مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی

بطور کلی تمام کارها باید با رعایت اصول فنی انجام گیرد . مشخصات تعیین شده در این دفترچه به منظور ارائه نکات فنی لازم الاجرا در کارگاههای ساختمانی بوده وچنانچه مشخصات فنی خصوصی پروژه های اجرایی مغایر با مفاد مندرج در این دفتر چه باشد . مشخصات فنی خصوصی اولویت داشته و اجرا کننده موظف به اجرای آن می باشد . بطور خلاصه دفترچه مشخصات فنی و عمومی حاضر راهنمائی برای کلیه امور که به تفضیل در پروژه مورد نظر ذکر نشده است می باشد و هیچ اجرا کننده ای نمی تواند به استناد مندرجات این دفترچه از مسئولیت حسن انجام کار خویش بکاهد .
● سطح ایستایی
منظور از سطح ایستایی ، سطح طبیعی آب زیر زمینی منطقه ای با توجه به نوسانات فصلی می باشد .
● تاب زمین
منظور از تاب زمین حداکثر فشار قابل تحمل زمین بدون در نظر گرفتن ضریب اطمینان می باشد .
● تاب مجار زمین
منظور از تاب مجاز زمین حداکثر فشار قابل تحمل زمین با در نظر گرفتن ضریب اطمینان می باشد .
● وزن مخصوص ظاهری
وزن مخصوص ظاهری عبارت است از وزن واحد حجم قضائی
● بار وارده
منظور از بار وارده بر آیند کلیه نیروهای وارده می باشد .
● آماده کردن کارگاه
▪ تخریب
ساختمانهای موجود و قدیمی ( غیر از آثار باستانی ) که تخریب آنها به منظور احداث ساختمانهای مورد پیمان ضروری است باید قبل از خراب کردن اندازه گیری و صورت مجلس گردد . قبل از شروع به تخریب ابنیه و تاسیسات زائد باید سرویسها و انشعابات مربوط به آن مانند آب ، فاضلاب ، برق ، تلفن ، سوخت و غیره قطع و بنحو اطمینان بخشی مسدود گردد . لوله های آتش نشانی نباید بدون اطلاع و اجازه مقامات صلاحیتدار قطع شود . مصالح قابل استفاده حاصل از تخریب حتی الامکان باید جمع اوری و دسته بندی شدهو سپس در محل مناسبی انبارگردد . قبل از تنظیم صورت مجلس و صدور دستور کار ، تخریب هیچ ساختمانی مجاز نمی باشد در حین تخریب باید مرتبا آبپاشی صورت گیرد و احتیاطات لازم به منظور جلوگیری از ایجاد گردوغبار انجام شود . هنگام تخریب وهمچنین حین اجرای عملیات ساختمانی علاوه بر رعایت مقررات ودستورات شهرداری و وزارت کار باید دیواری موقت به منظور مجزا کردن محیط کارگاه از محوطه اطراف و تامین ایمنی عابرین ساخته شود .
▪ نقاط نشانه ومبدا
به منظور تعیین حجم عملیات و اجرای صحیح کار باید به تعدای کافی نقاط نشانه و مبدا تعیین گردد نقاط اصلی نشانه ومبدا باید روی پایه های بتنی و بارنگ روغنی مشخص و شماره گذاری شوند. سطح مقطع فوقانی پایه های بتنی حداقل ۱۰*۱۰ سانتیمتر و ارتفاع آن حداقل باید ۷۰ سانتیمتر باشد و پس از نصف حدود ۲۰ سانتیمتر از آن بالا از سطح زمین طبیعی قرار گیرد .
▪ تسطیح محوطه :
در صورتی که زمین تحویل شده برای ساختمان سنگلاخ بوده ویا دارای ناهمواریهای زیاد باشد که مانع انجام عملیات ساختمانی شود باید محوطه کارگاه تا تراز مورد نظر پاک و هموار گردد . مصرف سنگهای حاصله از این عملیات در ساختمان به شرطی مجاز است که بصورت قابل استفاده در آمده باشد . چنانچه زمی تحویل شده برای ساختمان آب خیز بوده واجرای کار در آن بدون زهکشی مقدور نباشد ، باید نسبت به زهکشی کلیه زمینهایی که در آن بنا احداث می گردد اقدام شود .
