پژوهشی در جریان‌شناسی تفسیر عرفانی با نگاهی به پنج تفسیر مهم عرفانی از قرن چهارم تا پایان قرن هشتم

نویسنده : قاسم‌پور - محسن
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۱/۰۷/۱۰
رده دیویی : ۲۹۷.۱۷۸
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۴۲۴
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : BP۱۰۰/ق۲پ۴
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۳۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۷۶۹۲-۰۱-۳

کتاب حاضر پژوهشی در حوزه تفاسیر عرفانی است که در قالب چهار فصل سامان یافته است .درباره تفسیرهای عرفانی در مقدمه و پیش گفتار کتاب چنین آمده است : 'در میان رویکردهای گوناگون جریان عرفانی و به تعبیر دیگر تفاسیر عرفانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند .مفسران که با نگاه عرفانی آثارشان را رقم زده‌اند, در چگونگی شکل دادن به محتوای تفسیر یک داستان نیستند .تاویل که اساس این گونه تفسیرهاست در نگاه آنان و در تفسیر و تبیین آیات الهی به گونه‌ای متفاوت به کار گرفته می‌شود ...روش‌شناسی تفاسیر عرفانی مستلزم بررسی دو چیز است :نخست جریان شناسی تاویل به عنوان رکن رکین یک تفسیر عرفانی, و دوم تامل در مفهوم ظاهر و باطنی و مبادی کلی آن .'کتاب حاضر با دو هدف اصلی نگارش یافته است 1' :ـ بررسی علل و عواملی که موجب اختلاف مفسران عارف مسلک در تفسیر قرآن شده و به طور ویژه, معرف دیدگاه‌های عرفانی مفسران و تحلیل و بیان تاثیر پذیری مفسران از دیدگاه خود در تفسیر قرآن است 2 .ـ کشف جریان فرهنگی تاویل و بررسی ریشه‌های تاریخی استفاده از این مقوله در تفسیر قرآن .'قسمت نخست کتاب شامل سه فصل است که طی آن مفاهیم و اصطلاحات اساسی تعریف شده, سپس سابقه تاویل در مکاتب بشری و متون دینی قبل از اسلام و بعد از اسلام (نظیر :اسماعیلیان, اخوان الصفا, حکمت شراق, تاویل در آثار فلسفی ابن سینا, تاویل در بین صوفیان) و سرانجام ارتباط عرفان با قرآن و نگاه عارفان به قرآن بررسی شده است .قسمت دوم کتاب محوری‌ترین فصل کتاب است .این فصل به بررسی, تحلیل, نقد و مقایسه تفاسیر پنج گانه عرفانی اختصاص دارد که عبارت‌اند از 1 :ـ تفسیر لطایف الاشارات قشیری ـ 2ـ کشف الاسرار و عده‌الابرار میبدی ـ 3ـ تفسیر عرائس البیان ـ 4ـ التاویلات النجمیه ـ 5ـ تفسیر القرآن الکریم (یا تفسیر منسوب به ابن عربی و در اصل متعلق به عبدالرزاق کاشانی) .