یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا
سوره مجادله، الگوی دادخواهی برای زنان
قد سمعالله قول التی تجادلک فی زوجها و تشتکی الیالله والله یسمع تحاور کما ان الله سمیع بصیر.
سوره مجادله یکی دیگر از سورههایی است که آیات نخستین آن آشکارا در راستای حقوق زن نازل شده است. بسیاری از مفسران در وجه تسمیه سوره مجادله آوردهاند که نام سوره برگرفته از تعبیر التی تجادلک در آیه آغازین سوره و مجادله اسم فاعل مفرد موءنث است. همانطور که ممتحنه - نام شصتمین سوره قرآن کریم - اسم مفعول مفرد موءنث و برگرفته از عبارت فامتحنوهن (آیه ۱۰) میباشد.
یک سوره دیگر از قرآن کریم گشوده میشود تا به موضوعی بپردازد که در دوران جاهلیت، زنان از آن رنج میبردند و آن عبارت است از موضوع " ظهار ". علما و مفسران اتفاقنظر دارند بر اینکه آیات آغازین سوره در شأن خوله بنت ثعلبه نازل شد که شوهرش بر او خشم گرفت و به او گفت: " انت علیّ کظهرامی " یعنی تو برای من مانند مادرم هستی! این رفتار در زمان جاهلیت بسیار رایج بود و غالباً مردان به همسرانشان هنگام عصبانیت این جمله را میگفتند. در حقیقت، زن برای آنان یک اسباببازی بود. با گفتن این سخن، زن به مردش حرام میشد و فرزندان ایشان دچار نگرانی میشدند. هرلحظه ممکن بود پدر این جمله را بگوید و بنیان خانواده از هم بپاشد. ظهار در آن دوران چیزی شبیه به طلاق بود، اما نه به صورتی که زن و شوهر از هم جدا شوند بلکه فقط بهطور موقت روابط زناشویی میان آنان مختل میشد و بعد هرگاه مرد اراده میکرد این رابطه مجدداً برقرار میشد. بدینترتیب، ظهار در دوران جاهلیت بهصورت یک معضل خانوادگی و اجتماعی درآمده بود و زنان و کودکان دائماً دچار سردرگمی بودند و در کانون خانواده احساس امنیت نمیکردند.
سوره مجادله با سرآغازی ویژه و با آهنگی شگفت شروع میشود و ضمن بیان حکم، حادثه را به گونهای بیان میکند که تأثیرگذار و الهامبخش باشد. سوره مجادله با این بیان آغاز میشود تا نشان دهد که برای خداوند تمامی مسائل کوچک و بزرگ دارای اهمیت است؛ چنانکه شکایت این زن بیپناه را که سرشناس و ثروتمند یا از طبقه اجتماعی بالایی نبوده است، موردتوجه قرار میدهد. خداوند در سوره مجادله مراجعه یک زن را به رسول خدا و مجادله و گفتوگوی وی با آن حضرت و شکایت از رفتار ناهنجار شوهرش را طرح و شرح میکند و بدینوسیله درک آن زن را از ارتباط مستقیم با خدا و توقع و انتظار او را نسبت به نزول وحی الهی نشان میدهد و در قالب گزارش این حادثه اعلام میکند که همه مردمان خانواده خدا هستند و خداوند به عنوان سرپرست این خانواده بسیار بزرگ از یکایک بندگانش محافظت و مراقبت میکند و همواره حتی نسبت به کوچکترین آنان شنوا و بیناست.
این سوره نازل گردید تا همگان بدانند و دریابند که همه بندگان در نظر خداوند یکساناند و جنسیت و طبقه اجتماعی و رنگ و نژاد هیچ تفاوتی ایجاد نمیکند. آیات نخستین این سوره، حضور دائمی خداوند را در تمامی صحنههای زندگی و مشکلات روزمره یک زن بیپناه به تصویر میکشد و اعلام میکند که خداوند پیوسته حاضر و ناظر بر امور فردفرد بندگان است و هرگز از تدبیر ملک و ملکوت و حکمرانی در آسمانها و زمین و امور مربوط به آنها غافل نمیشود.
سوره مجادله در راستای احقاق حق و دادخواهی برای یک زن ستمدیده نازل شده است که مورد بیتوجهی و بیمهری شوهرش واقع شده بود و به این مناسبت بیانگر حکمی از احکام الهی است؛ اما بیش از اینها و برتر از همه اینها، نزول چنین آیاتی در آن دوره عجیب و غریب، نشانگر میزان جرأت و شهامت زنان مسلمان است که در مقام دفاع از حقوق حقّه خودشان ساکت نمینشستهاند و حتّی این زمینه وجود داشته است که برای دادخواهی مستقیماً نزد پیامبر بروند و با آن حضرت به آسانی گفتوگو و مجادله کنند و بیپرده مسائلشان را با ایشان در میان بگذارند!