▪ ساختمانهای موقت
برای انجام امور اداری و دفتری ضروری است بطور موقت اطاق یا اطاقهایی به وسعت لازم در محوطه کارگاه و با مجاورت آن تهیه و ساخته شود و همچنین تاسیسات روشنایی وحرارتی و بهداشتی و در صورت امکان وسائل ارتباطی برای کارمندان و کارگران تامین شود به منظور نگهداری و حفاظت مصالحی که ممکن است در هوای آزاد فاسد شده و یا آسیب ببیند لازم است انبارهایی با وسعت مناسب با احتیاجات کارگاه بندهای زیر انجام شود .
الف) عمق گود برداری ترانشه در نقاط زمین باید به طوری باشد که لوله و کابل دقیقا در ترازهای داده شده در نقشه قرار گیرد .
ب) گودبرداری ترانشه باید به نحوی صورت گیرد که دارای عرض کافی برای اتصال لوله ها در داخل تراشه باشد .
پ) کندن تراشه ابتدا باید تا ۱۵ سانتیمتر عمق نهایی انجام شود و بقیه گود برداری توسط دست ودرست قبل از ریختن بتن کف و با ماسه و یا قرار دادن لوله ها صورت گیرد .
ت) کف ترانشه ها باید به دقت طبق نقشه تنظیم شود به نحوی که تکیه گاه یکنواختی بای کابل و لوله در تمام طول ایجاد گردد مگر در نقاطی که برای سهولت اتصال گود برداری زیادتری لازم است .
هنگامیکه ایجاد ترانشه در زمین سنگی انجام می شود باید به منظور تنظیم کف ترانشه قشری از ماسه نرم به ضخامت حداقل ۱۰ سانتیمتر در کف ترانشه زیر لوله با کابل ریخته شود .
● خاکریز
▪ خاکریزی داخل تراشه
پر کردن ترانشه نباید قبل از بازرسی و آزمایش و یا کابلهای داخل آن انجام پذیرد . ترانشه باید ابتدا تا ارتفاع ۱۵ سانتیمتری روی لوله با ماسه پر شود و سپس خاکریزی داخل آن قشر به قشر طبق نقشه و مشخصات به آرامی انجام شود . از ریختن خاک از ارتفاع زیاد باید خود داری گردد کوبیدن قشر های خاکریزی ( به استثنای ماسه روی لوله ) باید به وسیله مناسبی طبق نظر دستگاه نظارت انجام گیرد . خاکریزی داخل اطاق و یاکف پیاده رو و یا پشت پی تا تراز مورد نظر باید در قشرهای حداکثر ۳۰ سانیمتری انجام و پس از آبپاشی با وسیله دستی یا موتوری به خوبی کوبیده شود ولی در د رمورد کف انبارها ، یا سالنهایی که ماشینهای سنگین در آن رفت و آمد می کنندباید با غلطک موتوری تا حد تراکم لازم انجام شود . از ریختن خاکهای نامناسب مانند خاک زراعتی ، لجن ، ماسه بادی وغیره در خاکریزی ها باید خود داری شود .
● پی سازی
▪ کلیات
قبل از اقدام به پی سازی ساختمان بایداطمینان حاصل گردد که در طرح و محاسبات نکات زیر رعایت شده باشد :
الف) نشست زمین بر اثر تغییر سطح ایستایی
ب) نشست زمین ناشی از حرکت ولغزش کلی در زمینهای ناپایدار
پ) نشست ناشی از ناپایداری زمین بر اثر گود برداری خاکهای مجاور و حفر چاه .
ت) نشست ناشی از ارتعاشات احتمالی که از تاسیسات خود ساختمان با ابنیه مجاور آن ممکن است ایجاد شود .
