟
شطرنج حالت خاص دارد. البته بخشی از ریاضیات هم جنبه شطرنج و بازی دارد كه به صورت فرم تعمیم گسترش پیدا می كند و در علوم دیگر استفاده می شود.
یعنی ریاضی خواندن ما فقط به خاطر این است كه بتوانیم بهتر فكر كنیم. یعنی من اگر انتگرال و مثلثات نمی خواندم نمی توانستم فكر كنم؟
خیر، این طور نیست، ریاضی در زندگی روزمره به بالابردن قوه تفكر كمك می كند. اما كاربرد و استفاده های دیگری هم دارد. فرض كنید بخشی از ریاضیات آمار است. یك متخصص علوم اجتماعی و تربیتی آیا می تواند منهای آمار مطالعات خودش را ادامه دهد. پس این طور نیست كه فرد همان لحظه از چیزی كه می خواند بهره مند شود. من به عنوان ریاضیدان از علوم اجتماعی - ارتباطات و روانشناسی به یك حداقلی نیازمندم كه در زندگی استفاده كنم. شما هم باید حداقلی از ریاضی بدانید ولی كسی نمی گوید: همه باید ریاضیدان شوند.
این حداقل می تواند در حد چهار عمل اصلی باشد؟ این طور نیست؟
حدود را ما تعیین نمی كنیم. اتفاقاً آنها كه حداقل ها را تعیین می كنند ریاضیدان نیستند. كارشناسان روانشناسی و تعلیم و تربیت در وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم این حدود را تعیین می كنند. البته این كه شما می گویید در حد چهارعمل اصلی درست نیست همانطور كه گفتم حتی محققان علوم اجتماعی و علوم تربیتی هم به یادگیری آمار احتیاج دارند و از ریاضی استفاده می كنند. اما نظر ما این است كه كمیت و حجم باید كم شود و بیشتر به كیفیت اهمیت داده شود.
گفتید كسانی كه ریاضی می خوانند بهتر فكر می كنند آیا افراد باهوش ریاضی می خوانند؟
ریاضی با هوش نسبت مستقیم دارد. یعنی اغلب ریاضیدان ها افراد باهوشی هستند شاید هم خود ریاضی در پروسه پرورش هوش تأثیر می گذارد اما این بدان معنی نیست كه افرادی كه تمایلی به یاد گرفتن ریاضی ندارند افراد بی استعداد یا كم هوشی هستند. ریاضی با علاقه هم رابطه مستقیم دارد.
شما در تمام سالهایی كه ریاضی می خواندید به تدریس فكر می كردید؟ یعنی دلتان می خواست ریاضی بخوانید كه آن را به دیگران تدریس كنید؟
شغل آرمانی برای یك دانشجوی ریاضی گرفتن جای اساتید سابقش است و آرمانی تر این كه موفق به كشف فرمول یا حل مسأله ای شود كه اسمش در كتابها ماندگار شود. من به اولین آرزویم رسیده ام و حالا به آرزوی دوم فكر می كنم.

شیما شهرابی

منبع : روزنامه ایران