گاهی به زیر پایت نگاه کن

‌سلامت خودرو بدون شك ضامن ایمنی راننده و كاهش خطر در سفرهای جاده‌ای است كه در این میان، توجه به سیستم ترمز خودرو از ویژگی‌ خاصی برخوردار است.
با پیشرفت‌ روز افزون تكنولوژی، تجهیزات مختلفی به منظور افزایش ایمنی، كیفیت رانندگی بهتر و رفتار دینامیكی مناسب‌تر در خودرو طراحی و نصب شده است. یكی از سیستم‌های مورد استفاده در خودروها برای دستیابی به اهداف فوق، سیستم ترمز ای.بی.اس است.
گفته می‌شود كه سال‌ها پیش ابتدا، سیستم ضدقفل چرخ به منظور كاهش مسافت توقف هواپیما مورد استفاده قرار گرفت و سپس چنین سیستمی روی خودروی فورد و كامیون نصب شد.
در ۱۰ سال اخیر دوباره استفاده از این سیستم مورد استقبال بیشتر خودروسازان قرار گرفته است. استفاده از سیستم ضدقفل، پایداری و فرمان‌پذیری خودرو را افزایش داده و مسافت ناشی از ترمزگیری را كاهش می‌دهد. این سیستم دارای یك مدار برگشت‌پذیر است كه وضعیت چرخ‌های خودرو را به پردازنده اطلاع می‌دهد.
پردازنده پس از بررسی اطلاعات دریافت شده از وضعیت چرخ‌ها، فرمان‌های لازم را به منظور قطع و وصل ترمزگیری صادر و مراحل قطع و وصل ترمزگیری روی چرخ‌ها به وسیله كنترل كننده انجام می‌شود و راننده در كمال ایمنی و ضمن طی مسافت كوتاهی در صورت نیازخودرو را متوقف یا از سرعت آن كم می‌كند.
اصول طراحی سیستم ترمز ای.بی.اس با درك كامل مشخصات اصطكاكی سطح تماس تایر و جاده است. در حالت عمومی به منظور كنترل اتوماتیك و خودبه‌خودی عملكرد ترمز چرخ‌های خودرو با اندازه‌گیری پارامترهایی و مقایسه آنها با مقادیر مطلوب وابسته می‌توان فرمان‌های كنترلی مناسبی را اعمال كرد. سرعت زاویه‌‌ای چرخ، میزان لغزش تایر، اختلاف سرعت تایر و خودرو و اختلاف سرعت تایر با تایرهای دیگر خودرو از جمله پارامترهای در نظر گرفته شده هستند.
سنسورهای دورانی چرخ تعیین كننده سرعت لحظه‌ای دورانی چرخ خودرو است كه روی چرخ‌های محرك و متحرك نصب می‌شود. واحد كنترل الكترونیك مركز اصلی سیستم ضدقفل راتشكیل می‌دهد.
الگوریتم عملكردی سیستم ضدقفل در این واحد قرار دارد و وظیفه آن، دریافت و پردازش اطلاعات به دست آمده از سنسورها و فرمان مناسب به مدولاتور فشار است. در این واحد سرعت و شتاب دورانی چرخ‌ها، مقدار لغزش تایرها، ضریب اصطكاك جاده و تایر محاسبه و یا تخمین زده می‌شود و متناسب با آن فشار هیدرولیكی ترمز چرخ‌ها تعیین و به مدولاتور اعلام می‌شود. مدولاتور واحد عملگر سیستم ضدقفل به شمار می‌آید و بسته به اینكه واحد كنترل الكترونیك چه حالتی را برای ترمز چرخ در نظر گرفته است، فعال می‌شود. در خودروهای مجهز به سیستم ضدقفل معمولی به طور كلی چهار حالت عملكردی وجود دارد.
۱) ترمزگیری معمولی خودرو كه در آن‌ ‌ ای.بی.اس فعال نیست و ترمزگیری عادی خودرو بدون دخالت سیستم ای.بی.اس انجام می‌شود و واحد كنترل الكترونیك هیچ جریانی به مدولاتور ارسال نمی‌كند.
۲) حالت كاهش فشار كه در آن ‌ای.بی.اس فعال است.
۳) حالت فشار ثابت كه در این حالت ای.بی.اس فعال و واحد كنترل الكترونیك از روی سیگنال‌‌های دریافتی از سنسور دوران چرخ تشخیص می‌دهد كه سرعت دورانی و لغزش چرخ در حالت بهینه قرار دارد.
۴) حالت افزایش فشار كه در این حالت نیز ای.بی.اس فعال است و فشار هیدرولیكی داخل سیلندر ترمز چرخ، نیاز به افزایش دارد. فشار هیدرولیكی ایجاد شده در سیلندر اصلی، به سیلندر ترمز چرخ راه پیدا می‌كند و سبب افزایش فشار در سیلندر ترمز چرخ می‌شود.
به طور كلی، سلامت ترمزهای خودرو یكی از مهم‌ترین نكات ایمنی است كه باید پیش از سفر از آن اطمینان حاصل كرد.
یكی از مهم‌ترین عواملی كه باعث از دست دادن كنترل خودرو می‌شود، ترمز كردن ناگهانی در جاده‌های لغزنده مانند جاده‌های مرطوب ،برفی یخی و... است كه این عمل به‌علت قفل شدن چرخ‌ها بر روی سطح جاده است. برای جلوگیری از این امر سیستم ترمز ضد قفل (ای.بی.اس) استفاده می شود.
این سیستم از طریق یك سیستم هدایت الكترونیكی كنترل شده و با دریافت اطلاعات لازم از وضعیت سرعت هریك از چرخ‌ها، از طریق سنسورهای سرعت نیروی ترمز بر روی چهار چرخ را كنترل و تنظیم می‌كند.
دراین سیستم مقدار نیروی ترمز بر روی هر یك از چرخ‌ها می‌تواند متغیر باشد. بدین ترتیب چرخی كه دارای سرعت كمتری نسبت به چرخ دیگر است به همان نسبت فشار روغن ترمز در آن كاهش می‌یابد. این كاهش فشار به صورت مقطعی بوده و تا زمانی ادامه می‌یابد كه دور چرخ‌ها یكسان شود.
سیستم ای.بی.اس از سرعت شش كیلومتر در ساعت به بالا شروع به كنترل سیستم ترمز می‌كند و در صورتی كه به هرنحوی از مدار خارج شود ترمز خودرو به صورت عادی عمل می‌كند.‌

سید عیسی عماد

منبع : روزنامه سلامت