● تعیین تاب فشاری زمین :
برای روشن کردن وضع زمین در عمق ، باید چاه های آزمایشی ایجاد گردد این چاهها باید به عمق لازم و به تعداد کافی احداث گردد و تغییرات نوع خاک طبقات مختلف زمین بلافاصله مورد مطالعه قرار گیرد و نمونه های کافی جهت بررسی دقیق به آزمایشگاه فرستاده شود . برای بررسی و تعیین تاب فشاری زمین در مورد خاکهای چسبنده نمونه های دست نخورده جهت آزمایشگاه لازم تهیه می گردد و برای خاکهای غیر چسبنده آزمایشهای تعیین دانه بندی و تعیین وزن مخصوص خاک و آزمایش بوسیله دستگاه ضربه دار در مح لانجام می گیرد در حین گمانه زنی باید تعیین کرد که آیا زمین محل ساختمان خاک دستی است یا طبیعی و تشخیص این امر حین عملیات خاکبرداری با مشاهده مواد متشکله جدا محل خاکبرداری و وجود سوراخها ومواد خارجی ( نظیر آجر ، چوب ، زباله و غیره ) مشخص می شود . به منظور تعیین تاب مجاز زمین می توان از تجربیات محلی مشروط بر آن که کافی بوده باشد استفاده کرد . ابعاد پی ساختمانهای ساخته شده قرینه ای برای تعیین تاب مجاز زمین خواهد بود . هنگامی که نتایج تجربی در دسترس نباشد و از طرف تعیین تاب مجاز زمین با توجه به اهمیت ساختمان مورد نیاز نباشد ، می توان تاب مجاز را با تعیین نوع خاک توسط متخصص با استفاده از جدول شماره ۲-۱۹ ایران تعیین نمود . قراردادن پی ساختمان روی خاکریزهایی که دارای مقدار قابل توجهی مواد رسی بوده ویا به خوبی متراکم نشده باشد صحیح نبوده و باید از آن خود داری کرد در صورتی که پی سازی در این نوع زمین به عللی اجباری باشد ، باید نوع و جنس زمین مورد مطالعه و آزمایش قرار گرفته و سپس نسبت به پی سازی متناسب با این نوع زمین اقدام گردد .
● لغزش زمین :
از احداث ساختمان روی شیبهای ناپایدار و همچنین زمینهای که دارای لغزش کلی می باشند باید خود داری نمود ، زیرا جلوگیری از لغزش این نوع زمینها تقریبا غیر ممکن است و این گونه زمینها غالبا با مطالعات زمین شناسی قابل تشخیص می باشند .
چنانچه احداث ساختمان در اینگونه زمینه ضرورت داشته باشد باید تدابیری لازم پیش بینی شود تا حرکات لفزشی زمین موجب بروز خرابی در ساختمان نگردد .
● مصالح
▪ سیمان
ـ سیمان پرتلند مورد مصرف در بتن باید مطابق ویژگیهای استانداردهای زیر باشد :
الف) سیمان پرتلند، قسمت دوم تعیین و یژگیها، شماره ۳۸۹ ایران .
ب) سیمان پرتلند ، قسمت دوم تعیین نرمی ، شماره ۳۹۰ ایران .
پ) سیمان پرتلند قسمت سوم تعیین انبساط ، شماره ۳۹۱ ایران .
ت) سیمان پرتلند ، قسمت چهارم تعیین زمان گیرش ، شماره ۳۹۲ ایران .
ث) سیمان پرتلند ، قسمت پنجم تعیین تاب فشاری و تاب خمشی شماره ۳۹۳ ایران .