سوره مجادله نقطه آغاز وضع یکی از قوانین شریعت مقدس اسلام در مسئله ظهار است. چنانکه شیوه قرآن در نزول وحی است در همه مسائل کلی که به قانونگذاری اسلامی مرتبط میشود، برای زدودن مشکل از زندگی روزمره مردم، حکم شرعی را در ذهن مردم مجسّم میکند تا مردم مشکل را در مسائل کوچک و جزئی لمس کنند و به دنبال راهحلی برای آن باشند. خداوند در این سوره ضمن نفی حکم ظهار - چنانکه در جاهلیت مرسوم بود - و بیاثر و بیارتباط اعلامکردن آن با مسئله طلاق، تجدید رابطه زناشویی را پس از ظهار حلال اعلام میکند و در عینحال، برای آنکه راه برای موارد مشابه آن بسته شود در جهت تنبّه مرد عقوبت و کیفر عملی مشخص میکند.
خداوند سبحان، در آغاز سوره مجادله بهعنوان برترین مدافع حقوق زن وارد عمل میشود و ماهیت مسئله ظهار را توضیح میدهد و این گفتار و رفتار ناهنجار مردان در دوران جاهلیت را " منکَر" و "زور" (ناهنجار و زشت و برخلاف سرشت آدمی) معرفی میکند و حکم شرعی آن را بهصورت روشن و مشخص صادر میکند. پیش از بیان اشکال مختلف قضیه میفرماید: ذلکم توعظون به یعنی همه احکام الهی برای بیداری قلبها و تربیت نفوس آدمیان است، و در ادامه هشدار میدهد که: والله بما تعملون خبیر یعنی بدانید که خداوند همیشه از گفتار و کردار و پندار شما آگاه است.
خداوند متعال برای تنبیه مردی که مرتکب چنین منکری شده و در جهت بازگشت وی به کانون خانواده سه راه را پیشنهاد میکند:
۱) آزادکردن یک برده
۲) دو ماه متوالی روزهگرفتن
۳) شصت مسکین را اطعام کردن، و ضمن تأکید بر اینکه خداوند عفوّ و غفور است و تاب و توان بشر را لحاظ میکند، این چنین کفّاره و عقوبت سختی برای ظهارکننده درنظر میگیرد تا مردم " حدودالله" و محرّمات الهی را بازیچه تلقی نکنند و بدانند که اگر بخواهند از حدود الهی تخلف کنند، علاوه بر این عقوبت سخت در دنیا، " عذاب الیم " نیز در آخرت در انتظار آنان خواهد بود و وجه دیگر تأدیبی و تربیتی این عقوبت آن است که وقتی مردم بدانند چنین مجازاتهایی در انتظارشان است در مسیر ایمان به خدا و رسول قرار خواهند گرفت و به اوامر و نواهی شریعت احترام خواهند گذارد و به احکام دین که جدا کننده حق از باطل است پایبند خواهند گردید.
منابع:
تفسیر من وحیالقرآن، محمدحسین فضلالله؛
تفسیرالقرآنالکریم، عبدالله شحاته؛
فیظلالالقرآن، سید قطب؛
روحالمعانی، آلوسی؛
المیزان فی تفسیرالقرآن، علامه طباطبایی؛
جوامعالجامع، طبرسی؛
التحریرالتنویر، ابنعاشور؛
تفسیر من وحیالقرآن، محمدحسین فضلالله؛
تفسیرالقرآنالکریم، عبدالله شحاته؛
فیظلالالقرآن، سید قطب؛
روحالمعانی، آلوسی؛
المیزان فی تفسیرالقرآن، علامه طباطبایی؛
جوامعالجامع، طبرسی؛
التحریرالتنویر، ابنعاشور؛
منبع : طوبی
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
مجلس مجلس شورای اسلامی ایران حجاب شورای نگهبان دولت دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران گشت ارشاد رئیسی رئیس جمهور جنگ
تهران هواشناسی شهرداری تهران پلیس دستگیری وزارت بهداشت سیل قتل سلامت کنکور آتش سوزی سازمان هواشناسی
قیمت دلار مالیات قیمت خودرو خودرو دلار بانک مرکزی بازار خودرو قیمت طلا سایپا مسکن ارز ایران خودرو
زنان سریال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تلویزیون یمن تئاتر سینمای ایران قرآن کریم سریال پایتخت فیلم موسیقی سینما
سازمان سنجش کنکور ۱۴۰۳ خورشید
اسرائیل فلسطین رژیم صهیونیستی غزه آمریکا جنگ غزه روسیه چین اوکراین حماس عربستان ترکیه
فوتبال پرسپولیس استقلال فوتسال بازی باشگاه پرسپولیس جام حذفی آلومینیوم اراک تیم ملی فوتسال ایران تراکتور سپاهان رئال مادرید
فناوری همراه اول گوگل تبلیغات اپل سامسونگ ناسا آیفون بنیاد ملی نخبگان دانش بنیان
سازمان غذا و دارو خواب بارداری دندانپزشکی مالاریا