ج) سیمان پرتلند ،قسمت سوم تعیین ئیدارتاسیون ، شماره ۳۹۴ ایران
سیمان مصرفی باید فاسد نبوده ودرکیسه های سالم و یا قمرنهای مخصوص سیمان تحویل و در سیلو ویا محلی محفوظ از بارندگی و رطوبت نگهداری شود. سیمانی که بواسطه عدم دقت در نگهداری و یا هر علت دیگر فاسد شده باشد باید فورا از محوطه کارگاه خارج شود . مدت سفت شدن سیمان پرتلند خالص در شرایط متعارف جوی باید از ۴۵ دقیقه زودتر و سفت شدن نهایی آن از ۱۲ ساعت دیرتر نباشد در انبار کردن کیسه های سیمان باید مراقبت شود که کیسه های سیمان طبقات تحتانی تحت فشار زیاد کیسه هایی که روی آن قرار گرفته است واقع نشود در نقاط خشک قرار دادن کیسه ها روی یک دیگر نباید از رده ردیف و در نقاط مرطوب حداکثر از ۴ ردیف بیشتر باشد . محل نگهداری سیمان باید کاملا خشک باشد تا رطوبت به آن نفوذ ننماید .
▪ شن وماسه
شن وماسه باید از سنگهای سخت مانند گرانیت ، سیلیس و غیره ، باشد . بکار بردن ماسه های شیستی یا آهکی سست ممنوع است . ویژگیهای شن وماسه مصرفی باید مطابق با استاندارد های زیر باشد :
الف) استاندارد شن برای بتن وبتن مسلح شماره ۳۰۲ ایران .
ب) استاندارد مصالح سنگی ریز دانه برای بتن و بتن مسلح شماره ۳۰۰ ایران .
مصالح سنگی بتن را می توان از شن وماسه طبیعی و رود خانه ای تهیه نمود . به جز موارد زیر که در آن صورت باید مصالح شکسته مصرف گردد :
در مواردی که بکار بردن مصالح شکسته طبق نقشه و مشخصات و یا دستور دستگاه نظارت خواسته شده باشد .
هر گاه مصالح طبیعی و یا رودخانه ای طبق مشخصات نبود ه و یا مقاومت مورد نیاز را دارد .
در صورتی که بتن از نوع مارک ۳۵۰ و یا بالاتر باشد .
چنانچه مخلوط دانه بندی شده با ویژگیهای استاندارد مطابقت نکند ولی بتن ساخته شده با آن دارای مشخصات مورد لزوم از قبیل تاب ، وزن مخصوص و غیره باشد ، دستگاه نظارت می تواند با مصرف بتن مزبور موافقت نماید .
شن وماسه باید تمیز بوده ودانه های آن پهن و نازک و یا دراز نباشد . مقامت سنگهایی که باری تهیه شن وماسه شکسته مورد استفاده قرار می گیرند نباید دارای مقاومت فشار کمتر از ۳۰۰ کیلوگرم بر سانیتمتر مربع باشد .
دانه بندی ماسه باید طبق اصول فنی باشد .ماسه ای که برای کارهای بتن مسلح بکار می روند نود وپنج درصد آن باید از الک ۷۶/۴ میلیمتر عبور کند و تمام دانه های ماسه باید از سرندی که قطر سوراخهای آن ۵/۹ میلیمتر است عبور نماید . دانه بندی ماسه برای بتن و بتن مسلح باید طبق جدول (۴ -۱-۲ الف ) باشد .
جدول شماره ( ۴-۱-۲ – الف )
باقیمانده مصالح بین هر دو الک متوالی جدول فوق نباید بیش از ۴۵ درصد وزن کل نمونه باشد .
حداکثر لای و ذرات ریز در ماسه نباید از مقادیر زیر تجاوز نماید :
الف) در ماسه طبیعی و یا ماسه بدست آمده از شن طبیعی/ ۳% حجم
ب) در ماسه تهیه شده از سنگ شکسته/ ۱۰% حجم
▪ برای کنترل ارقام فوق باید آزمایش زیر در محل انجام گیرد :
در یک استوانه شیشه ای مدرج به گنجایش ۲۰۰ سانتیمتر مکعب مقدار ۱۰۰ سانتیمتر مکعب ماسه ریخته و سپس آب تمیز به آن اضافه کنید تا مجموع حجم ۱۵۰ سانتیمتر مکعب برسد ، بعد آنرا بشدت تکان داده و برای سه ساعت به حال خود باقی گذارید . پس از سه ساعت ارتفاع ذرات ریز که بر روی ماسه ته نشین شده و بخوبی از آن متمایز است از روی درجات خوانده می شود و برحسب درصد ارتفاع ماسه دراستوانه محاسبه می گردد در صد رسد ولای ذرات ریز که بدین ترتیب بدست می آید نباید از مقادیر مشخص شده در بالا تجاوز نماید .
مصرف شن وماسه ای که از خرد کردن سنگهای مرغوب و سخت در کارخانه بدست می آید مشروط بر آنکه ابعاد دانه های آنها در جدول دانه بندی فوق قرار گرفته باشند ، نسبت به شن وماسه طبیعی ارجحیت دارد .
شن وماسه بصورت حجمی و یا وزنی با پیمانه ها ویا ترازوهائی که بدین منظور تهیه شده اند اندازه گیری می شوند . مقدار شن وماسه مصرفی در بتن جدولی که بعدا خواهد آمد مشخص شده است .
ابعاد شن مصرفی برای بتن باید طوری باشد که ۹۰ درصد دانه های آن بر روی الک ۷۶/۴ میلیمتری باقی بماند . دانه بندی شن نباید از حدود مشخص شده در جدول شماره ( ۴-۱-۲- ب ) تجاوز نماید . اندازه الک طبق استاندارد شماره ۲۹۵ ایران خواهد بود . انبار کردن شن وماسه باید به نحوی باشد که موارد خارجی وزیان آور به آنها نفوذ نکنند . مصالح سنگی باید بر حسب اندازه دانه ها تهیه و در محلهای مختلف انباشته شوند . مصالح درشت دانه ( شن ) باید حداقل دردو اندازه جداگانه تهیه وانباشته گردد . مصالحی که دانه بندی آنها حدودا بین ۷۶-۴ تا ۱/۳۸ میلی متر است باید از مرز دانه های ۰۵/۱۹ میلیمتری و مصالحی که دانه بندی آنها بین ۷۶/۴ تا ۸/۵۰ یا ۵/۶۴ میلیمتر است باید از مرز دانه های ۴/۲۵ میلیمتری به دو گروه تقسیم گردند .
● آب
آب مصرفی بتن باید تمیز و عاری از روغن و اسید و قلیائی ها واملاح و مواد قندی و آلی و یا مواد دیگر یکه برای بتن وفولاد زیانبخش است ، باشد . منبع تامین آب باید به تائید دستگاه نظارت برسد . آب مورد مصرف باید در مخازنی نگهداری شوند که از آلودگی با مواد مضر محافظت گردد :
▪ حداکثر مقدار مواد خارجی موجود در آب بشرح زیر است :
الف) حداکثر مواد اسیدی موجود در آب باید به اندازه ای باشد که ۱۰ میلیمتر مکعب سود سوز آور سی نرمال بتواند یک سانتیمتر مکعب آب را خنثی کند .
ب) حداکثر مواد قلیایی موجود در آبباید به اندازه ای باشد که ۵۰ میلیمتر مکعب اسدی کلریدریک دسی نرمال بتواند یک سانتیمتر مکعب آب را خنثی کند .
پ) درصد مواد موجود در آب نباید از مقادیر زیر تجاوز کند :
ـ مواد آلی – دو دهم در هزار
ـ مواد معدنی – سه در هزار
ـ مواد قلیائی – یک درهزار
ـ سولفاتها – نیم در هزا ر
در حالتی که کیفیت آب مصرفی مورد تردید باشد در صورتی می توان از آن استفاده نمود که تاب فشاری بتن نمونه ساخته شده با این آب حداقل ۹۰ درصد تاب فشاری بتن نمونه ساخته شده با آب مقطر باشد . بطور کلی مصرف آبهای آشامیدنی تصفیه شده برای ساختن بتن بلامانع است .

اسماعیل محمدی
http://www.mohandesi-sakhteman.blogfa.com